Διαδραστικό Γλωσσάρι

Η Βασική έρευνα είναι πειραματική ή θεωρητική εργασία που γίνεται με κύριο σκοπό την απόκτηση νέων γνώσεων σχετικά με τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά φαινομένων και παρατηρήσιμων γεγονότων, χωρίς να αποβλέπει σε συγκεκριμένη εφαρμογή ή χρήση. Μπορεί, όμως, να αποσκοπεί σε ένα ευρύ φάσμα πιθανών εφαρμογών όπως π.χ. η έρευνα στη νανοτεχνολογία ή στις κυψέλες καυσίμου. Η βασική έρευνα αναλύει δομές, ιδιότητες και σχέσεις αποβλέποντας στη διατύπωση και στον έλεγχο υποθέσεων, θεωριών ή φυσικών νόμων. Τα αποτελέσματά της δεν προσφέρουν άμεσο εμπορικό όφελος ενώ συνήθως δημοσιεύονται σε επιστημονικά περιοδικά ή διατίθενται σε κάθε ενδιαφερόμενο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η βασική έρευνα είναι δυνατόν να χαρακτηριστεί «απόρρητη» για λόγους ασφαλείας. Η βασική έρευνα χωρίζεται σε δύο κατηγορίες:

• Καθαρή βασική έρευνα: Η καθαρή βασική έρευνα διεξάγεται για την προώθηση της γνώσης, χωρίς να αποσκοπεί σε οικονομικά ή κοινωνικά οφέλη ή σε ενεργή προσπάθεια εφαρμογής των αποτελεσμάτων σε πρακτικά προβλήματα ή στη μεταφορά των αποτελεσμάτων σε τομείς υπεύθυνους για την εφαρμογή τους.
• Προσανατολισμένη βασική έρευνα: Η προσανατολισμένη βασική έρευνα διεξάγεται αποσκοπώντας στην παραγωγή μίας ευρείας βάσης γνώσης που θα μπορούσε να διαμορφώσει τη βάση επίλυσης σε εγνωσμένα ή αναμενόμενα, υφιστάμενα ή μελλοντικά προβλήματα ή ενδεχόμενα.

Πηγή: OECD (2015). Frascati Manual. Guidelines for Collecting and Reporting Data on Research and Experimental Development, Paris. 

Τα γενικά έξοδα / δαπάνες λειτουργικότητας μιας επιχείρησης/εταιρείας είναι σε αντίθεση με το άμεσο κόστος παραγωγής ενός αγαθού ή μιας υπηρεσίας. Τα «γενικά έξοδα» είναι ένας όρος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί (κυρίως) σε φορολογικά θέματα για τις (λειτουργικές) δαπάνες που βαρύνουν τα κεντρικά γραφεία μιας επιχείρησης/εταιρείας προς όφελος των υποκαταστημάτων ή των θυγατρικών της για τη λειτουργικότητά τους. 

Πηγή: OECD, Glossary of Tax Terms, Glossary of Tax Terms - OCDE (oecd.org).  

Η Διαδικασία Μακροοικονομικών Ανισορροπιών αποτελεί ένα μηχανισμό επιτήρησης, ο οποίος στοχεύει στον έγκαιρο εντοπισμό μηχανισμό πιθανών μακροοικονομικών κινδύνων και στην πρόληψη της εμφάνισης επιζήμιων μακροοικονομικών ανισορροπιών που υπάρχουν ήδη. Εν συντομία, η Διαδικασία Μακροοικονομικών Ανισορροπιών αποσκοπεί στον εντοπισμό, την πρόληψη και την αντιμετώπιση δυνητικά επιβλαβών μακροοικονομικών ανισορροπιών που θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά την οικονομική σταθερότητα μιας συγκεκριμένης χώρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της ζώνης του ευρώ ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο σύνολό της. Συνεπώς αποτελεί ένα σύστημα παρακολούθησης των οικονομικών πολιτικών και ανίχνευσης πιθανών βλαβών στην εύρυθμη λειτουργία ενός κράτους-μέλους, της Οικονομικής Νομισματικής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνολικά. Προκειμένου να εντοπιστούν δυνητικά επιζήμιες ανισορροπίες και απώλειες ανταγωνιστικότητας σε πρώϊμο στάδιο της εμφάνισής τους, εφαρμόστηκε πίνακας αποτελεσμάτων. Αποτελείται από ένα συνδυασμό δεικτών αποθεμάτων και ροής, οι οποίοι μπορούν να αποτυπώσουν τόσο τις βραχυπρόθεσμες γρήγορες επιδεινώσεις, όσο και τη μακροπρόθεσμη σταδιακή συσσώρευση ανισορροπιών. 

Πηγές: Eurostat, https://ec.europa.eu/eurostat/web/macroeconomic-imbalances-procedure

και 

Ευρωπαϊκή Επιτροπή, https://commission.europa.eu/content/eu-economic-governance-monitoring-prevention-correction/european-semester/framework/macroeconomic-imbalance-procedure_el.

Η διαλειτουργικότητα αναφέρεται στη δυνατότητα διαφορετικών ψηφιακών υπηρεσιών να επικοινωνούν μεταξύ τους και να συνεργάζονται. Η διασύνδεση αυτή μπορεί να επιτρέψει στους χρήστες να συνδυάσουν πολλαπλές υπηρεσίες με συμπληρωματική λειτουργικότητα. Οι ψηφιακές πλατφόρμες μπορούν να αναπτύξουν εφαρμογή προγραμματισμού διεπαφής (API), που επιτρέπει αυτές τις συνδέσεις. 

Πηγή: OECD (2021). Data portability, interoperability and digital platform competition, OECD Competition Committee Discussion Paper, http://oe.cd/dpic & https://www.oecd.org/daf/competition/data-portability-interoperability-and-digital-platform-competition-2021.pdf, σελ. 11-12.

Η Εθνική Στρατηγική Έρευνας και Τεχνολογίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση είναι μια ολοκληρωμένη ατζέντα οικονομικού μετασχηματισμού, προσαρμοσμένη στις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής, η οποία:

• επικεντρώνει την πολιτική υποστήριξη και τις επενδύσεις σε εθνικές/περιφερειακές προτεραιότητες – κλειδιά, προκλήσεις και ανάγκες για μια ανάπτυξη βασισμένη στη γνώση,
   
• οικοδομεί πάνω στα δυνατά σημεία και συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας/περιφέρειας και το δυναμικό για αριστεία,
   
• υποστηρίζει την τεχνολογική καινοτομία και την καινοτομία τη βασισμένη στη πράξη και στοχεύει στην τόνωση των ιδιωτικών επενδύσεων,
   
• διασφαλίζει την πλήρη συμμετοχή των εταίρων και ενθαρρύνει την καινοτομία και τον πειραματισμό,
   
• βασίζεται σε τεκμήρια και περιλαμβάνει ένα στέρεο σύστημα παρακολούθησης και αξιολόγησης.

Διαδικασία–κλειδί για τον προσδιορισμό προτεραιοτήτων μιας στρατηγικής έρευνας και καινοτομίας για την έξυπνη εξειδίκευση και επομένως ουσιώδες στοιχείο για τον επιτυχή σχεδιασμό της, είναι η διαδικασία επιχειρηματικής ανακάλυψης.

Η διαδικασία επιχειρηματικής ανακάλυψης χρησιμοποιεί την επιχειρηματική γνώση που υπάρχει στη χώρα/περιφέρεια υιοθετώντας μια επιχειρηματική προσέγγιση με την έννοια της έμφασης στις ευκαιρίες της αγοράς, της διαφοροποίησης από άλλες χώρες/περιφέρειες, της ανάληψης (και διαχείρισης) ρίσκου και της αναζήτησης συμμαχιών για τη βελτιστοποίηση της πρόσβασης σε πόρους και της χρήσης αυτών (φυσικοί πόροι, χρηματοοικονομικοί, πνευματικοί πόροι, γνώση της αγοράς κλπ.). Αυτό σημαίνει ότι οι φορείς χάραξης πολιτικής θα πρέπει να εμπλέξουν όλους τους τύπους παραγόντων στο χώρο της καινοτομίας (επιχειρήσεις, κέντρα τεχνολογίας και ικανότητας, Πανεπιστήμια και δημόσιους φορείς, επιστημονικά και τεχνολογικά πάρκα, επιχειρηματικούς αγγέλους και φορείς επιχειρηματικών κεφαλαίων, την κοινωνία των πολιτών κλπ.) σε μια επιχειρηματική διαδικασία για το σχεδιασμό της στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης.
 

Οι Στρατηγικές Έρευνας και Καινοτομίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα εκπονήθηκαν μία εθνική και 13 περιφερειακές στρατηγικές έρευνας και καινοτομίας για την έξυπνη εξειδίκευση. Η εθνική εκπονήθηκε από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, ενώ κάθε Περιφέρεια ήταν υπεύθυνη για την εκπόνηση της δικής της στρατηγικής. Συντονιστικό ρόλο στη συνολική διαδικασία είχε η Ειδική Υπηρεσία Στρατηγικής, Σχεδιασμού και Αξιολόγησης («ΕΥΣΣΑ») του Υπουργείου Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού.

Στο πλαίσιο της εκπόνησης των στρατηγικών αυτών, η χώρα και οι Περιφέρειές της κλήθηκαν να εντοπίσουν τις δραστηριότητες εκείνες στις οποίες παρουσιάζουν ή είναι σε θέση να οικοδομήσουν, ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και σε αυτές να επικεντρώσουν τους διαθέσιμους πόρους και τις προσπάθειες, ώστε να καταστεί δυνατή η επίτευξη σημαντικών αναπτυξιακών αποτελεσμάτων.

Η διερεύνηση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της εκπόνησης της Εθνικής Στρατηγικής οδήγησε στον εντοπισμό οκτώ κλάδων στους οποίους η έρευνα και η καινοτομία μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη σημαντικού ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, ενώ συνυπολογίσθηκε η κρίσιμη μάζα και η αριστεία του ερευνητικού δυναμικού.

Οι κλάδοι αυτοί είναι οι εξής:

• Αγρο-διατροφή,
• Υγεία – φάρμακα,
• Τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών,
• Ενέργεια,
• Περιβάλλον και βιώσιμη ανάπτυξη,
• Μεταφορές,
• Υλικά – κατασκευές και
• Τουρισμός – Πολιτισμός – Δημιουργικές βιομηχανίες.
   

Για την εφαρμογή της διαδικασίας επιχειρηματικής ανακάλυψης, σε εθνικό επίπεδο, η ΓΓΕΤ έχει δημιουργήσει μία πλατφόρμα καινοτομίας για κάθε έναν από τους ανωτέρω κλάδους.

Βασικά στοιχεία της Εθνικής Στρατηγικής Έρευνας και Καινοτομίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση

Σκοπός της εθνικής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης είναι η εστιασμένη παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας με βασικό πυλώνα την έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτομία για την άμβλυνση των περιφερειακών ανισοτήτων και τη δημιουργία βιώσιμης απασχόλησης με σεβασμό στον άνθρωπο και στην κοινωνία, στο περιβάλλον και στον πολιτισμό. Επίσης, η Στρατηγική της Έξυπνης Εξειδίκευσης αναμένεται να συμβάλει στη δημιουργία σταθερών σχέσεων εργασίας και γενικότερα στη διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών για την αποτελεσματική αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας.

Η Στρατηγική δομείται στη βάση τριών στρατηγικών επιλογών και τεσσάρων αξόνων προτεραιότητας που «τέμνουν εγκάρσια» τις στρατηγικές επιλογές.

Τα όργανα με αποφασιστικές αρμοδιότητες είναι τα εξής:

• Το Συμβούλιο Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης, το οποίο αποτελείται από εκπροσώπους των Υπουργείων (σε επίπεδο Γενικών Γραμματέων) που εμπλέκονται άμεσα στο σχεδιασμό και την εφαρμογή της Στρατηγικής Έρευνας και Καινοτομίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση καθώς και εκπρόσωπο της Ένωσης Περιφερειών. Στο Συμβούλιο Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης μπορούν να κληθούν να συμμετάσχουν και άλλοι φορείς της κεντρικής διοίκησης ή/και του περιφερειακού επιπέδου, έπειτα από σχετική πρόσκληση του συντονιστή του Συμβουλίου. Το Συμβούλιο Στρατηγικής εισηγείται επί της έγκρισης, παρακολούθησης και αναθεώρησης της στρατηγικής στους Υπουργούς Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού και Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Το Συμβούλιο συντονίζεται από το Υπουργείο Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού. Το Συμβούλιο Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης έχει θεσμοθετηθεί με την ΚΥΑ 76201/ΕΥΣΣΑ 1700/17.7.2015, στην οποία ορίζονται η σύνθεση και οι αρμοδιότητές του. Συνεδρίασε για πρώτη φορά στις 29 Ιουλίου 2015 και έλαβε την ομόφωνη απόφαση να εισηγηθεί στους αρμόδιους Υπουργούς την έγκριση της  Εθνικής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης.
   
• Τα Περιφερειακά Συμβούλια στις 13 Περιφέρειες της Χώρας
  Η λήψη των αποφάσεων για την περιφερειακή Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης, λαμβάνεται από τα Περιφερειακά Συμβούλια. Τα παραπάνω όργανα συνεπικουρούνται από τα Περιφερειακά Συμβούλια Έρευνας και Καινοτομίας. 

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γενική Γραμματεία Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, ΕΣΠΑ 2014-2020, https://www.espa.gr/el/Pages/staticRIS3.aspx.

Η Έκθεση για την Επίδοση της Επιστήμης, της Έρευνας και της Καινοτομίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχει πληροφορίες για το πώς οι πολιτικές έρευνας και καινοτομίας μπορούν να βοηθήσουν στην οικοδόμηση μιας χωρίς αποκλεισμούς, βιώσιμης, ανταγωνιστικής και ανθεκτικής Ευρώπης, αξιοποιώντας τον ουσιαστικό ρόλο της Έρευνας και της Καινοτομίας ως πηγής ευημερίας και καταλύτη για την αλλαγή. Οι επιδόσεις Επιστήμης, Έρευνας και Καινοτομίας της Έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναλύουν τη δυναμική της Έρευνας και της Καινοτομίας, καθώς επίσης και τις επιδόσεις των παραγόντων που τις επηρεάζουν. Η Έκθεση συνδυάζει μια ενδελεχή ανάλυση που βασίζεται σε δείκτες με βαθιές εμβαθύνσεις σε επίκαιρα ζητήματα πολιτικής. Η Έκθεση για την Επίδοση της Επιστήμης, της Έρευνας και της Καινοτομίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσιάζει έξι (6) βασικές κατευθυντήριες γραμμές πολιτικής για την Έρευνα και την Καινοτομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για να διασφαλίσει την αριστεία και τις κορυφαίες επιδόσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα επόμενα χρόνια:

1. Διαμόρφωση ενός καλύτερου μεταπανδημικού κόσμου,
2. Επανάκτηση της ανταγωνιστικότητας,
3. Σκέψη και προετοιμασία για το «αδιανόητο»,
4. Μόχλευση επιχειρήσεων, ιδρυμάτων και ανθρώπων,
5. Σύνδεση των φορέων και των επιμέρους δρώντων και αντιμετώπιση των ανισοτήτων και
6. Διασφάλιση φιλικών συνθηκών για την Έρευνα και την Καινοτομία.

Πρόκειται για μια εμβληματική δημοσίευση για τη Γενική Διεύθυνση Έρευνας και Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με περιοδική έκδοση κάθε δύο (2) έτη.  

Πηγή: European Commission, https://research-and-innovation.ec.europa.eu/strategy/support-policy-making/support-national-research-and-innovation-policy-making/srip-report_en.

Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» («ΕΠΑνΕΚ») αποτελεί ένα από τα επτά τομεακά και δεκατρία Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ για την περίοδο 2014 -2020, το οποίο εγκρίθηκε με την C(2014) 10162 final της 18/12/2014 Απόφασης της ΕΕ.

Η πρόσφατη 8η αναθεώρηση του ΕΠΑνΕΚ περιελάμβανε τη λήψη των πρόσθετων πόρων ύψους 277.856.782 εκατομμύρια ευρώ του REACT EU για το έτος 2022 για την Ελλάδα.

Η 8η αναθεώρηση εγκρίθηκε με την υπ' αριθμ. C (2022) 9064/2-12-2022 Εκτελεστική Απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Το ΕΠΑνΕΚ καλύπτει γεωγραφικά το σύνολο της Ελλάδας και διαθέτει προϋπολογισμό 8,3 δις ευρώ δημόσιας δαπάνης (6,86 δις ευρώ Ενωσιακής Συνδρομής).

Κεντρικός στρατηγικός στόχος του ΕΠΑνΕΚ εξακολουθεί να είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, η μετάβαση στην ποιοτική επιχειρηματικότητα, με αιχμή την καινοτομία και την αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας. Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα για την Ανταγωνιστικότητα, την Επιχειρηματικότητα και την Καινοτομία κατέχει κεντρική θέση στην προσπάθεια της Ελλάδας για τη δημιουργία και στήριξη ενός παραγωγικού μοντέλου που θα οδηγήσει στην ανάπτυξη και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, με τη μόχλευση ιδιωτικών πόρων.

