Διαδραστικό Γλωσσάρι - Κρατικών Πιστώσεων για Ε&Α

Η Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών («ΕΖΕΣ») είναι ένας διακυβερνητικός οργανισμός που ιδρύθηκε το 1960 από επτά ευρωπαϊκές χώρες με σκοπό την προώθηση του ελεύθερου εμπορίου και της οικονομικής ολοκλήρωσης προς όφελος των μελών του. Όλα τα αρχικώς συμβαλλόμενα μέρη, εκτός από τη Νορβηγία και την Ελβετία, αποχώρησαν από την ΕΖΕΣ μετά την ένταξη τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), όπως και η Φινλανδία που είχε γίνει συνδεδεμένο μέλος το 1961 και πλήρες μέλος το 1986. Δεδομένου ότι η Ισλανδία έγινε μέλος το 1970 και το Λιχτενστάιν το 1991, η ΕΖΕΣ σήμερα αποτελείται από τέσσερα κράτη μέλη: την Ισλανδία, τη Νορβηγία, την Ελβετία και το Λιχτενστάιν. Η ΕΖΕΣ είναι αρμόδια για τη διαχείριση:

• των ελεύθερων συναλλαγών μεταξύ των κρατών μελών της,
• της συμμετοχής της ΕΖΕΣ στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ), ο οποίος περιλαμβάνει την Ευρωπαϊκή Ένωση και τρία κράτη μέλη της ΕΖΕΣ (Ισλανδία, Λιχτενστάιν και Νορβηγία , αλλά όχι την Ελβετία),
• του παγκόσμιου δικτύου της ΕΖΕΣ για τις συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου. 

Πηγή: Eurostat Statistics Explained, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Glossary:European_Free_Trade_Association_(EFTA)/el.

Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» φιλοδοξεί να οδηγήσει τη χώρα-οικονομία, την κοινωνία και τους θεσμούς- σε μια νέα εποχή. Να πυροδοτήσει μια θεμελιώδη αλλαγή οικονομικού υποδείγματος προς ένα πιο εξωστρεφές, ανταγωνιστικό και πράσινο παραγωγικό μοντέλο, με πιο αποτελεσματικό και ψηφιοποιημένο κράτος, λιγότερο γραφειοκρατικό, με δραστικά μειωμένη παραοικονομία, με φορολογικό σύστημα φιλικό προς την ανάπτυξη και με ένα ποιοτικό και αποτελεσματικό δίκτυο κοινωνικής προστασίας, προσβάσιμο σε όλους.

Στόχος είναι να γίνουν θεμελιώδεις οικονομικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, που θα επηρεάσουν όχι μόνο την οικονομική δραστηριότητα, αλλά και τις τεχνολογίες, τις νοοτροπίες και τους θεσμούς. Μία μετάβαση που συνδυάζει την οικονομική αποτελεσματικότητα με την καινοτομία και τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό με την προστασία του περιβάλλοντος, την κοινωνική συνοχή και τη δικαιοσύνη.

Τοποθετώντας την ελληνική οικονομία σε έναν ενάρετο κύκλο αυξημένων επενδύσεων, απασχόλησης και ανάπτυξης, το Σχέδιο Ελλάδα 2.0 αναμένεται να προκαλέσει σημαντική αύξηση του ΑΕΠ, και θα καταστήσει τις επενδύσεις και τις εξαγωγές κινητήρια δύναμη της ελληνικής οικονομίας.

Πηγή: Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, «Στόχοι – Στρατηγική – Οφέλη» https://greece20.gov.gr/stoxoi-stratigiki-ofeli/  (Από περίληψη των αποτελεσμάτων της Τράπεζας της Ελλάδος).