Το μοντέλο αυτό αναδεικνύει σε κεντρικό ρόλο παραγωγικούς, ανταγωνιστικούς και εξωστρεφείς τομείς της οικονομίας όπως τουρισμό, ενέργεια, αγροδιατροφή, περιβάλλον, εφοδιαστική αλυσίδα, τεχνολογίες πληροφορικής & επικοινωνιών, υγεία και φαρμακευτική βιομηχανία, δημιουργικές και πολιτιστικές βιομηχανίες, υλικά – κατασκευές.

Μέσω του ΕΠΑνΕΚ και σε συνέργεια με τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα υλοποιείται η στρατηγική της Έξυπνης Εξειδίκευσης με στόχο τη σύνδεση της έρευνας και της καινοτομίας με την επιχειρηματικότητα και την ενίσχυση/ανάπτυξη των υφιστάμενων ή/και νέων ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων της Χώρας και των Περιφερειών της.

Το ΕΠΑνΕΚ δομείται στους παρακάτω βασικούς Άξονες Προτεραιότητας:

• «Ανάπτυξη επιχειρηματικότητας με Τομεακές προτεραιότητες» συνολικού προϋπολογισμού 4.162,20 εκ. Ευρώ,
• «Προσαρμογή εργαζομένων, επιχειρήσεων και επιχειρηματικού περιβάλλοντος στις νέες αναπτυξιακές απαιτήσεις» συνολικού προϋπολογισμού 672,41 εκ. ευρώ,
• «Ανάπτυξη μηχανισμών στήριξης της επιχειρηματικότητας» συνολικού προϋπολογισμού 1.437,91 εκ. ευρώ,
• «Τεχνική Συνδρομή ΕΤΠΑ» συνολικού προϋπολογισμού 114,48 εκ. ευρώ,
• «Τεχνική Συνδρομή ΕΚΤ» συνολικού προϋπολογισμού 25,44 εκ. ευρώ και
• «Στήριξη της αποκατάστασης των συνεπειών της κρίσης λόγω της πανδημίας COVID-19» συνολικού προϋπολογισμού 1.885,74 εκ. ευρώ.

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Το Πρόγραμμα ΕΠΑνΕΚ, http://www.antagonistikotita.gr/epanek/secretariat1.asp. 

Οι εσωτερικές δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν στις εγκαταστάσεις του φορέα για την Έρευνα και την Ανάπτυξη είναι οι  δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν στις εγκαταστάσεις του φορέα για την Έρευνα και την Ανάπτυξη εντός μιας στατιστικής μονάδας ή τομέα της οικονομίας κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου, ανεξάρτητα από την πηγή ή τις πηγές κεφαλαίων. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι δαπάνες πέραν της στατιστικής μονάδας ή τομέα, αλλά για την υποστήριξη των εσωτερικών δαπανών που αφορούν στην Έρευνα και την Ανάπτυξη. Σε αυτές περιλαμβάνονται τόσο οι τρέχουσες, όσο και οι κεφαλαιουχικές δαπάνες.

Πηγή: OECD, Glossary of Statistic Terms, https://stats.oecd.org/glossary/detail.asp?ID=1441.

Προγραμματική περίοδος 2014-2020

Το Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) 2014-2020 αποτελεί το βασικό στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη της χώρας με τη συνδρομή σημαντικών πόρων που προέρχονται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία («ΕΔΕΤ») της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μέσω της υλοποίησης του ΕΣΠΑ επιδιώκεται η αντιμετώπιση των διαρθρωτικών αδυναμιών της χώρας που συνετέλεσαν στην εμφάνιση της οικονομικής κρίσης αλλά και των προβλημάτων, οικονομικών και κοινωνικών, που αυτή δημιούργησε. Επίσης, το ΕΣΠΑ 2014-2020 καλείται να συνδράμει στην επίτευξη των εθνικών στόχων έναντι της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020». 

Το αναπτυξιακό όραμα του ΕΣΠΑ αφορά στη συμβολή στην αναγέννηση της ελληνικής οικονομίας με ανάταξη και αναβάθμιση του παραγωγικού και κοινωνικού ιστού της χώρας και τη δημιουργία και διατήρηση βιώσιμων θέσεων απασχόλησης, έχοντας ως αιχμή την εξωστρεφή, καινοτόμο και ανταγωνιστική επιχειρηματικότητα και γνώμονα την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης.»

Χρηματοδοτικές προτεραιότητες:

1. Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, μετάβαση στην ποιοτική επιχειρηματικότητα με αιχμή την καινοτομία και αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας

• Μετάβαση σε δραστηριότητες υψηλής προστιθέμενης αξίας,
• Δημιουργία περιβάλλοντος φιλικού προς τις επιχειρήσεις που προσελκύει επενδύσεις και
• Αξιοποίηση της έρευνας και της καινοτομίας για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας νέων και υφιστάμενων επιχειρήσεων.

 2. Ανάπτυξη και αξιοποίηση ικανοτήτων ανθρώπινου δυναμικού – ενεργή κοινωνική ενσωμάτωση

• Εκπαίδευση και διά βίου μάθηση,
• Ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού και πρόσβαση στην απασχόληση με έμφαση στη δημιουργία θέσεων εργασίας ειδικά για τους νέους και
• Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και της καταπολέμησης της φτώχειας.

3. Προστασία του περιβάλλοντος – Μετάβαση σε μία οικονομία φιλική στο περιβάλλον

• Προστασία του περιβάλλοντος,
• Προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της πρόληψης των κινδύνων και
• Μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

 4. Ανάπτυξη – εκσυγχρονισμός – ολοκλήρωση υποδομών για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη

• Δίκτυα μεταφορών με έμφαση στην ολοκλήρωση των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών, τους κάθετους άξονες και τη λειτουργική διασύνδεση των μεταφορικών μέσων,
• Ενεργειακά δίκτυα και
• Ευρυζωνικά δίκτυα.

5. Βελτίωση της θεσμικής επάρκειας και της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης

Καθοριστικό στοιχείο στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της περιόδου 2014-2020 αποτέλεσε η εκπόνηση της εθνικής και των περιφερειακών Στρατηγικών Έρευνας και Καινοτομίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση. Στο πλαίσιο των στρατηγικών αυτών, η χώρα και οι Περιφέρειές της καλούνται να εντοπίσουν τις δραστηριότητες εκείνες στις οποίες παρουσιάζουν ή είναι σε θέση να οικοδομήσουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και σε αυτές να επικεντρώσουν τους διαθέσιμους πόρους και τις προσπάθειες ώστε να καταστεί δυνατή η επίτευξη σημαντικών αναπτυξιακών αποτελεσμάτων. Σε εθνικό επίπεδο έχουν προσδιοριστεί οκτώ (8) κλάδοι στους οποίους θα δοθεί προτεραιότητα και αναμένεται να έχουν μεγαλύτερη συμμετοχή στην οικονομική μεγέθυνση. Οι κλάδοι αυτοί είναι οι εξής:

• Αγρο-διατροφή,
• Υγεία – φάρμακα,
• Τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών,
• Ενέργεια,
• Περιβάλλον και βιώσιμη ανάπτυξη,
• Μεταφορές,
• Υλικά – κατασκευές και
• Τουρισμός, πολιτισμός, δημιουργικές βιομηχανίες.

Το ΕΣΠΑ 2014-2020 αποτέλεσε το βασικό στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη της χώρας με τη  συνδρομή σημαντικών πόρων που προέρχονται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μέσω της υλοποίησης του ΕΣΠΑ επιδιώκεται η αντιμετώπιση των διαρθρωτικών αδυναμιών της χώρας που συνετέλεσαν στην εμφάνιση της οικονομικής κρίσης αλλά και των προβλημάτων, οικονομικών και κοινωνικών, που αυτή δημιούργησε. Επίσης, το ΕΣΠΑ 2014-2020 καλείται να συνδράμει στην επίτευξη των εθνικών στόχων έναντι της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020». 

Το ΕΣΠΑ 2014-2020 αποτελείται από 20 Προγράμματα, από τα οποία τα 7 είναι Τομεακά και τα 13 Περιφερειακά:

• Τα Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα αφορούν ένα ή περισσότερους τομείς και έχουν ως γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής όλη τη χώρα
• Τα 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, ένα για κάθε μία από τις ελληνικές Περιφέρειες, περιλαμβάνουν δράσεις περιφερειακής εμβέλειας.

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Γενική Γραμματεία Δημόσιων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, https://www.espa.gr/el/Pages/staticESPA2014-2020.aspx

Προγραμματική περίοδος 2021-2027

Το νέο «Εταιρικό Σύμφωνο Περιφερειακής Ανάπτυξης 2021-2027» («ΕΣΠΑ 2021-2027») αποτυπώνει σε μεγάλο βαθμό τις νέες προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τις νέες αναπτυξιακές προτεραιότητες της Ελλάδας για τα επόμενα χρόνια.

Στόχος της νέας Προγραμματικής Περιόδου 2021-2027 είναι η εδραίωση της εταιρικής σχέσης με το σύνολο των εμπλεκόμενων φορέων και κοινωνικών εταίρων, επιδιώκοντας την ενεργή συμμετοχή τους σε όλες τις διαδικασίες σχεδιασμού, προετοιμασίας και διαβούλευσης του ΕΣΠΑ και των Προγραμμάτων 2021-2027 με ανοικτές, διαφανείς και συμμετοχικές διαδικασίες.

Το νέο «ΕΣΠΑ 2021-2027» αποτυπώνει και θέτει προτεραιότητες για την ενίσχυση του παραγωγικού δυναμικού της οικονομίας, των υποδομών, των ανθρώπινων δεξιοτήτων και την ενδυνάμωση της κοινωνικής προστασίας.

Τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου ΕΣΠΑ είναι ότι:

• Διασυνδέεται με το ευρωπαϊκό εξάμηνο και τις συστάσεις της Επιτροπής για συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα
• Υποστηρίζει τις λοιπές Εθνικές Στρατηγικές και τα Εθνικά Σχέδια Δράσης (Enabling Conditions)
• Υποστηρίζει το νέο Ταμείο για τη δίκαιη μετάβαση (λιγνιτικές περιοχές και νησιά)
• Ακολουθεί το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων και Σχέδιο Ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία (Έκθεση Επιτροπής Πισσαρίδη)
• Ακολουθεί τους περιορισμούς των Ευρωπαϊκών Κανονισμών για τις θεματικές συγκεντρώσεις και ξεπερνά τα κατώτατα ποσοστά.

Τα έργα/δράσεις που πρόκειται να χρηματοδοτηθούν από το νέο ΕΣΠΑ λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες και ανάγκες της χώρας τα επόμενα χρόνια και απαντούν στις διαρθρωτικές υστερήσεις της ελληνικής οικονομίας. Ταυτόχρονα, συνεχίζονται και ολοκληρώνονται μεγάλα έργα που ξεκίνησαν στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020.

Οι πέντε (5) Στόχοι της Πολιτικής του ΕΣΠΑ 2021-2027 αφορούν σε:

1. ΣΠ1: Μια Εξυπνότερη Ευρώπη μέσω της προώθησης καινοτόμου και έξυπνου οικονομικού μετασχηματισμού,
2. ΣΠ2: Μια πιο Πράσινη Ευρώπη μέσω της προώθησης καθαρής και δίκαιης ενεργειακής μετάβασης των πράσινων και γαλάζιων επενδύσεων,
3. ΣΠ3: Μια πιο Διασυνδεδεμένη Ευρώπη μέσω της ανάπτυξης προσβάσιμων, υψηλής ποιότητας, πολυτροπικών, έξυπνων και βιώσιμων υποδομών και συστημάτων μεταφορών,
4. ΣΠ4: Μια πιο Κοινωνική Ευρώπη μέσω της επένδυσης σε ανθρώπινο δυναμικό και διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης σε ποιοτικές εργασίες και αγαθά,
5. ΣΠ5: Μια Ευρώπη πιο κοντά στους Πολίτες της μέσω της προώθησης βιώσιμης και ολοκληρωμένης ανάπτυξης, στηρίζοντας τις τοπικές πρωτοβουλίες και
6. Ειδικό Στόχο: Τη Δίκαιη Μετάβαση με στοχευμένες δράσεις για την απεξάρτηση από το λιγνίτη στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας, τη Μεγαλόπολη και τα νησιά.

Προβάλλονται, ως συνολική πολιτική, οι προτεραιότητες και δράσεις που θα υλοποιηθούν και οι οποίες ως σκοπό τους έχουν τη γόνιμη μετάβαση σε μια:

• «πιο έξυπνη» Ελλάδα - 20% των πόρων,
• «πιο πράσινη» Ελλάδα - 27% των πόρων,
• «πιο διασυνδεδεμένη» Ελλάδα - 8% των πόρων,
• «πιο κοινωνική» Ελλάδα - 30% των πόρων,
• Ελλάδα πιο κοντά στους πολίτες της- 6% των πόρων και
• Για τη Δίκαιη Μετάβαση των περιοχών μετά την απολιγνιτοποίηση - 7% των πόρων.

Το νέο «ΕΣΠΑ 2021-2027» έχει ισχυρό αναπτυξιακό αποτύπωμα μέσα από δράσεις και έργα υψηλής προστιθέμενης αξίας και με πολλαπλασιαστικά οφέλη τόσο για την κοινωνία, όσο και για την οικονομία -μετά την πανδημική κρίση- συμβάλλοντας τα μέγιστα στην εκκίνηση ενός νέου κύκλου ευημερίας για όλους.

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Γενική Γραμματεία Δημόσιων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, https://www.espa.gr/el/Pages/newespa21-27.aspx & https://www.espa.gr/el/Documents/2127/Parousiasi_neou_ESPA_21-27.pdf.

Το Ετήσιο κόστος ατόμου αναφέρεται στο κόστος για το σύνολο των μηνών του έτους (12 μήνες). Σε περιπτώσεις που η απασχόληση αφορά λιγότερους μήνες (π.χ. εξάμηνη απασχόληση στο πλαίσιο σύμβασης ορισμένου χρόνου), το κόστος θα πρέπει να πολλαπλασιαστεί με το ποσοστό απασχόλησης σε Έρευνα και Ανάπτυξη και όχι με τα Ισοδύναμα Πλήρους Απασχόλησης («ΙΠΑ»).

Το Ευρωπαϊκό Σύστημα εθνικών και περιφερειακών Λογαριασμών 2010 είναι μια σημαντική εξέλιξη της προηγούμενης περιόδου (1995), που την αντικατέστησε το 2014. Με αυτήν σημειώθηκε πρόοδος στη μεθοδολογία και την ακρίβεια των εννοιών, των ορισμών, των ταξινομήσεων και τους λογιστικούς κανόνες, που απαιτούνταν, για να κατασταθεί δυνατή μια συνεπής, αξιόπιστη και συγκρίσιμη στατιστική καταγραφή των οικονομιών των κρατών-μελών και της ίδιας της Ένωσης. Με την υιοθέτηση του Ευρωπαϊκού Συστήματος εθνικών και περιφερειακών Λογαριασμών 2010 προσαρμόστηκαν οι εθνικοί λογαριασμοί στο νέο οικονομικό περιβάλλον, τις εξελίξεις στη μεθοδολογική έρευνα και τις ανάγκες των χρηστών. Συνεπώς, από το 2014 τα στοιχεία εθνικών λογαριασμών σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση καταρτίζονται βάσει της νέας μεθοδολογίας. Αυτή η προσαρμογή των λογαριασμών δεν αφορά μόνο την Ευρώπη, αλλά όλο τον κόσμο. Το Ευρωπαϊκό Σύστημα εθνικών και περιφερειακών Λογαριασμών 2010 στην Ευρώπη είναι σε συνοχή με το παγκόσμιο σύστημα System of National Accounts 2008, που εφαρμόζεται παγκοσμίως.

Πηγές:Eurostat, (2013). European System of Accounts, https://ec.europa.eu/eurostat/documents/3859598/5925693/KS-02-13-269-EN.PDF/44cd9d01-bc64-40e5-bd40-d17df0c69334, σελ. προλόγου, ISBN 978-92-79-31242-7, Luxembourg: Publications Office of the European Union & ΕΛΣΤΑΤ, https://www.statistics.gr/esa-2010.