Η Ευρωπαϊκή Συνεργασία στην Επιστήμη και την Τεχνολογία είναι ένας οργανισμός χρηματοδότησης για δίκτυα έρευνας και καινοτομίας. Οι Πράξεις της Ευρωπαϊκής Συνεργασίας στην Επιστήμη και την Τεχνολογία συμβάλλουν στη σύνδεση ερευνητικών πρωτοβουλιών σε όλη την Ευρώπη και πέραν αυτής και δίνουν τη δυνατότητα σε ερευνητές και καινοτόμους (επιχειρηματίες) να αναπτύξουν τις ιδέες τους σε οποιονδήποτε τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας, μοιράζοντάς τις με τους συνομηλίκους τους. Οι Πράξεις της Ευρωπαϊκής Συνεργασίας στην Επιστήμη και την Τεχνολογία είναι δίκτυα με πρωτοβουλίες «από κάτω προς τα πάνω» με διάρκεια τεσσάρων ετών, τα οποία ενισχύουν την έρευνα, την καινοτομία και τις σταδιοδρομίες των εμπλεκόμενων μελών.

Πηγή: European Cooperation in Science and Technology,  https://www.cost.eu/.

Προγραμματική περίοδος 2014-2020

Το Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) 2014-2020 αποτελεί το βασικό στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη της χώρας με τη συνδρομή σημαντικών πόρων που προέρχονται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μέσω της υλοποίησης του ΕΣΠΑ επιδιώκεται η αντιμετώπιση των διαρθρωτικών αδυναμιών της χώρας που συνετέλεσαν στην εμφάνιση της οικονομικής κρίσης αλλά και των προβλημάτων, οικονομικών και κοινωνικών, που αυτή δημιούργησε. Επίσης, το ΕΣΠΑ 2014-2020 καλείται να συνδράμει στην επίτευξη των εθνικών στόχων έναντι της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020». 

Το αναπτυξιακό όραμα του ΕΣΠΑ αφορά στη συμβολή στην αναγέννηση της ελληνικής οικονομίας με ανάταξη και αναβάθμιση του παραγωγικού και κοινωνικού ιστού της χώρας και τη δημιουργία και διατήρηση βιώσιμων θέσεων απασχόλησης, έχοντας ως αιχμή την εξωστρεφή, καινοτόμο και ανταγωνιστική επιχειρηματικότητα και γνώμονα την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης.»

Χρηματοδοτικές προτεραιότητες:

1. Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, μετάβαση στην ποιοτική επιχειρηματικότητα με αιχμή την καινοτομία και αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας

• Μετάβαση σε δραστηριότητες υψηλής προστιθέμενης αξίας,
• Δημιουργία περιβάλλοντος φιλικού προς τις επιχειρήσεις που προσελκύει επενδύσεις και
• Αξιοποίηση της έρευνας και της καινοτομίας για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας νέων και υφιστάμενων επιχειρήσεων.

 2. Ανάπτυξη και αξιοποίηση ικανοτήτων ανθρώπινου δυναμικού – ενεργή κοινωνική ενσωμάτωση

• Εκπαίδευση και διά βίου μάθηση,
• Ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού και πρόσβαση στην απασχόληση με έμφαση στη δημιουργία θέσεων εργασίας ειδικά για τους νέους και
• Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και της καταπολέμησης της φτώχειας.

3. Προστασία του περιβάλλοντος – Μετάβαση σε μία οικονομία φιλική στο περιβάλλον

• Προστασία του περιβάλλοντος,
• Προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της πρόληψης των κινδύνων και
• Μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

 4. Ανάπτυξη – εκσυγχρονισμός – ολοκλήρωση υποδομών για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη

• Δίκτυα μεταφορών με έμφαση στην ολοκλήρωση των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών, τους κάθετους άξονες και τη λειτουργική διασύνδεση των μεταφορικών μέσων,
• Ενεργειακά δίκτυα και
• Ευρυζωνικά δίκτυα.