O Ευρωπαϊκός Πίνακας Αποτελεσμάτων Καινοτομίας παρέχει μια συγκριτική ανάλυση επιδόσεων καινοτομίας σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλες ευρωπαϊκές χώρες και περιφερειακούς γείτονες. Βοηθάει τις χώρες να αξιολογήσουν τα σχετικά δυνατά και αδύναμα  σημεία των εθνικών συστημάτων καινοτομίας τους και να εντοπίσουν τις προκλήσεις που χρειάζεται να αντιμετωπίσουν. Με βάση την βαθμολογία τους οι ευρωπαϊκές χώρες χώρίζονται σε τέσσερις (4) ομάδες επιδόσεων: τους Πρωτοπόρους Καινοτομίας, τους Ισχυρούς Καινοτόμους, τους Μέτριους Καινοτόμους και τους Αναδυόμενους Καινοτόμους. Ο Ευρωπαϊκός Πίνακας Αποτελεσμάτων Καινοτομίας βαζίσεται στο ίδιο πλαίσιο δεικτών με το 2021, το οποίο αποτελείται από 32 δείκτες, οι οποίοι ομαδοποιούνται σε δώδεκα (12) διαστάσεις, όπως τα ελκυστικά ερευνητικά συστήματα, οι σταθερές επενδύσεις στην Έρευνα και την Ανάπτυξη και η χρήση των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας. Συνεπώς, ο Ευρωπαϊκός Πίνακας Αποτελεσμάτων Καινοτομίας επιτρέπει τις εξατομικευμένες συγκρίσεις βαθμολογιών απόδοσης και καθιστά δυνατή την οπτικοποίηση των προφίλ των χωρών και κατ’ επέκταση τη σύγκριση των δυνατών, των αδύναμων σημείων τους, τη διαμόρφωση των επικρατέστερων τάσεων και τον έλεγχο των συσχετίσεων μεταξύ των δεικτών. Ο Ευρωπαϊκός Πίνακας Αποτελεσμάτων Καινοτομίας επιτρέπει κυκλοφόρησε στις 22 Σεπτεμβρίου 2022.

Πηγή: European Commission, https://research-and-innovation.ec.europa.eu/statistics/performance-indicators/european-innovation-scoreboard_en.

Η Εφαρμοσμένη έρευνα είναι η πρωτότυπη έρευνα που γίνεται με σκοπό την απόκτηση νέων γνώσεων. Ωστόσο, έχει κυρίως έναν συγκεκριμένο πρακτικό σκοπό ή στόχο. Αποσκοπεί σε αποτελέσματα σχετικά με ένα ή περιορισμένα σε αριθμό προϊόντα, λειτουργίες, μεθόδους ή συστήματα. Η εφαρμοσμένη έρευνα μετατρέπει τις ιδέες σε λειτουργικά αποτελέσματα. Οι γνώσεις ή οι πληροφορίες που προκύπτουν από αυτήν συχνά κατοχυρώνονται με διπλώματα ευρεσιτεχνίας αλλά μπορούν και να παραμείνουν απόρρητες.

Πηγές: Eurostat, Statistics Explained,  https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Glossary:Applied_research, (Τελευταία πρόσβαση 10-01-2023) & OECD (2015). “Glossary of terms”, in Frascati Manual 2015: Guidelines for Collecting and Reporting Data on Research and Experimental Development, OECD Publishing, Paris.
DOI: http://dx.doi.org/10.1787/9789264239012-17-en

Το Ισοδύναμο Πλήρους Απασχόλησης («ΙΠΑ») - Ανθρωποέτος του προσωπικού Έρευνας και Ανάπτυξης ορίζεται ως ο λόγος των ωρών εργασίας που πραγματικά αφιερώθηκαν σε Έρευνα και Ανάπτυξη κατά τη διάρκεια μίας συγκεκριμένης περιόδου αναφοράς (συνήθως ένα ημερολογιακό έτος) προς το συνολικό αριθμό των συμβατικών ωρών εργασίας κατά την ίδια περίοδο από ένα άτομο ή από μία ομάδα. Το «ΙΠΑ» χρησιμοποιείται για τη με συγκρίσιμο τρόπο μέτρηση του απασχολούμενου προσωπικού σε Έρευνα και Ανάπτυξη και υπολογίζεται με βάση τον χρόνο που κάθε άτομο αφιερώνει σε δραστηριότητες Έρευνας και Ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, ένας εργαζόμενος πλήρους απασχόλησης σε Έρευνα και Ανάπτυξη κατά τη διάρκεια ενός έτους λογίζεται ως ένα ΙΠΑ ενώ ένας μερικής απασχόλησης λογίζεται ως ποσοστό ενός ΙΠΑ σε αναλογία με τις ώρες απασχόλησής του σε Έρευνα και Ανάπτυξη.

Για παράδειγμα, αν ως πλήρης απασχόληση θεωρούνται οι 40 ώρες την εβδομάδα, ένας εργαζόμενος μερικής απασχόλησης σε Έ&Α που εργάζεται για 20 ώρες την εβδομάδα μετράται σαν 0,5 ΙΠΑ.

Το εργατικό δυναμικό μιας επιχείρησης, ενός οικονομικού κλάδου, μίας χώρας, κλπ, μπορεί να αθροιστεί και να εκφραστεί ως αριθμός ισοδυνάμων πλήρους απασχόλησης.

Για τις ανάγκες της παραγωγής στατιστικών στοιχείων Έρευνας και Ανάπτυξης μονάδα μέτρησης του ΙΠΑ είναι το ανθρωποέτος, που εκφράζει την πλήρη απασχόληση ενός ατόμου για ένα έτος. Συνεπώς, 1 ανθρωποέτος (πλήρης απασχόληση ενός ατόμου σε δραστηριότητες Έρευνας και Ανάπτυξης για ένα έτος) αντιστοιχεί σε 1 ΙΠΑ. Επομένως, λόγου χάρη ένας ερευνητής με πλήρη απασχόληση σε όλη τη διάρκεια του έτους που αφιερώνει 30% του χρόνου του σε δραστηριότητες Έρευνας και Ανάπτυξης και το υπόλοιπο σε άλλες δραστηριότητες (π.χ. διδασκαλία) ισοδυναμεί με 0.3 ΙΠΑ. Αντίστοιχα, εξωτερικός συνεργάτης με πλήρη απασχόληση σε ερευνητικό πρόγραμμα για διάστημα 6 μηνών εντός του έτους αναφοράς ισοδυναμεί με 0.5 ΙΠΑ.

Πηγές: OECD (2015). “Glossary of terms”, in Frascati Manual 2015: Guidelines for Collecting and Reporting Data onResearch and Experimental Development, OECD Publishing, Paris.
DOI: http://dx.doi.org/10.1787/9789264239012-17-en,  Eurostat, Statistics Explained, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Glossary:Full-time_equivalent_(FTE),  (Τελευταία πρόσβαση 10-01-2023) & ΕΚΤ, Λεξικό όρων - Γλωσσάρι, https://metrics.ekt.gr/taxonomy/term/32.

Τα «Κεφάλαια Μεταφοράς» Έρευνας και Ανάπτυξης είναι ροές χρηματοδότησης από έναν φορέα σε έναν άλλο, ώστε να εκτελεστούν δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης χωρίς να παρέχεται κάποιο αγαθό ή υπηρεσία ως αντάλλαγμα και όπου ο χρηματοδότης δεν έχει δικαιώματα σχετικά με τα αποτελέσματα της έρευνας που έχει χρηματοδοτήσει. Συνήθως, ο χρηματοδοτούμενος φορέας που υλοποιεί Ε&Α θα διατηρήσει τα περισσότερα δικαιώματα στα αποτελέσματα της Ε&Α, το οποίο εξηγεί τη φύση αυτού του «Κεφαλαίου Μεταφοράς». Ο φορέας χρηματοδότησης, ωστόσο, μπορεί να επιβάλει ορισμένους όρους στον φορέα υλοποίησης, όπως οι περιοδικές αναφορές, η συμμόρφωση με τη δραστηριότητα ή την περιγραφή του έργου που ορίζεται στους όρους της συμφωνίας ή ακόμη και η δημόσια διάδοση των ερευνητικών αποτελεσμάτων.

Παραδείγματα Κεφαλαίων Μεταφοράς: Κεφάλαια από Επιδόματα, Υποτροφίες, Επιχορηγήσεις, Διαγραφή Χρέους (τόσο από ιδιωτικούς όσο και από δημόσιους δανειστές), Φιλανθρωπίες από ιδιωτικές επιχειρήσεις και από ιδρύματα (συμπεριλαμβανομένων ατόμων), Χρηματοδότηση από συγκέντρωση δωρεών πλήθους (crowdfunding - εξαιρουμένης οποιασδήποτε εμπορικής σχέσης), προσωπικές μεταφορές, όπως δώρα κ.ά.

Η θεσμική κρατική χρηματοδότηση (Τακτικός Προϋπολογισμός) των φορέων Ε&Α ή των δραστηριοτήτων Ε&Α των Πανεπιστημίων έχει συμφωνηθεί να καταγράφεται στην κατηγορία των «Κεφαλαίων Μεταφοράς», ώστε να διασφαλίζεται η διεθνής συγκρισιμότητα.

Πηγή: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου. (2023). Metrics – Δείκτες και Στατιστικές για Έρευνα, Ανάπτυξη και Καινοτομία, http://helpdesk.metrics.ekt.gr/index.php?/Knowledgebase/Article/View/69/3/2.

Ο κύκλος εργασιών στο πλαίσιο των στατιστικών διάρθρωσης των επιχειρήσεων περιλαμβάνει τα σύνολα που τιμολογήθηκαν αππό τη μονάδα παρατήρησης κατά την περίοδο αναφοράς. Αυτό αντιστοιχεί στη συνολική αξία των πωλήσεων στην αγορά αγαθών και υπηρεσιών σε τρίτους.

Ο τζίρος περιλαμβάνει:

• Όλους τους δασμούς και τους φόρους επί των αγαθών ή/και των υπηρεσιών που τιμολογούνται από τη μονάδα με εξαίρεση τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ), που τιμολογείται από τη μονάδα έναντι του πελάτη της και άλλους παρόμοιους εκπιπτόμενους φόρους που συνδέονται άμεσα με τον κύκλο εργασιών,
• Όλες τις άλλες χρεώσεις (μεταφορά, συσκευασία κ.λπ.) που επιβαρύνουν τον πελάτη ακόμα και αν αυτές οι χρεώσεις αναγράφονται ξεχωριστά στο τιμολόγιο.

Οι μειώσεις στην τιμή, οι επιστροφές ποσών και οι εκπτώσεις, όπως και η αξία της επιστρεπτέας συσκευασίας πρέπει να εκπίπτει (από τον υπολογισμό) και να αφαιρεθεί.

Συγκεκριμένα εξαιρούνται:

• Τα εισοδήματα που ταξινομούνται ως άλλα λειτουργικά έσοδα, χρηματοοικονομικά έσοδα και έκτακτα έσοδα στους λογαριασμούς της επιχείρησης/εταιρείας και
• Επιδοτήσεις λειτουργίας που λαμβάνονται από δημόσιους φορείς ή θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πηγή: Eurostat, Statistics Explained, Glossary: Turnover - SBS - Statistics Explained (europa.eu).

Οι μακροοικονομικές ανισορροπίες σε μια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λόγου χάρη ένα μεγάλο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ή μια φούσκα στην αγορά ακινήτων, μπορεί να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό έγινε εμφανές κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Για τον λόγο αυτό, το 2011 καθιερώθηκε η Διαδικασία Μακροοικονομικών Ανισορροπιών («ΔΜΑ»), η οποία καθιστά δυνατή την ενισχυμένη εποπτεία των χωρών στις οποίες έχουν διαπιστωθεί υπερβολικές ανισορροπίες στο πλαίσιο της Διαδικασίας Υπερβολικών Ανισορροπιών («ΔΥΑ»).

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή. https://commission.europa.eu/content/eu-economic-governance-monitoring-prevention-correction/european-semester/framework/macroeconomic-imbalance-procedure_el.

Προγραμματική περίοδος 2014-2020

Το Πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» είναι το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την Έρευνα και την Καινοτομία για την περίοδο 2014-2020, με προϋπολογισμό περίπου 80 δισ. ευρώ. Το Πρόγραμμα υποστηρίζει τη Στρατηγική «Ευρώπη 2020» που αναδεικνύει την Έρευνα και την Καινοτομία ως κεντρικούς μοχλούς για την έξυπνη, βιώσιμη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη, στοχεύοντας παράλληλα στην αποτελεσματική αντιμετώπιση σημαντικών κοινωνικών προκλήσεων. Κύριος στόχος του προγράμματος είναι να συμβάλει στην στρατηγική της απασχόλησης και ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην οικοδόμηση μιας ισχυρής οικονομίας βασισμένης στη γνώση και την καινοτομία. 

Οι τρεις (3) κύριοι βασικοί άξονες του Προγράμματος είναι:  

• Επιστημονική Αριστεία: Επιστημονική έρευνα υψηλού επιπέδου με παγκόσμιας εμβέλειας ερευνητικές υποδομές και στόχο την προσέλκυση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των καλύτερων επιστημόνων στον κόσμο. 
• Βιομηχανική Υπεροχή: Στρατηγική επένδυση σε τεχνολογίες-κλειδιά, όπως νανοτεχνολογία-μικροηλεκτρονική, συμμετοχή ιδιωτικού τομέα, δημιουργία καινοτόμων επιχειρήσεων με στόχο να γίνει η Ευρώπη ελκυστικός χώρος για επενδύσεις σε Έρευνα και Καινοτομία.
• Κοινωνικές Προκλήσεις: Αντιμετώπιση σημαντικών κοινωνικών προκλήσεων, όπως η γήρανση του πληθυσμού, η εξάντληση ενεργειακών πόρων, η αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής, λαμβάνοντας υπόψη τους κυριότερους κοινωνικούς προβληματισμούς και δίνοντας έμφαση στην εφαρμοσμένη επιστήμη.

Εκτός από τους ανωτέρω τρεις άξονες ο «Ορίζοντας 2020» περιλαμβάνει και δύο (2) ειδικούς στόχους:

• Ειδικός στόχος 1: Διάδοση της αριστείας και διεύρυνση της συμμετοχής
• Ειδικός στόχος 2: Επιστήμη μαζί με την κοινωνία και για την κοινωνία.

Το Πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» είναι ανοικτό σε όλους τους δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στον τομέα της Έρευνας και της Καινοτομίας, ακόμα και σε οργανισμούς ή άτομα εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης που ενδιαφέρονται να εργαστούν στην Ευρώπη. Η πλειοψηφία των προκηρύξεων απευθύνεται σε διακρατικές κοινοπραξίες (ο αριθμός των εταίρων/χωρών διαφοροποιείται ανάλογα με την προκήρυξη) και αφορά θέματα ευρωπαϊκής διάστασης/αντίκτυπου. 

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας, https://gsri.gov.gr/orizontas-2020/.

Προγραμματική περίοδος 2021-2027 

Ο Ορίζοντας Ευρώπη είναι το 9ο κατά σειρά πρόγραμμα πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Έρευνα και την Καινοτομία για την περίοδο 2021-2027, με προϋπολογισμό 95,5 δισ. ευρώ και αποτελεί τη φυσική συνέχεια του 8ου προγράμματος πλαίσιο «Ορίζοντας 2020» (2014-2020). 

Ο Ορίζοντας Ευρώπη:

• Έχει ως στόχο να συμβάλει στην ενίσχυση της επιστημονικής και τεχνολογικής βάσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην αναμόρφωση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (ΕΧΕ) και στην βελτίωση της ικανότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καινοτομεί.
• Αποσκοπεί στη σύνδεση της Έρευνας και Καινοτομίας με έξι (6) βασικές ευρωπαϊκές προτεραιότητες, που αφορούν  στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, στον ψηφιακό μετασχηματισμό των κοινωνιών και της οικονομίας, στην ευημερία και ασφάλεια των πολιτών, καθώς και στην προστασία της ευρωπαϊκής δημοκρατίας.

O «Ορίζοντας Ευρώπη» αναμένεται να συμβάλει καθοριστικά στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στον ηγετικό της ρόλο στην Έρευνα και την Καινοτομία.

Στον σχεδιασμό του νέου προγράμματος πλαίσιο «Ορίζοντα Ευρώπη» υιοθετούνται οι παρακάτω παρεμβάσεις ως απάντηση στις ανάγκες που ανέδειξε η ενδιάμεση αξιολόγηση του «Ορίζοντα 2020»:

• Υποστήριξη της ρηξικέλευθης καινοτομίας με στόχο τη δημιουργία νέων αγορών,
• Ενίσχυση της συμβολής της έρευνας και της καινοτομίας στην αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων,
• Ενεργή συμμετοχή των πολιτών,
• Συνεργασία με τρίτες χώρες για την από κοινού αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων,
• Ενίσχυση της ανοικτής επιστήμης για την ελεύθερη διάχυση της παραγόμενης γνώσης,
• Επαναπροσδιορισμός των συμπράξεων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της βιομηχανίας, της ακαδημαϊκής κοινότητας και λοιπών φορέων και των κρατών μελών και
• Ενθάρρυνση και υποστήριξη της συμμετοχής οργανισμών από χώρες με χαμηλή επίδοση στην έρευνα και την καινοτομία.

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας και Πράξη: Δίκτυο Διάχυσης Τεχνολογίας,   https://horizoneurope.gr/.

«Πειραματική ανάπτυξη» είναι η συστηματική εργασία, η οποία αντλεί από τις γνώσεις που έχουν αποκτηθεί από την έρευνα και την πρακτική εμπειρία και  στοχεύει στην παραγωγή νέων υλικών, προϊόντων και συσκευών, στην εγκατάσταση νέων διαδικασιών, συστημάτων και υπηρεσιών ή στην ουσιαστική βελτίωση αυτών που ήδη παράγονται ή είναι εγκατεστημένα.

Στις κοινωνικές επιστήμες, η πειραματική ανάπτυξη μπορεί να οριστεί ως η διαδικασία μετάφρασης των γνώσεων, που έχουν αποκτηθεί μέσω έρευνας σε, επιχειρησιακά προγράμματα, συμπεριλαμβανομένων των έργων επίδειξης που εκτελούνται με σκοπό τον έλεγχο και την αξιολόγηση τέτοιων προγραμμάτων. Η κατηγορία αυτή έχει ελάχιστη ή καθόλου σημασία για τις ανθρωπιστικές επιστήμες. 