5. Βελτίωση της θεσμικής επάρκειας και της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης

Καθοριστικό στοιχείο στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της περιόδου 2014-2020 αποτέλεσε η εκπόνηση της εθνικής και των περιφερειακών Στρατηγικών Έρευνας και Καινοτομίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση. Στο πλαίσιο των στρατηγικών αυτών, η χώρα και οι Περιφέρειές της καλούνται να εντοπίσουν τις δραστηριότητες εκείνες στις οποίες παρουσιάζουν ή είναι σε θέση να οικοδομήσουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και σε αυτές να επικεντρώσουν τους διαθέσιμους πόρους και τις προσπάθειες ώστε να καταστεί δυνατή η επίτευξη σημαντικών αναπτυξιακών αποτελεσμάτων. Σε εθνικό επίπεδο έχουν προσδιοριστεί οκτώ (8) κλάδοι στους οποίους θα δοθεί προτεραιότητα και αναμένεται να έχουν μεγαλύτερη συμμετοχή στην οικονομική μεγέθυνση. Οι κλάδοι αυτοί είναι οι εξής:

• Αγρο-διατροφή,
• Υγεία – φάρμακα,
• Τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών,
• Ενέργεια,
• Περιβάλλον και βιώσιμη ανάπτυξη,
• Μεταφορές,
• Υλικά – κατασκευές και
• Τουρισμός, πολιτισμός, δημιουργικές βιομηχανίες.

Το ΕΣΠΑ 2014-2020 αποτελεί το βασικό στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη της χώρας με τη  συνδρομή σημαντικών πόρων που προέρχονται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία («ΕΔΕΤ») της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μέσω της υλοποίησης του ΕΣΠΑ επιδιώκεται η αντιμετώπιση των διαρθρωτικών αδυναμιών της χώρας που συνετέλεσαν στην εμφάνιση της οικονομικής κρίσης αλλά και των προβλημάτων, οικονομικών και κοινωνικών, που αυτή δημιούργησε. Επίσης, το ΕΣΠΑ 2014-2020 καλείται να συνδράμει στην επίτευξη των εθνικών στόχων έναντι της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020». 

Το ΕΣΠΑ 2014-2020 αποτελείται από 20 Προγράμματα, από τα οποία τα 7 είναι Τομεακά και τα 13 Περιφερειακά:

• Τα Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα αφορούν ένα ή περισσότερους τομείς και έχουν ως γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής όλη τη χώρα.
• Τα 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, ένα για κάθε μία από τις ελληνικές Περιφέρειες, περιλαμβάνουν δράσεις περιφερειακής εμβέλειας.

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Γενική Γραμματεία Δημόσιων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, https://www.espa.gr/el/Pages/staticESPA2014-2020.aspx.

Προγραμματική περίοδος 2021-2027

Το νέο «Εταιρικό Σύμφωνο Περιφερειακής Ανάπτυξης 2021-2027» («ΕΣΠΑ 2021-2027») αποτυπώνει σε μεγάλο βαθμό τις νέες προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τις νέες αναπτυξιακές προτεραιότητες της Ελλάδας για τα επόμενα χρόνια.

Στόχος της νέας Προγραμματικής Περιόδου 2021-2027 είναι η εδραίωση της εταιρικής σχέσης με το σύνολο των εμπλεκόμενων φορέων και κοινωνικών εταίρων, επιδιώκοντας την ενεργή συμμετοχή τους σε όλες τις διαδικασίες σχεδιασμού, προετοιμασίας και διαβούλευσης του ΕΣΠΑ και των Προγραμμάτων 2021-2027 με ανοικτές, διαφανείς και συμμετοχικές διαδικασίες.

Το νέο «ΕΣΠΑ 2021-2027» αποτυπώνει και θέτει προτεραιότητες για την ενίσχυση του παραγωγικού δυναμικού της οικονομίας, των υποδομών, των ανθρώπινων δεξιοτήτων και την ενδυνάμωση της κοινωνικής προστασίας.

Τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου ΕΣΠΑ είναι ότι:

• Διασυνδέεται με το ευρωπαϊκό εξάμηνο και τις συστάσεις της Επιτροπής για συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα.
• Υποστηρίζει τις λοιπές Εθνικές Στρατηγικές και τα Εθνικά Σχέδια Δράσης.
• Υποστηρίζει το νέο Ταμείο για τη δίκαιη μετάβαση (λιγνιτικές περιοχές και νησιά).
• Ακολουθεί το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων και Σχέδιο Ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία (Έκθεση Επιτροπής Πισσαρίδη).
• Ακολουθεί τους περιορισμούς των Ευρωπαϊκών Κανονισμών για τις θεματικές συγκεντρώσεις και ξεπερνά τα κατώτατα ποσοστά.