Πηγές: OECD (2015). “Glossary of terms”, Frascati Manual 2015: Guidelines for Collecting and Reporting Data on Research and Experimental Development, OECD Publishing, Paris.
DOI: http://dx.doi.org/10.1787/9789264239012-17-en & ΕΚΤ, Λεξικό όρων – Γλωσσάρι, https://metrics.ekt.gr/taxonomy/term/50.

Το Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα 2021-2027» σχεδιάζεται ως μια ολοκληρωμένη παρέμβαση του ΕΣΠΑ 2021 – 2027 που θα υποστηρίξει τους παραγωγικούς, ανταγωνιστικούς και εξωστρεφείς τομείς της οικονομίας κατά τη μετάβασή τους σε ένα αναπτυξιακό πρότυπο που καθοδηγείται από την Οικονομία της Γνώσης. Συγκεκριμένα, η στρατηγική του Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα 2021-2027» οργανώνεται σε τέσσερις (4) βασικούς άξονες επενδύσεων (προτεραιότητες) στο πλαίσιο των αντίστοιχων Ταμείων στην ενίσχυση της Έρευνας και της Καινοτομίας, στην ενδυνάμωση της Επιχειρηματικότητας και της Ανταγωνιστικότητας, στη βελτίωση της πρόσβασης των επιχειρήσεων στην χρηματοδότηση και στην ανάπτυξη ανθρώπινου κεφαλαίου στο πλαίσιο του αναπτυξιακού μετασχηματισμού. Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα στόχος του Προγράμματος είναι η αύξηση του μεγέθους των ελληνικών επιχειρήσεων και η ενίσχυση του εξωστρεφούς προσανατολισμού τους ώστε να αποτελέσουν βασικό μοχλό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. 

Οι παρεμβάσεις για την ενίσχυση της Έρευνας και της Καινοτομίας θα επικεντρωθούν στη δημιουργία συνθηκών και στήριξη πρωτοβουλιών για την ανάπτυξη της βιομηχανικής έρευνας, τη μεταφορά τεχνολογίας, τη βιομηχανοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας, της νεοφυούς επιχειρηματικότητας στους 8 τομείς της Εθνικής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης («ΕΣΕΕ»). Έμφαση θα δοθεί, επίσης, στην ανάπτυξη οικοσυστημάτων καινοτομίας με στόχους αριστείας και μεσο-μακροπρόθεσμης προοπτικής βιώσιμης ανάπτυξης, για την αντιμετώπιση των προκλήσεων του μετασχηματισμού και της ψηφιοποίησης. Παράλληλα επιδιώκεται η κάλυψη των αναγκών σε δεξιότητες στο πλαίσιο των κατευθύνσεων της έξυπνης εξειδίκευσης, της βιομηχανικής μετάβασης και της υποστήριξης του ψηφιακού μετασχηματισμού, με παρεμβάσεις που αναβαθμίζουν και πιστοποιούν τις ικανότητες του ανθρώπινου δυναμικού σε οριζόντιες (Industry 4.0, πράσινη οικονομία), αλλά και κλαδικές εξειδικεύσεις. Στις σχετικές Δράσεις περιλαμβάνονται προγράμματα στοχευμένης κατάρτισης για τα στελέχη των επιχειρήσεων και αξιοποίησης εξειδικευμένου προσωπικού από τις επιχειρήσεις.

Βασική επιδίωξη στο πλαίσιο του Ψηφιακού Μετασχηματισμού είναι η προσαρμογή της Ελληνικής Βιομηχανίας και των μικρο-μεσαίων επιχειρήσεων στις προκλήσεις της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, με τη στήριξη της ανάπτυξης και υλοποίησης κατάλληλων σχεδίων ψηφιακού μετασχηματισμού. Στόχο αποτελεί η μεταστροφή της αλυσίδας αξίας των TΠE προς μία εξωστρεφή, καινοτόμα, αναγνωρίσιμη και διατηρήσιμη κρίσιμη μάζα ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών, ικανών να δημιουργήσουν καινοτόμα επιχειρηματικότητα ή/και, να εισάγουν τις επιχειρήσεις των λοιπών τομέων, στις παγκόσμιες, ψηφιακές, αλυσίδες αξίας. Yψηλή προτεραιότητα αποτελούν οι επενδύσεις για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων (συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων των επιχειρήσεων του τουρισμού, του σύγχρονου πολιτισμού και της εφοδιαστικής αλυσίδας), καθώς και την τεχνολογική και οργανωτική τους αναβάθμιση, με στόχο την αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας και την είσοδο σε (νέες) διεθνείς αγορές.

Πηγές: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Προγραμμάτων ΕΤΠΑ & ΤΣ, Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα 2021-2027» (2022). Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα 2021-2027» - Σύνοψη Προγράμματος, έκδοση Ιούνιος 2022, 2022-06-PROGRAM-B5-new-FINAL3.pdf (antagonistikotita.gr), σελ. 5, 9 & Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα 2021–2027» - 21 27 (antagonistikotita.gr).

Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων («ΠΔΕ») χρηματοδοτεί την αναπτυξιακή πολιτική της χώρας με έργα που συμβάλλουν στην άυξηση του ιδιωτικού και δημόσιου κεφαλαίου της οικονομίας και στηρίζουν τον εκσυγχρονισμό της χώρας σε μακροχρόνια βάση.

Τα έργα που εντάσσονται στο ΠΔΕ εγκρίνονται από τον Υπουργό Οικονομίας και Ανάπτυξης, ύστερα από πρόταση των αρμόδιων φορέων και χρηματοδοτούνται από τον Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων. Ο ΠΔΕ αποτελεί διακριτό τμήμα του Κρατικού Προϋπολογισμού και ψηφίζεται ανά φορέα χρηματοδότησης σε έναν ειδικό φορέα (Υπουργεία και Βουλή των Ελλήνων).

Το ΠΔΕ διακρίνεται σε:

• Εθνικό ΠΔΕ: Περιλαμβάνει έργα που χρηματοδοτούνται αμικγώς από εθνικούς πόρους
• Συγχρηματοδοτούμενο ΠΔΕ: Περιλαμβάνει έργα που χρηματοδοτούνται από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων Διεθνών Χρηματοδοτικών Οργανισμών και από εθνικούς πόρους.

Βασικός στόχος στην εκτέλεση του ΠΔΕ είναι η κατανομή των προκαθορισμένων πόρων κατά τρόπο που να επιτευχθεί το μέγιστο δυνατό αναπτυξιακό αποτέλεσμα για την ελληνική οικονομία και την κοινωνία. Συγκεκριμένα επιδιώκονται:

• Η επίτευξη της απορρόφησης των προβλεπόμενων πόρων του Εταιρικού Συμφώνου για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) και των άλλων συγχρηματοδούμενων προγραμμάτων για την εξασφάλιση της εισροής της κοινοτικής συνδρομής.
• Η υλοποίηση των προγραμμάτων και των έργων του εθνικού σκέλους που χρηματοδοτούνται από το ΠΔΕ για την προώθηση των αναπτυξιακών στόχων των φορέων λαμβάνοντας υπόψη και τυχόν συνέργεια και συμπληρωματικότητα με τα συγχρηματοδοτούμενα έργα.

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γενική Γραμματεία Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, https://www.ggde-espa.gov.gr/pde/.

Το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» αποτελεί τον Νόμο 3852/2010 (ΦΕΚ 87Α) και συμβολίζει τη νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης με την οποία μεταρρυθμίστηκε η διοικητική διαίρεση της Ελλάδας το 2011 και επανακαθορίστηκαν τα όρια των αυτοδιοικητικών μονάδων, ο τρόπος εκλογής των οργάνων και οι αρμοδιότητές τους. Συγκεκριμένα ψηφίστηκε από την Ελληνική Βουλή το Μάιο του 2010. Μέρος των διατάξεών του ενεργοποιήθηκε άμεσα με τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 7 Ιουνίου 2010 (ΦΕΚ 87Α), ώστε να διεξαχθούν βάσει αυτών οι αυτοδιοικητικές εκλογές του ιδίου έτους. Στη πλήρη μορφή του τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2011. Η δομή της νέας Αρχιτεκτονικής της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης διαμορφώνεται ως εξής: 

• Αποκεντρωμένη Διοίκηση
• Περιφέρεια,
• Περιφερειακή ενότητα,
• (Καλλικρατικός) Δήμος,
• Δημοτική ενότητα,
• Δημοτική κοινότητα και
• Τοπική κοινότητα.

Πηγή: Πρόγραμμα Καλλικράτης, https://www.kallikratis.org/.

Η έκδοση Προοπτικές Επιστήμης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας του ΟΟΣΑ του 2021 είναι η πλέον πρόσφατη σε μια σειρά που εξετάζει τις βασικές τάσεις στην Επιστήμη, την Τεχνολογία και την Καινοτομία στις χώρες του ΟΟΣΑ και σε σημαντικούς εταίρους μεγάλων χωρών-οικονομικών δυνάμεων. Αυτή η έκδοση εστιάζει στην πανδημία Covid-19, η οποία έχει προκαλέσει μια άνευ προηγουμένου κινητοποίηση των κοινοτήτων της Επιστήμης και της Καινοτομίας.

Πηγή: OECD (2021). OECD Science, Technology and Innovation Outlook 2021: Times of Crisis and Opportunity, OECD Publishing, Paris, ISBN 978-92-64-78432-1, https://doi.org/10.1787/75f79015-en.

Η πρόσοδος είναι ένα ασφαλιστήριο συμβόλαιο που ανταλλάσσει τις παρούσες εισφορές με μελλοντικές πληρωμές εισοδήματος. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα προϊόν, το οποίο προσφέρει μια ροή πληρωμών εισοδήματος, που πρέπει να καταβληθούν σε ένα άτομο. Οι πρόσοδοι πωλούνται από εταιρείες χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Οι πρόσοδοι μποορούν να βοηθήσουν στην ενίσχυση του σχεδίου για συνταξιοδότηση. Τα συμβόλαια προσόδων, ωστόσο, έχουν πολύ διαφορετικούς όρους και ορισμένα χρεώνουν υψηλό κόστος. 

Τα διαθέσιμα προϊόντα προσόδων μπορούν να ομαδοποιηθούν σε τρεις (3) κύριες κατηγορίες προϊόντων:

1. Εκείνα που προσφέρουν σταθερές πληρωμές, οι οποίες ορίζονται εκ των προτέρων,
2. Εκείνα που προσφέρουν πληρωμές, οι οποίες αναπροσαρμόζονται με βάση το αντικειμενικό μέτρο, που μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου,
3. Εκείνα που λειτουργούν ως συνταξιοδοτικά αποταμιευτικά προϊόντα και παράλληλα προσφέρουν τη δυνατότητα στον καταναλωτή για μετατροπή των συσσωρευμένων περιουσιακών στοιχείων σε ροή εγγυημένου εισοδήματος κατά τη συνταξιοδότηση.

Πηγές: OECD (2016). Life Annuity Products and Their Guarantees, OECD Publishing, Paris, ISBN 978-92-64-26531-8, http://dx.doi.org/10.1787/9789264265318-en, (Τελευταία πρόσβαση 11-01-2023) & Forbes Advisor, What is an Annuity?, https://www.forbes.com/advisor/retirement/what-is-an-annuity/.

Η Agenda του 2030 για τους Στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης  εγκρίθηκε από όλα τα κράτη-μέλη των Ηνωμένων Εθνών το 2015 και παρέχει ένα κοινό σχέδιο για την ειρήνη και την ευημερία για τους ανθρώπους και τον πλανήτη στο παρόν και το μέλλον. Στο επίκεντρό της βρίσκονται οι 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης, οι οποίοι αποτελούν μια επείγουσα έκκληση για δράση από όλες τις αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες υπό τη μορφή μιας παγκόσμιας συνεργασίας. Οι χώρες αναγνωρίζουν σε κάθε περίπτωση ότι ο τερματισμός της φτώχειας και άλλων στερήσεων πρέπει να συμβαδίζει με στρταηγικές ενέργειες, οι οποίες βελτιώνουν την υγεία και την εκπαίδευση, μειώνουν τις ανισότητες και προωθούν την οικονομική ανάπτυξη. Συγκεκριμένα οι 17 Στόχοι της Βιώσιμης Ανάπτυξης αφορούν τα εξής πεδία:

1. Εξάλειψη της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού,
2. Μηδενική πείνα,
3. Διασφάλιση της καθολικής πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας,
4. Διασφάλιση της καθολικής πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες εκπαίδευσης,
5. Ισότητα των φύλων,
6. Καθαρό νερό και υγιεινή,
7. Προώθηση των Ανεξάρτητων Πηγών Ενέργειας και της ενεργειακής αποδοτικότητας,
8. Εξασφάλιση της πλήρους απασχόλησης και ποιοτικής εργασίας για όλους,
9. Βιομηχανία, Καινοτομία και Υποδομές,
10. Περιορισμός ανισοτήτων,
11. Βιώσιμες πόλεις και κοινότητες,
12. Βιώσιμα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης,
13. Δράση για την κλιματική αλλαγή,
14. Βιώσιμη διαχείριση των θαλασσών,
15. Προστασία της βιοποικιλότητας,
16. Ειρήνη, δικαιοσύνη και ισχυροί οργανισμοί και
17. Συνεργασίες για την επίτευξη των στόχων.

Πηγή: United Nations, Department of Economic and Social Affairs, https://sdgs.un.org/goals#icons.

Η Στρατηγική «Ευρώπη 2020» [COM/2010/2020] υιοθετήθηκε επίσημα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 17ης Ιουνίου 2010, όπου θεσπίσθηκε και ο μηχανισμός υλοποίησής της προκειμένου να αποτελέσει, με ορίζοντα το 2020, μια νέα Στρατηγική για την ανάπτυξη και την απασχόληση στην Ευρώπη του 21ο αιώνα.

Η Στρατηγική «Ευρώπη 2020» περιλαμβάνει τους αναπτυξιακούς στόχους της ΕΕ και εστιάζει σε νευραλγικούς τομείς (γνώση και καινοτομία, βιώσιμη οικονομία, υψηλό ποσοστό απασχόλησης και αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού), στους οποίους απαιτείται δράση ώστε να ενισχυθεί το δυναμικό ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας της ΕΕ, έναντι του παγκόσμιου ανταγωνισμού, των τεχνολογικών εξελίξεων, της στενότητας πόρων και της δημογραφικής γήρανσης.

Η Στρατηγική «Ευρώπη 2020» προτάσσει τρεις αμοιβαία ενισχυόμενες προτεραιότητες, ως χαρακτηριστικά της σκοπούμενης ανάπτυξης: 1) έξυπνη, βασισμένη στη γνώση και την καινοτομία· 2) βιώσιμη, περισσότερο πράσινη και ανταγωνιστική, καθώς και αποδοτικότερη στη χρήση πόρων και, 3) χωρίς αποκλεισμούς, με υψηλή απασχόληση και ενισχυμένη κοινωνική και εδαφική συνοχή. Ως προϋπόθεση για την επιτυχία της Στρατηγικής τίθεται η πλήρης ενεργοποίηση του συνόλου των πολιτικών και μηχανισμών που διαθέτει ΕΕ, όπως: η ενιαία αγορά, οι μηχανισμοί χρηματοδότησης της ΕΕ και τα μέσα εξωτερικής πολιτικής (πχ σύναψη Συμφωνιών ελευθέρου εμπορίου, ανάπτυξη στρατηγικών σχέσεων με αναδυόμενες οικονομίες και εταιρικών σχέσεων με αναπτυσσόμενες χώρες).

Στόχοι:

Η Στρατηγική είχε θέσει πέντε πρωταρχικούς στόχους με ορίζοντα το 2020:

1. Αύξηση του ποσοστού Απασχόλησης του πληθυσμού ηλικίας 20 έως 64 ετών σε 75%,

2. Αύξηση του επιπέδου επενδύσεων σε 3% του ΑΕΠ στον τομέα της Έρευνας & Ανάπτυξης,

3. Μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 20% σε σχέση με το 1990 (ή και 30%, υπό τον όρο ότι και άλλες ανεπτυγμένες χώρες θα δεσμευθούν για ανάλογες μειώσεις και ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες θα συμβάλουν επαρκώς, ανάλογα με τις ευθύνες και τις αντίστοιχες δυνατότητές τους), β. αύξηση κατά 20% του ποσοστού των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, γ. αύξηση κατά 20% της ενεργειακής απόδοσης,

4. Μείωση των ποσοστών πρόωρης εγκατάλειψης της σχολικής εκπαίδευσης σε λιγότερο από 10% και αύξηση του ποσοστού των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε 40% και,

5. Απεγκλωβισμό 20 εκατομμυρίων ανθρώπων από τη φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό ή την απειλή τους.

Συνοπτικά κεντρικός στόχος της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020» ήταν η προαγωγή μιας ανάπτυξης:

• έξυπνης, με αποτελεσματικότερες επενδύσεις στην εκπαίδευση, την έρευνα και την καινοτομία,
• βιώσιμης, χάρη στην αποφασιστική μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα, και
• χωρίς αποκλεισμούς, με ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στη μείωση της φτώχειας.

Πηγή: Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, https://www.mfa.gr/brussels/monimi-antiprosopeia-ee/ellada-sten-ee/strategike-ee-2020.html.

Τα αγαθά είναι αντικείμενα για τα οποία υπάρχει ήδη ή θα υπάρξει ζήτηση στο μέλλον και για τα οποία μπορούν να αποκτηθούν δικαιώματα ιδιοκτησίας. Η ιδιοκτησία επιτρέπει τη μεταφορά των αγαθών (και των δικαιωμάτων πάνω σε αυτά τα αγαθά) από έναν ιδιοκτήτη σε έναν άλλον μέσω συναλλαγών στις αγορές. Στα αγαθά περιλαμβάνονται ενσώματα αντικείμενα και μερικά προϊόντα που περιέχουν γνώση, για τα οποία μπορούν να αποκτηθούν δικαιώματα ιδιοκτησίας και των οποίων η ιδιοκτησία μπορεί να μεταφερθεί μέσω συναλλαγών στις αγορές. 

Πηγή: Καινοτομία Προϊόντος - Δείκτες Έρευνας και Καινοτομίας (ekt.gr) με βάση το  Oslo Manual 2018: Guidelines for Collecting, Reporting and Using Data on Innovation, 4th Edition.

Η ανάλυση των μεγάλων/μαζικών δεδομένων αναφέρεται στη χρήση τεχνικών, τεχνολογιών και εργαλείων λογισμικού για την ανάλυση μαζικών δεδομένων που προέρχονται από πηγές δεδομένων των επιχειρήσεων ή από άλλες πηγές δεδομένων. 

Πηγές: ΕΛΣΤΑΤ, Έρευνα για τη Χρήση τεχνολογιών πληροφόρησης, επικοινωνίας και ηλεκτρονικού εμπορίου στις επιχειρήσεις, έτους 2020 και Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου, Η μέτρηση των δραστηριοτήτων Επιστήμης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, Εγχειρίδιο του Όσλο, 2018, Κατευθυντήριες Γραμμές για τη Συλλογή, την Παρουσίαση και την Χρήση Στατιστικών Δεδομένων για την Καινοτομία, 4η έκδοση της μεταφρασμένης έκδοσης, σελ. 280, Πρωτότυπη έκδοση των ΟΟΣΑ και Eurostat με ISBN 978-618-5557-20-1.

Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας είναι πηγές ενέργειας που αναπληρώνονται (ή ανανεώνονται) με φυσικό τρόπο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η ηλιακή ενέργεια, ο άνεμος και η βιομάζα.

Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στις στατιστικές για την ενέργεια περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

Μη καύσιμες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

• Υδροηλεκτρική ενέργεια: η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από τη δυναμική και την κινητική ενέργεια του νερού σε υδροηλεκτρικούς σταθμούς (δεν περιλαμβάνεται η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται σε μονάδες αποθήκευσης με αντλία).
• Παλίρροια, κύμα, ωκεάνια ενέργεια: μηχανική ενέργεια που προέρχεται από παλιρροιακή κίνηση, κυματική κίνηση ή ωκεάνιο ρεύμα και αξιοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
• Γεωθερμική ενέργεια: η ενέργεια που διατίθεται ως θερμότητα από το εσωτερικό του φλοιού της γης, συνήθως με τη μορφή ζεστού νερού ή ατμού.
• Αιολική ενέργεια: η κινητική ενέργεια του ανέμου που μετατρέπεται σε ηλεκτρική ενέργεια στις ανεμογεννήτριες.
• Ηλιακή ενέργεια: ηλιακή θερμική ενέργεια (ακτινοβολία που χρησιμοποιείται για ηλιακή θερμότητα) και ηλιακά φωτοβολταϊκά για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
• Θερμότητα περιβάλλοντος (αντλίες θερμότητας): αντλίες θερμότητας που οδηγούνται από ηλεκτρική ενέργεια ή άλλη συμπληρωματική ενέργεια, για να εξάγουν (αποθηκευμένη) ενέργεια από τον αέρα, το έδαφος ή το νερό και τη μετατρέπουν/μεταφέρουν σε ενέργεια που θα χρησιμοποιηθεί αλλού (π.χ. για τη θέρμανση του χώρου μέσω συστημάτων ενδοδαπέδιας θέρμανσης ή/και νερού σε οικιακά κτίρια). Οι αντλίες θερμότητας μπορούν να χρησιμοποιηθούν από μεμονωμένα νοικοκυριά καθώς και σε μεγαλύτερη κλίμακα στη βιομηχανία και σε εμπορικές και δημόσιες υπηρεσίες. Εξαιρούνται οι ροές ενέργειας που σχετίζονται με αντλίες θερμότητας που χρησιμοποιούνται για ψύξη, περιλαμβάνονται μόνο οι αντλίες θερμότητας που χρησιμοποιούνται για θέρμανση (ζεστό νερό). Για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τη μεθοδολογία και τις σχετικές αρχές υπολογισμού, μπορείτε να ανατρέξετε στην Απόφαση 2013/114/ΕΕ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (κοινοποιήθηκε στο έγγραφο C(2013) 1082).
• Εύφλεκτες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
• Βιοκαύσιμα: καύσιμα από βιομάζα. περιλαμβάνει στερεά βιοκαύσιμα, βιοαέριο και υγρά βιοκαύσιμα.
• Ανανεώσιμα αστικά απόβλητα.

Πηγή: Eurostat Statistics Explained, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Glossary:Renewable_energy_sources.

Τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας αποσκοπούν στην ενδυνάμωση της καινοτομίας μέσω της διευκόλυνσης των επενδυτών να οικειοποιηθούν τις αποδόσεις των επενδύσεών τους. Τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, επίσης, παίζουν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία, διάχυση και χρήση της νέας γνώσης για περισσότερη καινοτομία, όπως περιέχονται στις εφευρέσεις και ανακαλύψεις που περιλαμβάνονται στα έγγραφα διπλωμάτων ευρεσυτεχνίας, όπως το εμπορικό σήμα (“trademark”) και το δίπλωμα ευρεσυτεχνίας (“patent”). 

Πηγή: OECD, Intellectual Property elements in OECD Guidelines, https://www.oecd.org/chemicalsafety/testing/intellectual-property-in-oecd-test-guidelines.htm.

Η Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών («ΕΖΕΣ») είναι ένας διακυβερνητικός οργανισμός που ιδρύθηκε το 1960 από επτά ευρωπαϊκές χώρες με σκοπό την προώθηση του ελεύθερου εμπορίου και της οικονομικής ολοκλήρωσης προς όφελος των μελών του. Όλα τα αρχικώς συμβαλλόμενα μέρη, εκτός από τη Νορβηγία και την Ελβετία, αποχώρησαν από την ΕΖΕΣ μετά την ένταξη τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), όπως και η Φινλανδία που είχε γίνει συνδεδεμένο μέλος το 1961 και πλήρες μέλος το 1986. Δεδομένου ότι η Ισλανδία έγινε μέλος το 1970 και το Λιχτενστάιν το 1991, η ΕΖΕΣ σήμερα αποτελείται από τέσσερα κράτη μέλη: την Ισλανδία, τη Νορβηγία, την Ελβετία και το Λιχτενστάιν. Η ΕΖΕΣ είναι αρμόδια για τη διαχείριση:

• των ελεύθερων συναλλαγών μεταξύ των κρατών μελών της,
• της συμμετοχής της ΕΖΕΣ στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ), ο οποίος περιλαμβάνει την Ευρωπαϊκή Ένωση και τρία κράτη μέλη της ΕΖΕΣ (Ισλανδία, Λιχτενστάιν και Νορβηγία , αλλά όχι την Ελβετία),
• του παγκόσμιου δικτύου της ΕΖΕΣ για τις συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου. 

Πηγή: Eurostat Statistics Explained, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Glossary:European_Free_Trade_Association_(EFTA)/el.

Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης 2014-2020 – ΕΣΠΑ (α’ φάση) 

Προγραμματική περίοδος 2014-2020

Το Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) 2014-2020 αποτελεί το βασικό στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη της χώρας με τη συνδρομή σημαντικών πόρων που προέρχονται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μέσω της υλοποίησης του ΕΣΠΑ επιδιώκεται η αντιμετώπιση των διαρθρωτικών αδυναμιών της χώρας που συνετέλεσαν στην εμφάνιση της οικονομικής κρίσης αλλά και των προβλημάτων, οικονομικών και κοινωνικών, που αυτή δημιούργησε. Επίσης, το ΕΣΠΑ 2014-2020 καλείται να συνδράμει στην επίτευξη των εθνικών στόχων έναντι της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020». 

Το αναπτυξιακό όραμα του ΕΣΠΑ αφορά στη συμβολή στην αναγέννηση της ελληνικής οικονομίας με ανάταξη και αναβάθμιση του παραγωγικού και κοινωνικού ιστού της χώρας και τη δημιουργία και διατήρηση βιώσιμων θέσεων απασχόλησης, έχοντας ως αιχμή την εξωστρεφή, καινοτόμο και ανταγωνιστική επιχειρηματικότητα και γνώμονα την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης.»

Χρηματοδοτικές προτεραιότητες:

1. Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, μετάβαση στην ποιοτική επιχειρηματικότητα με αιχμή την καινοτομία και αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας

• Μετάβαση σε δραστηριότητες υψηλής προστιθέμενης αξίας,
• Δημιουργία περιβάλλοντος φιλικού προς τις επιχειρήσεις που προσελκύει επενδύσεις και
• Αξιοποίηση της έρευνας και της καινοτομίας για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας νέων και υφιστάμενων επιχειρήσεων.

2. Ανάπτυξη και αξιοποίηση ικανοτήτων ανθρώπινου δυναμικού – ενεργή κοινωνική ενσωμάτωση

• Εκπαίδευση και διά βίου μάθηση,
• Ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού και πρόσβαση στην απασχόληση με έμφαση στη δημιουργία θέσεων εργασίας ειδικά για τους νέους και
• Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και της καταπολέμησης της φτώχειας.

3. Προστασία του περιβάλλοντος – Μετάβαση σε μία οικονομία φιλική στο περιβάλλον

• Προστασία του περιβάλλοντος,
• Προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της πρόληψης των κινδύνων και
• Μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

4. Ανάπτυξη – εκσυγχρονισμός – ολοκλήρωση υποδομών για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη

• Δίκτυα μεταφορών με έμφαση στην ολοκλήρωση των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών, τους κάθετους άξονες και τη λειτουργική διασύνδεση των μεταφορικών μέσων,
• Ενεργειακά δίκτυα και
• Ευρυζωνικά δίκτυα.

5. Βελτίωση της θεσμικής επάρκειας και της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης

Καθοριστικό στοιχείο στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της περιόδου 2014-2020 αποτέλεσε η εκπόνηση της εθνικής και των περιφερειακών Στρατηγικών Έρευνας και Καινοτομίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση. Στο πλαίσιο των στρατηγικών αυτών, η χώρα και οι Περιφέρειές της καλούνται να εντοπίσουν τις δραστηριότητες εκείνες στις οποίες παρουσιάζουν ή είναι σε θέση να οικοδομήσουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και σε αυτές να επικεντρώσουν τους διαθέσιμους πόρους και τις προσπάθειες ώστε να καταστεί δυνατή η επίτευξη σημαντικών αναπτυξιακών αποτελεσμάτων. Σε εθνικό επίπεδο έχουν προσδιοριστεί οκτώ (8) κλάδοι στους οποίους θα δοθεί προτεραιότητα και αναμένεται να έχουν μεγαλύτερη συμμετοχή στην οικονομική μεγέθυνση. Οι κλάδοι αυτοί είναι οι εξής:

• Αγρο-διατροφή,
• Υγεία – φάρμακα,
• Τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών,
• Ενέργεια,
• Περιβάλλον και βιώσιμη ανάπτυξη,
• Μεταφορές,
• Υλικά – κατασκευές και
• Τουρισμός, πολιτισμός, δημιουργικές βιομηχανίες.

Το ΕΣΠΑ 2014-2020 αποτελεί το βασικό στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη της χώρας με τη  συνδρομή σημαντικών πόρων που προέρχονται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μέσω της υλοποίησης του ΕΣΠΑ επιδιώκεται η αντιμετώπιση των διαρθρωτικών αδυναμιών της χώρας που συνετέλεσαν στην εμφάνιση της οικονομικής κρίσης αλλά και των προβλημάτων, οικονομικών και κοινωνικών, που αυτή δημιούργησε. Επίσης, το ΕΣΠΑ 2014-2020 καλείται να συνδράμει στην επίτευξη των εθνικών στόχων έναντι της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020». 

Το ΕΣΠΑ 2014-2020 αποτελείται από 20 Προγράμματα, από τα οποία τα 7 είναι Τομεακά και τα 13 Περιφερειακά:

• Τα Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα αφορούν ένα ή περισσότερους τομείς και έχουν ως γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής όλη τη χώρα
• Τα 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, ένα για κάθε μία από τις ελληνικές Περιφέρειες, περιλαμβάνουν δράσεις περιφερειακής εμβέλειας.

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Γενική Γραμματεία Δημόσιων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, https://www.espa.gr/el/Pages/staticESPA2014-2020.aspx. 

Προγραμματική περίοδος 2021-2027

Το νέο «Εταιρικό Σύμφωνο Περιφερειακής Ανάπτυξης 2021-2027» («ΕΣΠΑ 2021-2027») αποτυπώνει σε μεγάλο βαθμό τις νέες προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τις νέες αναπτυξιακές προτεραιότητες της Ελλάδας για τα επόμενα χρόνια.

Στόχος της νέας Προγραμματικής Περιόδου 2021-2027 είναι η εδραίωση της εταιρικής σχέσης με το σύνολο των εμπλεκόμενων φορέων και κοινωνικών εταίρων, επιδιώκοντας την ενεργή συμμετοχή τους σε όλες τις διαδικασίες σχεδιασμού, προετοιμασίας και διαβούλευσης του ΕΣΠΑ και των Προγραμμάτων 2021-2027 με ανοικτές, διαφανείς και συμμετοχικές διαδικασίες.

Το νέο «ΕΣΠΑ 2021-2027» αποτυπώνει και θέτει προτεραιότητες για την ενίσχυση του παραγωγικού δυναμικού της οικονομίας, των υποδομών, των ανθρώπινων δεξιοτήτων και την ενδυνάμωση της κοινωνικής προστασίας.

Τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου ΕΣΠΑ είναι ότι:

• Διασυνδέεται με το ευρωπαϊκό εξάμηνο και τις συστάσεις της Επιτροπής για συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα.
• Υποστηρίζει τις λοιπές Εθνικές Στρατηγικές και τα Εθνικά Σχέδια Δράσης (Enabling Conditions).
• Υποστηρίζει το νέο Ταμείο για τη δίκαιη μετάβαση (λιγνιτικές περιοχές και νησιά).
• Ακολουθεί το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων και Σχέδιο Ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία (Έκθεση Επιτροπής Πισσαρίδη).
• Ακολουθεί τους περιορισμούς των Ευρωπαϊκών Κανονισμών για τις θεματικές συγκεντρώσεις και ξεπερνά τα κατώτατα ποσοστά.

Τα έργα/δράσεις που πρόκειται να χρηματοδοτηθούν από το νέο ΕΣΠΑ λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες και ανάγκες της χώρας τα επόμενα χρόνια και απαντούν στις διαρθρωτικές υστερήσεις της ελληνικής οικονομίας. Ταυτόχρονα, συνεχίζονται και ολοκληρώνονται μεγάλα έργα που ξεκίνησαν στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020.

Οι πέντε (5) Στόχοι της Πολιτικής του ΕΣΠΑ 2021-2027 αφορούν σε:

1. ΣΠ1: Μια Εξυπνότερη Ευρώπη μέσω της προώθησης καινοτόμου και έξυπνου οικονομικού μετασχηματισμού,
2. ΣΠ2: Μια πιο Πράσινη Ευρώπη μέσω της προώθησης καθαρής και δίκαιης ενεργειακής μετάβασης των πράσινων και γαλάζιων επενδύσεων,
3. ΣΠ3: Μια πιο Διασυνδεδεμένη Ευρώπη μέσω της ανάπτυξης προσβάσιμων, υψηλής ποιότητας, πολυτροπικών, έξυπνων και βιώσιμων υποδομών και συστημάτων μεταφορών,
4. ΣΠ4: Μια πιο Κοινωνική Ευρώπη μέσω της επένδυσης σε ανθρώπινο δυναμικό και διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης σε ποιοτικές εργασίες και αγαθά,
5. ΣΠ5: Μια Ευρώπη πιο κοντά στους Πολίτες της μέσω της προώθησης βιώσιμης και ολοκληρωμένης ανάπτυξης, στηρίζοντας τις τοπικές πρωτοβουλίες και
6. Ειδικό Στόχο: Τη Δίκαιη Μετάβαση με στοχευμένες δράσεις για την απεξάρτηση από το λιγνίτη στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας, τη Μεγαλόπολη και τα νησιά.