Τα έργα/δράσεις που πρόκειται να χρηματοδοτηθούν από το νέο ΕΣΠΑ λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες και ανάγκες της χώρας τα επόμενα χρόνια και απαντούν στις διαρθρωτικές υστερήσεις της ελληνικής οικονομίας. Ταυτόχρονα, συνεχίζονται και ολοκληρώνονται μεγάλα έργα που ξεκίνησαν στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020.

Οι πέντε (5) Στόχοι της Πολιτικής του ΕΣΠΑ 2021-2027 αφορούν σε:

1. ΣΠ1: Μια Εξυπνότερη Ευρώπη μέσω της προώθησης καινοτόμου και έξυπνου οικονομικού μετασχηματισμού,
2. ΣΠ2: Μια πιο Πράσινη Ευρώπη μέσω της προώθησης καθαρής και δίκαιης ενεργειακής μετάβασης των πράσινων και γαλάζιων επενδύσεων,
3. ΣΠ3: Μια πιο Διασυνδεδεμένη Ευρώπη μέσω της ανάπτυξης προσβάσιμων, υψηλής ποιότητας, πολυτροπικών, έξυπνων και βιώσιμων υποδομών και συστημάτων μεταφορών,
4. ΣΠ4: Μια πιο Κοινωνική Ευρώπη μέσω της επένδυσης σε ανθρώπινο δυναμικό και διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης σε ποιοτικές εργασίες και αγαθά,
5. ΣΠ5: Μια Ευρώπη πιο κοντά στους Πολίτες της μέσω της προώθησης βιώσιμης και ολοκληρωμένης ανάπτυξης, στηρίζοντας τις τοπικές πρωτοβουλίες και
6. Ειδικό Στόχο: Τη Δίκαιη Μετάβαση με στοχευμένες δράσεις για την απεξάρτηση από το λιγνίτη στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας, τη Μεγαλόπολη και τα νησιά.

Προβάλλονται, ως συνολική πολιτική, οι προτεραιότητες και δράσεις που θα υλοποιηθούν και οι οποίες ως σκοπό τους έχουν τη γόνιμη μετάβαση σε μια:

• «πιο έξυπνη» Ελλάδα - 20% των πόρων,
• «πιο πράσινη» Ελλάδα - 27% των πόρων,
• «πιο διασυνδεδεμένη» Ελλάδα - 8% των πόρων,
• «πιο κοινωνική» Ελλάδα - 30% των πόρων,
• Ελλάδα πιο κοντά στους πολίτες της- 6% των πόρων και
• Για τη Δίκαιη Μετάβαση των περιοχών μετά την απολιγνιτοποίηση - 7% των πόρων.

Το νέο «ΕΣΠΑ 2021-2027» έχει ισχυρό αναπτυξιακό αποτύπωμα μέσα από δράσεις και έργα υψηλής προστιθέμενης αξίας και με πολλαπλασιαστικά οφέλη τόσο για την κοινωνία, όσο και για την οικονομία -μετά την πανδημική κρίση- συμβάλλοντας τα μέγιστα στην εκκίνηση ενός νέου κύκλου ευημερίας για όλους.

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Γενική Γραμματεία Δημόσιων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, https://www.espa.gr/el/Pages/newespa21-27.aspx & https://www.espa.gr/el/Documents/2127/Parousiasi_neou_ESPA_21-27.pdf.

Προγραμματική περίοδος 2014-2020

Το Πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» είναι το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την Έρευνα και την Καινοτομία για την περίοδο 2014-2020, με προϋπολογισμό περίπου 80 δισ. ευρώ. Το Πρόγραμμα υποστηρίζει τη Στρατηγική «Ευρώπη 2020», που αναδεικνύει την Έρευνα και την Καινοτομία ως κεντρικούς μοχλούς για την έξυπνη, βιώσιμη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη, στοχεύοντας παράλληλα στην αποτελεσματική αντιμετώπιση σημαντικών κοινωνικών προκλήσεων. Κύριος στόχος του προγράμματος είναι να συμβάλει στην στρατηγική της απασχόλησης και ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην οικοδόμηση μιας ισχυρής οικονομίας βασισμένης στη γνώση και την καινοτομία. 