Προβάλλονται, ως συνολική πολιτική, οι προτεραιότητες και δράσεις που θα υλοποιηθούν και οι οποίες ως σκοπό τους έχουν τη γόνιμη μετάβαση σε μια:

• «πιο έξυπνη» Ελλάδα - 20% των πόρων,
• «πιο πράσινη» Ελλάδα - 27% των πόρων,
• «πιο διασυνδεδεμένη» Ελλάδα - 8% των πόρων,
• «πιο κοινωνική» Ελλάδα - 30% των πόρων,
• Ελλάδα πιο κοντά στους πολίτες της - 6% των πόρων και
• Για τη Δίκαιη Μετάβαση των περιοχών μετά την απολιγνιτοποίηση - 7% των πόρων.

Το νέο «ΕΣΠΑ 2021-2027» έχει ισχυρό αναπτυξιακό αποτύπωμα μέσα από δράσεις και έργα υψηλής προστιθέμενης αξίας και με πολλαπλασιαστικά οφέλη τόσο για την κοινωνία, όσο και για την οικονομία -μετά την πανδημική κρίση- συμβάλλοντας τα μέγιστα στην εκκίνηση ενός νέου κύκλου ευημερίας για όλους.

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Γενική Γραμματεία Δημόσιων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, https://www.espa.gr/el/Pages/newespa21-27.aspx & https://www.espa.gr/el/Documents/2127/Parousiasi_neou_ESPA_21-27.pdf. 

Η Επιχείρηση είναι ένας οργανισμός που ασχολείται με εμπορικές, βιομηχανικές ή άλλες κερδοσκοπικές δραστηριότητες. Αυτές οι δραστηριότητες συνήθως περιλαμβάνουν μεγάλες εταιρείες, επιχειρηματία ή επιχειρηματίες, νεοσύστατες επιχειρήσεις, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις («ΜμΕ»). Ο όρος δεν καλύπτει τις βιομηχανικές ή επιχειρηματικές ενώσεις. 

Πηγή: OECD Survey on Open Government Data (Glossary of Terms), 2021 

Η Καινοτομία στον τομέα των επιχειρήσεων ορίζεται ως ένα νέο ή βελτιωμένο προϊόν, αγαθό ή υπηρεσία, ή μία επιχειρησιακή διαδικασία (ή συνδυασμός των δύο) που διαφέρει σημαντικά από τα προηγούμενα προϊόντα ή τις προηγούμενες διαδικασίες μίας επιχείρησης και που έχει εισαχθεί στην αγορά ή έχει τεθεί σε λειτουργία από την επιχείρηση. Διακρίνονται δύο κύριοι τύποι καινοτομίας: καινοτομίες που αλλάζουν τα προϊόντα της επιχείρησης (καινοτομίες προϊόντων) και καινοτομίες που αλλάζουν τις επιχειρησιακές διαδικασίες της επιχείρησης (καινοτομίες επιχειρησιακών διαδικασιών). Στα προϊόντα περιλαμβάνονται τα αγαθά και οι υπηρεσίες της επιχείρησης ή συνδυασμός αυτών. Στις επιχειρησιακές διαδικασίες περιλαμβάνονται όλες οι βασικές δραστηριότητες της επιχείρησης που αφορούν στην παραγωγή προϊόντων και όλες οι άλλες υποστηρικτικές δραστηριότητες. 

Πηγή: Olso Manual, 2018, 4th edition, https://www.oecd.org/science/oslo-manual-2018-9789264304604-en.htm.

Το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» αποτελεί τον Νόμο 3852/2010 (ΦΕΚ 87Α) και συμβολίζει τη νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης με την οποία μεταρρυθμίστηκε η διοικητική διαίρεση της Ελλάδας το 2011 και επανακαθορίστηκαν τα όρια των αυτοδιοικητικών μονάδων, ο τρόπος εκλογής των οργάνων και οι αρμοδιότητές τους. Συγκεκριμένα ψηφίστηκε από την Ελληνική Βουλή το Μάιο του 2010. Μέρος των διατάξεων του Προγράμματος «Καλλικράτης» ενεργοποιήθηκε άμεσα με τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 7 Ιουνίου 2010 (ΦΕΚ 87Α), ώστε να διεξαχθούν βάσει αυτών οι αυτοδιοικητικές εκλογές του ιδίου έτους. Στη πλήρη μορφή του τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2011. Η δομή της νέας Αρχιτεκτονικής της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης διαμορφώνεται ως εξής: 

• Αποκεντρωμένη Διοίκηση,
• Περιφέρεια,
• Περιφερειακή ενότητα,
• (Καλλικρατικός) Δήμος,
• Δημοτική ενότητα,
• Δημοτική κοινότητα και
• Τοπική κοινότητα.

Πηγή: Πρόγραμμα Καλλικράτης, https://www.kallikratis.org/.

Η κλιματική αλλαγή αναφέρεται στην ανθρωπογενή κλιματική μεταβολή, η οποία πιστεύεται ότι προκαλεί αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας λόγω εκπομπών αερίων, όπως το διοξείδιο του άνθρακα και το μεθάνιο, που είναι γνωστά ως εκπομπές-αέρια του θερμοκηπίου.

Πηγή: Eurostat Statistics Explained, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Glossary:Climate_change.

Η κυβερνοασφάλεια / ψηφιακή ασφάλεια αποτελεί το σύνολο των εργαλείων, πολιτικών, θεωρητικοποιήσεων ασφάλειας, συμβουλών ασφάλειας, κατάρτισης, βέλτιστων πρακτικών, ασφάλειας και τεχνολογιών, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν, για να προστατεύσουν το ψηφιακό περιβάλλον και τους οργανισμούς, όπως επίσης και τα πλεονεκτήματα αυτών.  

Πηγή: ENISA 2015, Definiton of Cybersecurity. Gaps and Overlaps in Standardisation, V1.0. σελ. 17, Ανακτήθηκε από: https://www.enisa.europa.eu/publications/definition-of-cybersecurity, (Τελευταία πρόσβαση 13-02-2023), ISBN: 978-92-9204-155-7 DOI: 10.2824/4069.

Η ψηφιακή ασφάλεια / κυβερνοασφάλεια καλύπτει όλες τις πτυχές περιστατικών της πρόβλεψης, ανοχής, ανίχνευσης, μετριασμού, αφαίρεσης, ανάλυσης και της διερεύνησης περιστατικών στον κυβερνοχώρο. Λαμβάνοντας υπόψη τους διαφορετικούς τύπους στοιχείων του κυβερνοχώρου, η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο θα πρέπει να καλύπτει τα κάτωθι χαρακτηριστικά: διαθεσιμότητα, αξιοπιστία, ασφάλεια, εμπιστευτικότητα, ακεραιότητα, διατηρησιμότητα (για μετρήσιμα συστήματα, πληροφορίες και δίκτυα), ισχυρότητα, επιβιωσιμότητα, ανθεκτικότητα να υποστηρίζει τη δυναμικότητα του κυβερνοχώρου), υπευθυνότητα, αυθεντικότητα και μη άρνηση για την υποστήριξη της ασφάλειας των πληροφοριών. 

Πηγή: ENISA, 2017, ENISA - Overview of Cybersecurity and Related Terminology, V1.0, σελ. 6, Ανακτήθηκε από: https://www.enisa.europa.eu/publications/enisa-position-papers-and-opinions/enisa-overview-of-cybersecurity-and-related-terminology.

Ο κύκλος εργασιών της επιχείρησης στο πλαίσιο των στατιστικών διάρθρωσης των επιχειρήσεων περιλαμβάνει τα σύνολα που τιμολογήθηκαν αππό τη μονάδα παρατήρησης κατά την περίοδο αναφοράς. Αυτό αντιστοιχεί στη συνολική αξία των πωλήσεων στην αγορά αγαθών και υπηρεσιών σε τρίρους.

Ο τζίρος περιλαμβάνει:

• Όλους τους δασμούς και τους φόρους επί των αγαθών ή/και των υπηρεσιών που τιμολογούνται από τη μονάδα με εξαίρεση τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ), που τιμολογείται από τη μονάδα έναντι του πελάτη της και άλλους παρόμοιους εκπιπτόμενους φόρους που συνδέονται άμεσα με τον κύκλο εργασιών,
• Όλες τις άλλες χρεώσεις (μεταφορά, συσκευασία κ.λπ.) που επιβαρύνουν τον πελάτη ακόμα και αν αυτές οι χρεώσεις αναγράφονται ξεχωριστά στο τιμολόγιο.

Οι μειώσεις στην τιμή, οι επιστροφές ποσών και οι εκπτώσεις, όπως και η αξία της επιστρεπτέας συσκευασίας πρέπει να εκπίπτει (από τον υπολογισμό) και να αφαιρεθεί.

Συγκεκριμένα εξαιρούνται:

• Τα εισοδήματα που ταξινομούνται ως άλλα λειτουργικά έσοδα, χρηματοοικονομικά έσοδα και έκτακτα έσοδα στους λογαριασμούς της επιχείρησης/εταιρείας,
• Επιδοτήσεις λειτουργίας που λαμβάνονται από δημόσιους φορείς ή θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πηγή: Eurostat, Statistics Explained, Glossary: Turnover - SBS - Statistics Explained (europa.eu).

Τα Μη Κερδοσκοπικά Ιδρύματα («ΜΚΙ») είναι νομικές ή κοινωνικές οντότητες που έχουν δημιουργηθεί με σκοπό την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, και η κατάσταση των οποίων δεν τους επιτρέπει να αποτελέσουν πηγή εισοδήματος, κέρδους ή άλλου οικονομικού οφέλους για τις μονάδες που τα ιδρύουν, ελέγχουν ή χρηματοδοτούν. Μπορεί να δραστηριοποιούνται στην παραγωγή που στοχεύει σε μια αγορά ή όχι. 

Πηγή: Oslo Manual 2018: Guidelines for Collecting, Reporting and Using Data on Innovation, 4th Edition

Ένας Όμιλος Επιχειρήσεων είναι ένα σύνολο επιχειρήσεων, οι οποίες ελέγχονται από τον επικεφαλής του ομίλου. Ο επικεφαλής του Ομίλου είναι μια νομική μονάδα που δεν ελέγχεται άμεσα ή έμμεσα από οποιαδήποτε άλλη νομική μονάδα. Μπορεί να έχει περισσότερα από ένα κέντρα λήψης αποφάσεων, ειδικά για την πολιτική που αφορά στην παραγωγή, τις πωλήσεις και τα κέρδη ή μπορεί να συγκεντρώνουν ορισμένες πτυχές της δημοσιονομικής διαχείρισης και της φορολογίας. Αποτελεί μια οικονομική εντότητα που έχει την εξουσία να κάνει επιλογές, ιδιαίτερα για τις μονάδες που περιλαμβάνει. Η μονάδα επιχειρήσεων ως μονάδα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για οικονομικές αναλύσεις και για μελέτη εταιρικών στρατηγικών. Ωστόσο, μπορεί να είναι ποικιλόμορφη στην φύση και ασταθής, για να υιοθετηθεί ως μονάδα για στατιστικές έρευνες και ανάλυση. 

Πηγή: OECD, Frascati Manual 2015 – Glossary of terms, Frascati-2015-Glossary.pdf (oecd.org), p. 369.

Προγραμματική περίοδος 2014-2020

Το Πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» είναι το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την Έρευνα και την Καινοτομία για την περίοδο 2014-2020, με προϋπολογισμό περίπου 80 δισ. ευρώ. Το Πρόγραμμα υποστηρίζει τη Στρατηγική “Ευρώπη 2020” που αναδεικνύει την Έρευνα και την Καινοτομία ως κεντρικούς μοχλούς για την έξυπνη, βιώσιμη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη, στοχεύοντας παράλληλα στην αποτελεσματική αντιμετώπιση σημαντικών κοινωνικών προκλήσεων. Κύριος στόχος του προγράμματος είναι να συμβάλει στην στρατηγική της απασχόλησης και ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην οικοδόμηση μιας ισχυρής οικονομίας βασισμένης στη γνώση και την καινοτομία. 

Οι τρεις (3) κύριοι βασικοί άξονες του Προγράμματος είναι:  

• Επιστημονική Αριστεία: Επιστημονική έρευνα υψηλού επιπέδου με παγκόσμιας εμβέλειας ερευνητικές υποδομές και στόχο την προσέλκυση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των καλύτερων επιστημόνων στον κόσμο. 
• Βιομηχανική Υπεροχή: Στρατηγική επένδυση σε τεχνολογίες-κλειδιά, όπως νανοτεχνολογία-μικροηλεκτρονική, συμμετοχή ιδιωτικού τομέα, δημιουργία καινοτόμων επιχειρήσεων με στόχο να γίνει η Ευρώπη ελκυστικός χώρος για επενδύσεις σε Έρευνα και Καινοτομία.
• Κοινωνικές Προκλήσεις: Αντιμετώπιση σημαντικών κοινωνικών προκλήσεων, όπως η γήρανση του πληθυσμού, η εξάντληση ενεργειακών πόρων, η αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής, λαμβάνοντας υπόψη τους κυριότερους κοινωνικούς προβληματισμούς και δίνοντας έμφαση στην εφαρμοσμένη επιστήμη.

Εκτός από τους ανωτέρω τρεις άξονες ο «Ορίζοντας 2020» περιλαμβάνει και δύο (2) ειδικούς στόχους:

• Ειδικός στόχος 1: Διάδοση της αριστείας και διεύρυνση της συμμετοχής
• Ειδικός στόχος 2: Επιστήμη μαζί με την κοινωνία και για την κοινωνία.

Το Πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» είναι ανοικτό σε όλους τους δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στον τομέα της Έρευνας και της Καινοτομίας, ακόμα και σε οργανισμούς ή άτομα εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης που ενδιαφέρονται να εργαστούν στην Ευρώπη. Η πλειοψηφία των προκηρύξεων απευθύνεται σε διακρατικές κοινοπραξίες (ο αριθμός των εταίρων/χωρών διαφοροποιείται ανάλογα με την προκήρυξη) και αφορά θέματα ευρωπαϊκής διάστασης/αντίκτυπου. 

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας, https://gsri.gov.gr/orizontas-2020/.

Προγραμματική περίοδος 2021-2027 

Ο Ορίζοντας Ευρώπη είναι το 9ο κατά σειρά πρόγραμμα πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Έρευνα και την Καινοτομία για την περίοδο 2021-2027, με προϋπολογισμό 95,5 δισ. ευρώ και αποτελεί τη φυσική συνέχεια του 8ου προγράμματος πλαίσιο «Ορίζοντας 2020» (2014-2020). 

Ο Ορίζοντας Ευρώπη:

• Έχει ως στόχο να συμβάλει στην ενίσχυση της επιστημονικής και τεχνολογικής βάσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην αναμόρφωση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (ΕΧΕ) και στην βελτίωση της ικανότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καινοτομεί.
• Αποσκοπεί στη σύνδεση της Έρευνας και Καινοτομίας με έξι (6) βασικές ευρωπαϊκές προτεραιότητες, που αφορούν  στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, στον ψηφιακό μετασχηματισμό των κοινωνιών και της οικονομίας, στην ευημερία και ασφάλεια των πολιτών, καθώς και στην προστασία της ευρωπαϊκής δημοκρατίας.

O «Ορίζοντας Ευρώπη» αναμένεται να συμβάλει καθοριστικά στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στον ηγετικό της ρόλο στην Έρευνα και την Καινοτομία.

Στον σχεδιασμό του νέου προγράμματος πλαίσιο «Ορίζοντα Ευρώπη» υιοθετούνται οι παρακάτω παρεμβάσεις ως απάντηση στις ανάγκες που ανέδειξε η ενδιάμεση αξιολόγηση του «Ορίζοντα 2020»:

• Υποστήριξη της ρηξικέλευθης καινοτομίας με στόχο τη δημιουργία νέων αγορών,
• Ενίσχυση της συμβολής της έρευνας και της καινοτομίας στην αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων,
• Ενεργή συμμετοχή των πολιτών,
• Συνεργασία με τρίτες χώρες για την από κοινού αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων,
• Ενίσχυση της ανοικτής επιστήμης για την ελεύθερη διάχυση της παραγόμενης γνώσης,
• Επαναπροσδιορισμός των συμπράξεων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της βιομηχανίας, της ακαδημαϊκής κοινότητας και λοιπών φορέων και των κρατών μελών και
• Ενθάρρυνση και υποστήριξη της συμμετοχής οργανισμών από χώρες με χαμηλή επίδοση στην έρευνα και την καινοτομία.

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας και Πράξη: Δίκτυο Διάχυσης Τεχνολογίας,   https://horizoneurope.gr/.

Ένα ρομπότ παροχής υπηρεσιών είναι μια μηχανή που διαθέτει ένα βαθμό αυτονομίας και είναι σε θέση να λειτουργεί σε πολύπλοκο και δυναμικό περιβάλλον που μπορεί να απαιτεί αλληλεπίδραση με άτομα, αντικείμενα ή άλλες συσκευές, εξαιρουμένης της χρήσης του σε εφαρμογές βιομηχανικού αυτοματισμού. Τα ρομπότ παροχής υπηρεσιών έχουν σχεδιαστεί για να ταιριάζουν με τα καθήκοντά τους, να εργάζονται στον αέρα (π.χ. ως drone), κάτω από το νερό ή στην ξηρά, χρησιμοποιώντας τροχούς ή πόδια για να επιτύχουν κινητικότητα με τα χέρια και τους τελεστές λήξης να αλληλεπιδρούν φυσικά και συχνά χρησιμοποιούνται στις εργασίες επιθεώρησης και συντήρησης. 

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Έρευνα για τη Χρήση τεχνολογιών πληροφόρησης, επικοινωνίας, επικοινωνίας και ηλεκτρονικού εμπορίου στις επιχειρήσεις, έτους 2020.

H Τεχνητή Νοημοσύνη (σύστημα) αναφέρεται σε ένα μηχανογραφικό σύστημα που μπορεί, για ένα συγκεκριμένο σύνολο καθορισμένων από τον άνθρωπο στόχων, να κάνει προβλέψεις, προτάσεις ή να λάβει αποφάσεις που επηρεάζουν πραγματικά ή εικονικά περιβάλλοντα. Τα συστήματα αυτά έχουν σχεδιαστεί για να λειτουργούν με διαφορετικά και ποικίλα επίπεδα αυτονομίας. 

Πηγή:OECD Recommendation on Artificial Intelligence (2019) .

Η τεχνολογία αλυσίδας συναλλαγών είναι μία νέα τεχνολογία που παρουσιάζεται ως μία δημόσια διανεμημένη σειρά δεδομένων, χωρισμένη σε χρονικά αριθμημένα τμήματα, ενώ δεν είναι δυνατόν να τροποποιηθεί το ιστορικό της. Οι τεχνολογίες αυτές επιτρέπουν σε διαφορετικά μέρη να αλληλοεπιδράσουν σε ασφαλείς συναλλαγές χωρίς κανένα ενδιάμεσο. Κάθε καινούρια ομάδα καταχωρίσεων συνδέεται με τις προηγούμενες, δημιουργώντας μία αλυσίδα καταχωρίσεων. Είναι ευρέως γνωστή ως η τεχνολογία πίσω από τα κρυπτονομίσματα, αλλά είναι επίσης σχετική με και για πολλά ακόμα πεδία ενδιαφέροντος. Αυτά, περιέχουν ενδεικτικά την ψηφιακή αναγνώριση, τα δικαιώματα κτήσης, την καταμέτρηση ψήφων, τη διαφύλαξη και διαφάνεια δημοσιονομικών και άλλων αρχείων, την πιστοποίηση προϊόντων και υπηρεσιών, τα κοινωνικά δίκτυα, τους τραπεζικούς, ασφαλιστικούς και κατασκευαστικούς τομείς. 

Πηγή: Digital Economy Report 2019, United Nations Conference on Trade and Development, United Nations, OECD Blockchain Primer.

Οι τεχνολογίες ασύρματων δικτύων 5ης γενιάς είναι βελτιωμένες τεχνολογίες ασύρματων δικτύων. Έχουν σχεδιαστεί με γνώμονα τη σύνδεση όχι μόνο κινητών τηλεφώνων, αλλά πολύ περισσότερων συσκευών στο internet, ενώ παράλληλα έχουν ικανότητα διαχείρισης μεγάλων όγκων δεδομένων. Επιπλέον οι ταχύτητες σύνδεσης είναι πολλαπλάσιες των δικτύων 4ης γενιάς (4G). Σημαντικό όφελος των δικτύων 5G είναι η πολύ χαμηλή απόκριση (latency) τους, δηλαδή ο χρόνος που απαιτείται για να φτάσουν τα δεδομένα από μία συσκευή στον τελικό προορισμό τους. Εφαρμογές τεχνολογιών ασύρματων δικτύων ενδεικτικά χρησιμοποιούνται στην Αυτοκινητοβιομηχανία, τις Μεταφορές, την Εφοδιαστική Αλυσίδα, τη Βιομηχανία, τα Δίκτυα Υποδομών και την Υγεία. 

Πηγή: OECD, The road to 5G networks: Experience to date and future developments, Digital Economy Papers, 2019. Digital Economy Report 2019, United Nations Conference on Trade and Development, United Nations.

Οι τεχνολογίες διασύνδεσης συσκευών και το Διαδίκτυο των Πραγμάτων αναφέρονται σε διασυνδεδεμένες συσκευές ή συστήματα, συχνά αποκαλούμενες «έξυπνες» συσκευές ή συστήματα που συλλέγουν και ανταλλάσσουν δεδομένα και μπορούν να παρακολουθούνται ή να ελέγχονται από απόσταση μέσω του Διαδικτύου. Ενδεικτικά παραδείγματα χρήσης του Διαδικτύου των Πραγμάτων είναι:

• «έξυπνοι» θερμοστάτες, «έξυπνοι» λαμπτήρες ή «έξυπνοι» μετρητές,
• ετικέτες ταυτοποίησης-εντοπισμού σημάτων ραδιοσυχνότητας ή πρωτοκόλλου Internet που εφαρμόζονται ή ενσωματώνονται σε ένα προϊόν ή αντικείμενο με παραγγελία για τον εντοπισμό τους.
• αισθητήρες για την παρακολούθηση των αναγκών κίνησης ή συντήρησης οχημάτων που παρακολουθούνται μέσω του Διαδικτύου.

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Έρευνα για τη Χρήση τεχνολογιών πληροφόρησης, επικοινωνίας, επικοινωνίας και ηλεκτρονικού εμπορίου στις επιχειρήσεις, έτους 2020.

Οι τεχνολογίες ενημέρωσης και επικοινωνίας (“ICT”) περιλαμβάνουν όλα τα τεχνικά μέσα, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση της πληροφορίας και της επικοινωνίας. Αυτό περιλαμβάνει τόσο υλικό εξοπλισμό των υπολογιστών και του δικτύου, όπως επίσης και του λειτουργικού τους. 

Πηγή: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Glossary:Information_and_communication_technology_(ICT).

Η τρισδιάστατη εκτύπωση αφορά τη χρήση είτε ειδικών εκτυπωτών από την ίδια την επιχείρηση, είτε υπηρεσιών εκτύπωσης που παρέχονται από άλλες επιχειρήσεις, για τη δημιουργία τρισδιάστατων φυσικών αντικειμένων χρησιμοποιώντας την ψηφιακή τεχνολογία. 

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Έρευνα για τη Χρήση τεχνολογιών πληροφόρησης, επικοινωνίας και ηλεκτρονικού εμπορίου στις επιχειρήσεις, έτους 2020.

Οι υπηρεσίες είναι το αποτέλεσμα μιας δραστηριότητας παραγωγής, που μεταβάλλει τις συνθήκες του χρήστη ή διευκολύνει την ανταλλαγή προϊόντων, στα οποία περιλαμβάνονται και χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία. Οι υπηρεσίες δεν μπορούν να γίνουν αντικείμενο συναλλαγών ανεξάρτητα από την παραγωγή τους. Με την ολοκλήρωση της παραγωγής τους θα πρέπει να έχουν δοθεί στους χρήστες τους. Στις αλλαγές στις συνθήκες του χρήστη περιλαμβάνονται:

• Αλλαγές στις συνθήκες των αγαθών του χρήστη. Ο παραγωγός εργάζεται απευθείας πάνω σε αγαθά που ανήκουν στο χρήστη μεταφέροντας, καθαρίζοντας, επισκευάζοντας ή διαφορετικά μετασχηματίζοντάς τα. Στους χρήστες περιλαμβάνονται και τρίτες επιχειρήσεις, όπως για παράδειγμα συμβαίνει όταν μια επιχείρηση δίνει υλικά σε μια άλλη επιχείρηση για να τα μετασχηματίσει σε προϊόν, που στη συνέχεια πουλά η αρχική επιχείρηση.
• Αλλαγές στις φυσικές συνθήκες ενός φυσικού προσώπου. Ο παραγωγός μεταφέρει ένα φυσικό πρόσωπο ή παρέχει διαμονή, ιατρική ή χειρουργική φροντίδα, αλλάζει την όψη των μαλλιών του, κλπ.
• Αλλαγές στις ψυχολογικές συνθήκες ενός φυσικού προσώπου. Ο παραγωγός παρέχει εκπαίδευση, πληροφορία, συμβουλευτική, ψυχαγωγία, εμπειρίες ή παρόμοιες υπηρεσίες, πιθανά αλλά όχι απαραίτητα κατ’ ιδίαν. Αυτές οι υπηρεσίες μπορεί να παρέχονται ψηφιακά.

Οι υπηρεσίες (όπως ορίζονται στο ΣΕΛ) είναι άϋλες δραστηριότητες που ταυτόχρονα παράγονται και καταναλώνονται και που αλλάζουν τις συνθήκες (π.χ. φυσικές, ψυχολογικές, κλπ.) του χρήστη. Η ενασχόληση του χρήστη που σημαίνει να διαθέτει χρόνο, να είναι παρόν, να δίνει προσοχή, να μεταδίδει πληροφορία ή να καταβάλει προσπάθεια, είναι συνήθως αναγκαία και προπαιτούμενη συνθήκη που οδηγεί στη συμπαραγωγή υπηρεσιών από τον χρήστη και την επιχείρηση. Επομένως, τα χαρακτηριστικά ή η εμπειρία μιας υπηρεσίας μπορεί να εξαρτώνται από τη συνεισφορά του χρήστη. Στις υπηρεσίες μπορεί ακόμα να περιλαμβάνονται μερικά προϊόντα που εμπεριέχουν γνώση. 

Πηγή: Καινοτομία Προϊόντος - Δείκτες Έρευνας και Καινοτομίας (ekt.gr).

Τα συστήματα και οι εφαρμογές νέφους είναι ψηφιακοί πόροι αποθήκευσης και υπολογιστικής ισχύος που είναι διαθέσιμα από απόσταση και κατά παραγγελία μέσω του διαδικτύου. Το υπολογιστικό νέφος αναφέρεται στις υπηρεσίες τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνίας που χρησιμοποιούνται μέσω του διαδικτύου για την πρόσβαση σε λογισμικό, υπολογιστική δύναμη, χωρητικότητα αποθήκευσης κλπ. Αυτές οι υπηρεσίες έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

• Παραδίδονται από τους εξυπηρετητές των παρόχων της υπηρεσίας του υπολογιστικού νέφους,
• Μπορούν εύκολα να ανέβουν ή να κατέβουν κλίμακα (π.χ. αριθμός χρηστών ή αλλαγή χωρητικότητας αποθήκευσης),
• Μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατόπιν παραγγελίας από τον χρήστη, τουλάχιστον μετά από την αρχική εγκατάσταση (χωρίς ανθρώπινη επαφή με τον πάροχο της υπηρεσίας) και
• Είναι πληρωμένες, είτε ανά χρήστη, βάσει της χρησιμοποιημένης χωρητικότητας, είτε είναι προπληρωμένες.

Το υπολογιστικό νέφος μπορεί να περιλαμβάνει συνδέσεις μέσω Εικονικών Ιδιωτικών Δικτύων. 

Πηγές: ΕΛΣΤΑΤ, Έρευνα για τη Χρήση τεχνολογιών πληροφόρησης, επικοινωνίας και ηλεκτρονικού εμπορίου στις επιχειρήσεις, έτους 2020 

και 

Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου, Η μέτρηση των δραστηριοτήτων Επιστήμης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, Εγχειρίδιο του Όσλο, 2018, Κατευθυντήριες Γραμμές για τη Συλλογή, την Παρουσίαση και την Χρήση Στατιστικών Δεδομένων για την Καινοτομία, 4η έκδοση της μεταφρασμένης έκδοσης, σελ. 286, Πρωτότυπη έκδοση των ΟΟΣΑ και Eurostat με ISBN 978-618-5557-20-1.

Οι ψηφιακές δεξιότητες μπορούν να οριστούν ως μια σειρά από δυνατότητες χρήσης ψηφιακών συσκευών, εφαρμογών επικοινωνίας και δικτύων για πρόσβαση και διαχείριση πληροφοριών. Στο πλαίσιο της επιστήμης, αυτές οι δεξιότητες περιλαμβάνουν την κατανόηση λογισμικού, εργαλείων και δεδομένων. 

Πηγή: OECD, 2020, Ανακτήθηκε από: https://www.oecd.org/officialdocuments/publicdisplaydocumentpdf/?cote=DSTI/STP/GSF(2020)6/FINAL&docLanguage=En, σελ. 61.

 «Ψηφιακή τεχνολογία» καλείται και θεωρείται οποιοδήποτε προϊόν ή σύστημα, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί, για να δημιουργηθεί, ιδωθεί, διανεμηθεί, τροποποιηθεί, αποθηκευτεί, ανακληθεί, μεταφερθεί και παραληφθεί πληροφορία ηλεκτρονικά, όπως για παράδειγμα, οι προσωπικοί υπολογιστές, οι έξυπνες συσκευές ή σύνθετα συστήματα διαχείρισης πληροφορίας, όπως τα ERP. 

Πηγή: (στο) European Commission and Joint Research Centre, DigComp 2.2, The Digital Competence Framework for Citizens With new examples of knowledge, skills and attitudes, σελ. 65.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός αναφέρεται σε μια διεργασία υιοθέτησης ψηφιακών εργαλείων και μεθόδων κυρίως από οργανώσεις που δεν συμπεριελάμβαναν τον ψηφιακό παράγοντα στον πυρήνα της δραστηριότητάς τους ή δεν συμβαδίζουν με το ρυθμό αλλαγών στις ψηφιακές τεχνολογίες. 

Πηγή: Observatory of Public Section Innovation (“OPSI”) – OECD, Ανακτήθηκε από: https://oecd-opsi.org/guide/digital-transformation/.

Η Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών («ΕΖΕΣ») είναι ένας διακυβερνητικός οργανισμός που ιδρύθηκε το 1960 από επτά ευρωπαϊκές χώρες με σκοπό την προώθηση του ελεύθερου εμπορίου και της οικονομικής ολοκλήρωσης προς όφελος των μελών του. Όλα τα αρχικώς συμβαλλόμενα μέρη, εκτός από τη Νορβηγία και την Ελβετία, αποχώρησαν από την ΕΖΕΣ μετά την ένταξη τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), όπως και η Φινλανδία που είχε γίνει συνδεδεμένο μέλος το 1961 και πλήρες μέλος το 1986. Δεδομένου ότι η Ισλανδία έγινε μέλος το 1970 και το Λιχτενστάιν το 1991, η ΕΖΕΣ σήμερα αποτελείται από τέσσερα κράτη μέλη: την Ισλανδία, τη Νορβηγία, την Ελβετία και το Λιχτενστάιν. Η ΕΖΕΣ είναι αρμόδια για τη διαχείριση:

• των ελεύθερων συναλλαγών μεταξύ των κρατών μελών της,
• της συμμετοχής της ΕΖΕΣ στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ), ο οποίος περιλαμβάνει την Ευρωπαϊκή Ένωση και τρία κράτη μέλη της ΕΖΕΣ (Ισλανδία, Λιχτενστάιν και Νορβηγία , αλλά όχι την Ελβετία),
• του παγκόσμιου δικτύου της ΕΖΕΣ για τις συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου. 

Πηγή: Eurostat Statistics Explained, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Glossary:European_Free_Trade_Association_(EFTA)/el.

Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» φιλοδοξεί να οδηγήσει τη χώρα-οικονομία, την κοινωνία και τους θεσμούς- σε μια νέα εποχή. Να πυροδοτήσει μια θεμελιώδη αλλαγή οικονομικού υποδείγματος προς ένα πιο εξωστρεφές, ανταγωνιστικό και πράσινο παραγωγικό μοντέλο, με πιο αποτελεσματικό και ψηφιοποιημένο κράτος, λιγότερο γραφειοκρατικό, με δραστικά μειωμένη παραοικονομία, με φορολογικό σύστημα φιλικό προς την ανάπτυξη και με ένα ποιοτικό και αποτελεσματικό δίκτυο κοινωνικής προστασίας, προσβάσιμο σε όλους.

Στόχος είναι να γίνουν θεμελιώδεις οικονομικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, που θα επηρεάσουν όχι μόνο την οικονομική δραστηριότητα, αλλά και τις τεχνολογίες, τις νοοτροπίες και τους θεσμούς. Μία μετάβαση που συνδυάζει την οικονομική αποτελεσματικότητα με την καινοτομία και τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό με την προστασία του περιβάλλοντος, την κοινωνική συνοχή και τη δικαιοσύνη.

Τοποθετώντας την ελληνική οικονομία σε έναν ενάρετο κύκλο αυξημένων επενδύσεων, απασχόλησης και ανάπτυξης, το Σχέδιο Ελλάδα 2.0 αναμένεται να προκαλέσει σημαντική αύξηση του ΑΕΠ, και θα καταστήσει τις επενδύσεις και τις εξαγωγές κινητήρια δύναμη της ελληνικής οικονομίας.

Πηγή: Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, «Στόχοι – Στρατηγική – Οφέλη» https://greece20.gov.gr/stoxoi-stratigiki-ofeli/  (Από περίληψη των αποτελεσμάτων της Τράπεζας της Ελλάδος).