Οι τρεις (3) κύριοι βασικοί άξονες του Προγράμματος είναι:  

• Επιστημονική Αριστεία: Επιστημονική έρευνα υψηλού επιπέδου με παγκόσμιας εμβέλειας ερευνητικές υποδομές και στόχο την προσέλκυση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των καλύτερων επιστημόνων στον κόσμο. 
• Βιομηχανική Υπεροχή: Στρατηγική επένδυση σε τεχνολογίες-κλειδιά, όπως νανοτεχνολογία-μικροηλεκτρονική, συμμετοχή ιδιωτικού τομέα, δημιουργία καινοτόμων επιχειρήσεων με στόχο να γίνει η Ευρώπη ελκυστικός χώρος για επενδύσεις σε Έρευνα και Καινοτομία.
• Κοινωνικές Προκλήσεις: Αντιμετώπιση σημαντικών κοινωνικών προκλήσεων, όπως η γήρανση του πληθυσμού, η εξάντληση ενεργειακών πόρων, η αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής, λαμβάνοντας υπόψη τους κυριότερους κοινωνικούς προβληματισμούς και δίνοντας έμφαση στην εφαρμοσμένη επιστήμη.

Εκτός από τους ανωτέρω τρεις άξονες ο «Ορίζοντας 2020» περιλαμβάνει και δύο (2) ειδικούς στόχους:

• Ειδικός στόχος 1: Διάδοση της αριστείας και διεύρυνση της συμμετοχής
• Ειδικός στόχος 2: Επιστήμη μαζί με την κοινωνία και για την κοινωνία.

Το Πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» είναι ανοικτό σε όλους τους δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στον τομέα της Έρευνας και της Καινοτομίας, ακόμα και σε οργανισμούς ή άτομα εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης που ενδιαφέρονται να εργαστούν στην Ευρώπη. Η πλειοψηφία των προκηρύξεων απευθύνεται σε διακρατικές κοινοπραξίες (ο αριθμός των εταίρων/χωρών διαφοροποιείται ανάλογα με την προκήρυξη) και αφορά θέματα ευρωπαϊκής διάστασης/αντίκτυπου. 

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας, https://gsri.gov.gr/orizontas-2020/.

Προγραμματική περίοδος 2021-2027 

Ο Ορίζοντας Ευρώπη είναι το 9ο κατά σειρά πρόγραμμα πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Έρευνα και την Καινοτομία για την περίοδο 2021-2027, με προϋπολογισμό 95,5 δισ. ευρώ και αποτελεί τη φυσική συνέχεια του 8ου προγράμματος πλαίσιο «Ορίζοντας 2020» (2014-2020). 

Ο «Ορίζοντας Ευρώπη»:

• Έχει ως στόχο να συμβάλει στην ενίσχυση της επιστημονικής και τεχνολογικής βάσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην αναμόρφωση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (ΕΧΕ) και στην βελτίωση της ικανότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καινοτομεί.
• Αποσκοπεί στη σύνδεση της Έρευνας και Καινοτομίας με έξι (6) βασικές ευρωπαϊκές προτεραιότητες, που αφορούν  στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, στον ψηφιακό μετασχηματισμό των κοινωνιών και της οικονομίας, στην ευημερία και ασφάλεια των πολιτών, καθώς και στην προστασία της ευρωπαϊκής δημοκρατίας.

O «Ορίζοντας Ευρώπη» αναμένεται να συμβάλει καθοριστικά στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στον ηγετικό της ρόλο στην Έρευνα και την Καινοτομία.

Στον σχεδιασμό του νέου προγράμματος πλαίσιο «Ορίζοντα Ευρώπη» υιοθετούνται οι παρακάτω παρεμβάσεις ως απάντηση στις ανάγκες που ανέδειξε η ενδιάμεση αξιολόγηση του «Ορίζοντα 2020»:

• Υποστήριξη της ρηξικέλευθης καινοτομίας με στόχο τη δημιουργία νέων αγορών,
• Ενίσχυση της συμβολής της έρευνας και της καινοτομίας στην αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων,
• Ενεργή συμμετοχή των πολιτών,
• Συνεργασία με τρίτες χώρες για την από κοινού αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων,
• Ενίσχυση της ανοικτής επιστήμης για την ελεύθερη διάχυση της παραγόμενης γνώσης,
• Επαναπροσδιορισμός των συμπράξεων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της βιομηχανίας, της ακαδημαϊκής κοινότητας και λοιπών φορέων και των κρατών μελών και
• Ενθάρρυνση και υποστήριξη της συμμετοχής οργανισμών από χώρες με χαμηλή επίδοση στην έρευνα και την καινοτομία.

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας και Πράξη: Δίκτυο Διάχυσης Τεχνολογίας,   https://horizoneurope.gr/.

Το Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα 2021-2027» σχεδιάζεται ως μια ολοκληρωμένη παρέμβαση του ΕΣΠΑ 2021 – 2027 που θα υποστηρίξει τους παραγωγικούς, ανταγωνιστικούς και εξωστρεφείς τομείς της οικονομίας κατά τη μετάβασή τους σε ένα αναπτυξιακό πρότυπο που καθοδηγείται από την Οικονομία της Γνώσης. Συγκεκριμένα, η στρατηγική του Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα 2021-2027» οργανώνεται σε τέσσερις (4) βασικούς άξονες επενδύσεων (προτεραιότητες) στο πλαίσιο των αντίστοιχων Ταμείων στην ενίσχυση της Έρευνας και της Καινοτομίας, στην ενδυνάμωση της Επιχειρηματικότητας και της Ανταγωνιστικότητας, στη βελτίωση της πρόσβασης των επιχειρήσεων στην χρηματοδότηση και στην ανάπτυξη ανθρώπινου κεφαλαίου στο πλαίσιο του αναπτυξιακού μετασχηματισμού. Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα στόχος του Προγράμματος είναι η αύξηση του μεγέθους των ελληνικών επιχειρήσεων και η ενίσχυση του εξωστρεφούς προσανατολισμού τους ώστε να αποτελέσουν βασικό μοχλό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. 

Οι παρεμβάσεις για την ενίσχυση της Έρευνας και της Καινοτομίας θα επικεντρωθούν στη δημιουργία συνθηκών και στήριξη πρωτοβουλιών για την ανάπτυξη της βιομηχανικής έρευνας, τη μεταφορά τεχνολογίας, τη βιομηχανοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας, της νεοφυούς επιχειρηματικότητας στους 8 τομείς της Εθνικής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης (ΕΣΕΕ). Έμφαση θα δοθεί, επίσης, στην ανάπτυξη οικοσυστημάτων καινοτομίας με στόχους αριστείας και μεσο-μακροπρόθεσμης προοπτικής βιώσιμης ανάπτυξης, για την αντιμετώπιση των προκλήσεων του μετασχηματισμού και της ψηφιοποίησης. Παράλληλα επιδιώκεται η κάλυψη των αναγκών σε δεξιότητες στο πλαίσιο των κατευθύνσεων της έξυπνης εξειδίκευσης, της βιομηχανικής μετάβασης και της υποστήριξης του ψηφιακού μετασχηματισμού, με παρεμβάσεις που αναβαθμίζουν και πιστοποιούν τις ικανότητες του ανθρώπινου δυναμικού σε οριζόντιες (Industry 4.0, πράσινη οικονομία), αλλά και κλαδικές εξειδικεύσεις. Στις σχετικές Δράσεις περιλαμβάνονται προγράμματα στοχευμένης κατάρτισης για τα στελέχη των επιχειρήσεων και αξιοποίησης εξειδικευμένου προσωπικού από τις επιχειρήσεις.

Βασική επιδίωξη στο πλαίσιο του Ψηφιακού Μετασχηματισμού είναι η προσαρμογή της Ελληνικής Βιομηχανίας και των μικρο-μεσαίων επιχειρήσεων στις προκλήσεις της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, με τη στήριξη της ανάπτυξης και υλοποίησης κατάλληλων σχεδίων ψηφιακού μετασχηματισμού. Στόχο αποτελεί η μεταστροφή της αλυσίδας αξίας των TΠE προς μία εξωστρεφή, καινοτόμα, αναγνωρίσιμη και διατηρήσιμη κρίσιμη μάζα ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών, ικανών να δημιουργήσουν καινοτόμα επιχειρηματικότητα ή/και, να εισάγουν τις επιχειρήσεις των λοιπών τομέων, στις παγκόσμιες, ψηφιακές, αλυσίδες αξίας. Yψηλή προτεραιότητα αποτελούν οι επενδύσεις για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων (συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων των επιχειρήσεων του τουρισμού, του σύγχρονου πολιτισμού και της εφοδιαστικής αλυσίδας), καθώς και την τεχνολογική και οργανωτική τους αναβάθμιση, με στόχο την αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας και την είσοδο σε (νέες) διεθνείς αγορές.

Πηγές: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Προγραμμάτων ΕΤΠΑ & ΤΣ, Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα 2021-2027» (2022). Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα 2021-2027» - Σύνοψη Προγράμματος, έκδοση Ιούνιος 2022, 2022-06-PROGRAM-B5-new-FINAL3.pdf (antagonistikotita.gr), σελ. 5, 9 & Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα 2021–2027» - 21 27 (antagonistikotita.gr).

Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων («ΠΔΕ») χρηματοδοτεί την αναπτυξιακή πολιτική της χώρας με έργα που συμβάλλουν στην άυξηση του ιδιωτικού και δημόσιου κεφαλαίου της οικονομίας και στηρίζουν τον εκσυγχρονισμό της χώρας σε μακροχρόνια βάση.

Τα έργα που εντάσσονται στο ΠΔΕ εγκρίνονται από τον Υπουργό Οικονομίας και Ανάπτυξης, ύστερα από πρόταση των αρμόδιων φορέων και χρηματοδοτούνται από τον Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων. Ο ΠΔΕ αποτελεί διακριτό τμήμα του Κρατικού Προϋπολογισμού και ψηφίζεται ανά φορέα χρηματοδότησης σε έναν ειδικό φορέα (Υπουργεία και Βουλή των Ελλήνων).

Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων («ΠΔΕ») διακρίνεται σε:

• Εθνικό ΠΔΕ: Περιλαμβάνει έργα που χρηματοδοτούνται αμικγώς από εθνικούς πόρους
• Συγχρηματοδοτούμενο ΠΔΕ: Περιλαμβάνει έργα που χρηματοδοτούνται από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων Διεθνών Χρηματοδοτικών Οργανισμών και από εθνικούς πόρους.

Βασικός στόχος στην εκτέλεση του ΠΔΕ είναι η κατανομή των προκαθορισμένων πόρων κατά τρόπο που να επιτευχθεί το μέγιστο δυνατό αναπτυξιακό αποτέλεσμα για την ελληνική οικονομία και την κοινωνία. Συγκεκριμένα επιδιώκονται:

• Η επίτευξη της απορρόφησης των προβλεπόμενων πόρων του Εταιρικού Συμφώνου για το Πλαίσιο Ανάπτυξης («ΕΣΠΑ») και των άλλων συγχρηματοδούμενων προγραμμάτων για την εξασφάλιση της εισροής της κοινοτικής συνδρομής.
• Η υλοποίηση των προγραμμάτων και των έργων του εθνικού σκέλους που χρηματοδοτούνται από το ΠΔΕ για την προώθηση των αναπτυξιακών στόχων των φορέων λαμβάνοντας υπόψη και τυχόν συνέργεια και συμπληρωματικότητα με τα συγχρηματοδοτούμενα έργα.

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γενική Γραμματεία Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, https://www.ggde-espa.gov.gr/pde/.