Η Ευρωπαϊκή Συνεργασία στην Επιστήμη και την Τεχνολογία είναι ένας οργανισμός χρηματοδότησης για δίκτυα έρευνας και καινοτομίας. Οι Πράξεις της Ευρωπαϊκής Συνεργασίας στην Επιστήμη και την Τεχνολογία συμβάλλουν στη σύνδεση ερευνητικών πρωτοβουλιών σε όλη την Ευρώπη και πέραν αυτής και δίνουν τη δυνατότητα σε ερευνητές και καινοτόμους (επιχειρηματίες) να αναπτύξουν τις ιδέες τους σε οποιονδήποτε τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας, μοιράζοντάς τις με τους συνομηλίκους τους. Οι Πράξεις της Ευρωπαϊκής Συνεργασίας στην Επιστήμη και την Τεχνολογία είναι δίκτυα με πρωτοβουλίες «από κάτω προς τα πάνω» με διάρκεια τεσσάρων ετών, τα οποία ενισχύουν την έρευνα, την καινοτομία και τις σταδιοδρομίες των εμπλεκόμενων μελών.

Πηγή: European Cooperation in Science and Technology,  https://www.cost.eu/.

Προγραμματική περίοδος 2014-2020

Το Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) 2014-2020 αποτελεί το βασικό στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη της χώρας με τη συνδρομή σημαντικών πόρων που προέρχονται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μέσω της υλοποίησης του ΕΣΠΑ επιδιώκεται η αντιμετώπιση των διαρθρωτικών αδυναμιών της χώρας που συνετέλεσαν στην εμφάνιση της οικονομικής κρίσης αλλά και των προβλημάτων, οικονομικών και κοινωνικών, που αυτή δημιούργησε. Επίσης, το ΕΣΠΑ 2014-2020 καλείται να συνδράμει στην επίτευξη των εθνικών στόχων έναντι της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020». 

Το αναπτυξιακό όραμα του ΕΣΠΑ αφορά στη συμβολή στην αναγέννηση της ελληνικής οικονομίας με ανάταξη και αναβάθμιση του παραγωγικού και κοινωνικού ιστού της χώρας και τη δημιουργία και διατήρηση βιώσιμων θέσεων απασχόλησης, έχοντας ως αιχμή την εξωστρεφή, καινοτόμο και ανταγωνιστική επιχειρηματικότητα και γνώμονα την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης.»

Χρηματοδοτικές προτεραιότητες:

1. Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, μετάβαση στην ποιοτική επιχειρηματικότητα με αιχμή την καινοτομία και αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας

• Μετάβαση σε δραστηριότητες υψηλής προστιθέμενης αξίας,
• Δημιουργία περιβάλλοντος φιλικού προς τις επιχειρήσεις που προσελκύει επενδύσεις και
• Αξιοποίηση της έρευνας και της καινοτομίας για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας νέων και υφιστάμενων επιχειρήσεων.

 2. Ανάπτυξη και αξιοποίηση ικανοτήτων ανθρώπινου δυναμικού – ενεργή κοινωνική ενσωμάτωση

• Εκπαίδευση και διά βίου μάθηση,
• Ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού και πρόσβαση στην απασχόληση με έμφαση στη δημιουργία θέσεων εργασίας ειδικά για τους νέους και
• Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και της καταπολέμησης της φτώχειας.

3. Προστασία του περιβάλλοντος – Μετάβαση σε μία οικονομία φιλική στο περιβάλλον

• Προστασία του περιβάλλοντος,
• Προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της πρόληψης των κινδύνων και
• Μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

 4. Ανάπτυξη – εκσυγχρονισμός – ολοκλήρωση υποδομών για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη

• Δίκτυα μεταφορών με έμφαση στην ολοκλήρωση των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών, τους κάθετους άξονες και τη λειτουργική διασύνδεση των μεταφορικών μέσων,
• Ενεργειακά δίκτυα και
• Ευρυζωνικά δίκτυα.

5. Βελτίωση της θεσμικής επάρκειας και της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης

Καθοριστικό στοιχείο στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της περιόδου 2014-2020 αποτέλεσε η εκπόνηση της εθνικής και των περιφερειακών Στρατηγικών Έρευνας και Καινοτομίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση. Στο πλαίσιο των στρατηγικών αυτών, η χώρα και οι Περιφέρειές της καλούνται να εντοπίσουν τις δραστηριότητες εκείνες στις οποίες παρουσιάζουν ή είναι σε θέση να οικοδομήσουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και σε αυτές να επικεντρώσουν τους διαθέσιμους πόρους και τις προσπάθειες ώστε να καταστεί δυνατή η επίτευξη σημαντικών αναπτυξιακών αποτελεσμάτων. Σε εθνικό επίπεδο έχουν προσδιοριστεί οκτώ (8) κλάδοι στους οποίους θα δοθεί προτεραιότητα και αναμένεται να έχουν μεγαλύτερη συμμετοχή στην οικονομική μεγέθυνση. Οι κλάδοι αυτοί είναι οι εξής:

• Αγρο-διατροφή,
• Υγεία – φάρμακα,
• Τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών,
• Ενέργεια,
• Περιβάλλον και βιώσιμη ανάπτυξη,
• Μεταφορές,
• Υλικά – κατασκευές και
• Τουρισμός, πολιτισμός, δημιουργικές βιομηχανίες.

Το ΕΣΠΑ 2014-2020 αποτελεί το βασικό στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη της χώρας με τη  συνδρομή σημαντικών πόρων που προέρχονται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία («ΕΔΕΤ») της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μέσω της υλοποίησης του ΕΣΠΑ επιδιώκεται η αντιμετώπιση των διαρθρωτικών αδυναμιών της χώρας που συνετέλεσαν στην εμφάνιση της οικονομικής κρίσης αλλά και των προβλημάτων, οικονομικών και κοινωνικών, που αυτή δημιούργησε. Επίσης, το ΕΣΠΑ 2014-2020 καλείται να συνδράμει στην επίτευξη των εθνικών στόχων έναντι της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020». 

Το ΕΣΠΑ 2014-2020 αποτελείται από 20 Προγράμματα, από τα οποία τα 7 είναι Τομεακά και τα 13 Περιφερειακά:

• Τα Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα αφορούν ένα ή περισσότερους τομείς και έχουν ως γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής όλη τη χώρα.
• Τα 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, ένα για κάθε μία από τις ελληνικές Περιφέρειες, περιλαμβάνουν δράσεις περιφερειακής εμβέλειας.

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Γενική Γραμματεία Δημόσιων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, https://www.espa.gr/el/Pages/staticESPA2014-2020.aspx.

Προγραμματική περίοδος 2021-2027

Το νέο «Εταιρικό Σύμφωνο Περιφερειακής Ανάπτυξης 2021-2027» («ΕΣΠΑ 2021-2027») αποτυπώνει σε μεγάλο βαθμό τις νέες προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τις νέες αναπτυξιακές προτεραιότητες της Ελλάδας για τα επόμενα χρόνια.

Στόχος της νέας Προγραμματικής Περιόδου 2021-2027 είναι η εδραίωση της εταιρικής σχέσης με το σύνολο των εμπλεκόμενων φορέων και κοινωνικών εταίρων, επιδιώκοντας την ενεργή συμμετοχή τους σε όλες τις διαδικασίες σχεδιασμού, προετοιμασίας και διαβούλευσης του ΕΣΠΑ και των Προγραμμάτων 2021-2027 με ανοικτές, διαφανείς και συμμετοχικές διαδικασίες.

Το νέο «ΕΣΠΑ 2021-2027» αποτυπώνει και θέτει προτεραιότητες για την ενίσχυση του παραγωγικού δυναμικού της οικονομίας, των υποδομών, των ανθρώπινων δεξιοτήτων και την ενδυνάμωση της κοινωνικής προστασίας.

Τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου ΕΣΠΑ είναι ότι:

• Διασυνδέεται με το ευρωπαϊκό εξάμηνο και τις συστάσεις της Επιτροπής για συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα.
• Υποστηρίζει τις λοιπές Εθνικές Στρατηγικές και τα Εθνικά Σχέδια Δράσης.
• Υποστηρίζει το νέο Ταμείο για τη δίκαιη μετάβαση (λιγνιτικές περιοχές και νησιά).
• Ακολουθεί το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων και Σχέδιο Ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία (Έκθεση Επιτροπής Πισσαρίδη).
• Ακολουθεί τους περιορισμούς των Ευρωπαϊκών Κανονισμών για τις θεματικές συγκεντρώσεις και ξεπερνά τα κατώτατα ποσοστά.

Τα έργα/δράσεις που πρόκειται να χρηματοδοτηθούν από το νέο ΕΣΠΑ λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες και ανάγκες της χώρας τα επόμενα χρόνια και απαντούν στις διαρθρωτικές υστερήσεις της ελληνικής οικονομίας. Ταυτόχρονα, συνεχίζονται και ολοκληρώνονται μεγάλα έργα που ξεκίνησαν στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020.

Οι πέντε (5) Στόχοι της Πολιτικής του ΕΣΠΑ 2021-2027 αφορούν σε:

1. ΣΠ1: Μια Εξυπνότερη Ευρώπη μέσω της προώθησης καινοτόμου και έξυπνου οικονομικού μετασχηματισμού,
2. ΣΠ2: Μια πιο Πράσινη Ευρώπη μέσω της προώθησης καθαρής και δίκαιης ενεργειακής μετάβασης των πράσινων και γαλάζιων επενδύσεων,
3. ΣΠ3: Μια πιο Διασυνδεδεμένη Ευρώπη μέσω της ανάπτυξης προσβάσιμων, υψηλής ποιότητας, πολυτροπικών, έξυπνων και βιώσιμων υποδομών και συστημάτων μεταφορών,
4. ΣΠ4: Μια πιο Κοινωνική Ευρώπη μέσω της επένδυσης σε ανθρώπινο δυναμικό και διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης σε ποιοτικές εργασίες και αγαθά,
5. ΣΠ5: Μια Ευρώπη πιο κοντά στους Πολίτες της μέσω της προώθησης βιώσιμης και ολοκληρωμένης ανάπτυξης, στηρίζοντας τις τοπικές πρωτοβουλίες και
6. Ειδικό Στόχο: Τη Δίκαιη Μετάβαση με στοχευμένες δράσεις για την απεξάρτηση από το λιγνίτη στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας, τη Μεγαλόπολη και τα νησιά.

Προβάλλονται, ως συνολική πολιτική, οι προτεραιότητες και δράσεις που θα υλοποιηθούν και οι οποίες ως σκοπό τους έχουν τη γόνιμη μετάβαση σε μια:

• «πιο έξυπνη» Ελλάδα - 20% των πόρων,
• «πιο πράσινη» Ελλάδα - 27% των πόρων,
• «πιο διασυνδεδεμένη» Ελλάδα - 8% των πόρων,
• «πιο κοινωνική» Ελλάδα - 30% των πόρων,
• Ελλάδα πιο κοντά στους πολίτες της- 6% των πόρων και
• Για τη Δίκαιη Μετάβαση των περιοχών μετά την απολιγνιτοποίηση - 7% των πόρων.

Το νέο «ΕΣΠΑ 2021-2027» έχει ισχυρό αναπτυξιακό αποτύπωμα μέσα από δράσεις και έργα υψηλής προστιθέμενης αξίας και με πολλαπλασιαστικά οφέλη τόσο για την κοινωνία, όσο και για την οικονομία -μετά την πανδημική κρίση- συμβάλλοντας τα μέγιστα στην εκκίνηση ενός νέου κύκλου ευημερίας για όλους.

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Γενική Γραμματεία Δημόσιων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, https://www.espa.gr/el/Pages/newespa21-27.aspx & https://www.espa.gr/el/Documents/2127/Parousiasi_neou_ESPA_21-27.pdf.

Προγραμματική περίοδος 2014-2020

Το Πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» είναι το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την Έρευνα και την Καινοτομία για την περίοδο 2014-2020, με προϋπολογισμό περίπου 80 δισ. ευρώ. Το Πρόγραμμα υποστηρίζει τη Στρατηγική «Ευρώπη 2020», που αναδεικνύει την Έρευνα και την Καινοτομία ως κεντρικούς μοχλούς για την έξυπνη, βιώσιμη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη, στοχεύοντας παράλληλα στην αποτελεσματική αντιμετώπιση σημαντικών κοινωνικών προκλήσεων. Κύριος στόχος του προγράμματος είναι να συμβάλει στην στρατηγική της απασχόλησης και ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην οικοδόμηση μιας ισχυρής οικονομίας βασισμένης στη γνώση και την καινοτομία. 

Οι τρεις (3) κύριοι βασικοί άξονες του Προγράμματος είναι:  

• Επιστημονική Αριστεία: Επιστημονική έρευνα υψηλού επιπέδου με παγκόσμιας εμβέλειας ερευνητικές υποδομές και στόχο την προσέλκυση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των καλύτερων επιστημόνων στον κόσμο. 
• Βιομηχανική Υπεροχή: Στρατηγική επένδυση σε τεχνολογίες-κλειδιά, όπως νανοτεχνολογία-μικροηλεκτρονική, συμμετοχή ιδιωτικού τομέα, δημιουργία καινοτόμων επιχειρήσεων με στόχο να γίνει η Ευρώπη ελκυστικός χώρος για επενδύσεις σε Έρευνα και Καινοτομία.
• Κοινωνικές Προκλήσεις: Αντιμετώπιση σημαντικών κοινωνικών προκλήσεων, όπως η γήρανση του πληθυσμού, η εξάντληση ενεργειακών πόρων, η αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής, λαμβάνοντας υπόψη τους κυριότερους κοινωνικούς προβληματισμούς και δίνοντας έμφαση στην εφαρμοσμένη επιστήμη.

Εκτός από τους ανωτέρω τρεις άξονες ο «Ορίζοντας 2020» περιλαμβάνει και δύο (2) ειδικούς στόχους:

• Ειδικός στόχος 1: Διάδοση της αριστείας και διεύρυνση της συμμετοχής
• Ειδικός στόχος 2: Επιστήμη μαζί με την κοινωνία και για την κοινωνία.

Το Πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» είναι ανοικτό σε όλους τους δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στον τομέα της Έρευνας και της Καινοτομίας, ακόμα και σε οργανισμούς ή άτομα εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης που ενδιαφέρονται να εργαστούν στην Ευρώπη. Η πλειοψηφία των προκηρύξεων απευθύνεται σε διακρατικές κοινοπραξίες (ο αριθμός των εταίρων/χωρών διαφοροποιείται ανάλογα με την προκήρυξη) και αφορά θέματα ευρωπαϊκής διάστασης/αντίκτυπου. 

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας, https://gsri.gov.gr/orizontas-2020/.

Προγραμματική περίοδος 2021-2027 

Ο Ορίζοντας Ευρώπη είναι το 9ο κατά σειρά πρόγραμμα πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Έρευνα και την Καινοτομία για την περίοδο 2021-2027, με προϋπολογισμό 95,5 δισ. ευρώ και αποτελεί τη φυσική συνέχεια του 8ου προγράμματος πλαίσιο «Ορίζοντας 2020» (2014-2020). 

Ο «Ορίζοντας Ευρώπη»:

• Έχει ως στόχο να συμβάλει στην ενίσχυση της επιστημονικής και τεχνολογικής βάσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην αναμόρφωση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (ΕΧΕ) και στην βελτίωση της ικανότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καινοτομεί.
• Αποσκοπεί στη σύνδεση της Έρευνας και Καινοτομίας με έξι (6) βασικές ευρωπαϊκές προτεραιότητες, που αφορούν  στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, στον ψηφιακό μετασχηματισμό των κοινωνιών και της οικονομίας, στην ευημερία και ασφάλεια των πολιτών, καθώς και στην προστασία της ευρωπαϊκής δημοκρατίας.

O «Ορίζοντας Ευρώπη» αναμένεται να συμβάλει καθοριστικά στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στον ηγετικό της ρόλο στην Έρευνα και την Καινοτομία.

Στον σχεδιασμό του νέου προγράμματος πλαίσιο «Ορίζοντα Ευρώπη» υιοθετούνται οι παρακάτω παρεμβάσεις ως απάντηση στις ανάγκες που ανέδειξε η ενδιάμεση αξιολόγηση του «Ορίζοντα 2020»:

• Υποστήριξη της ρηξικέλευθης καινοτομίας με στόχο τη δημιουργία νέων αγορών,
• Ενίσχυση της συμβολής της έρευνας και της καινοτομίας στην αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων,
• Ενεργή συμμετοχή των πολιτών,
• Συνεργασία με τρίτες χώρες για την από κοινού αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων,
• Ενίσχυση της ανοικτής επιστήμης για την ελεύθερη διάχυση της παραγόμενης γνώσης,
• Επαναπροσδιορισμός των συμπράξεων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της βιομηχανίας, της ακαδημαϊκής κοινότητας και λοιπών φορέων και των κρατών μελών και
• Ενθάρρυνση και υποστήριξη της συμμετοχής οργανισμών από χώρες με χαμηλή επίδοση στην έρευνα και την καινοτομία.

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας και Πράξη: Δίκτυο Διάχυσης Τεχνολογίας,   https://horizoneurope.gr/.

Το Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα 2021-2027» σχεδιάζεται ως μια ολοκληρωμένη παρέμβαση του ΕΣΠΑ 2021 – 2027 που θα υποστηρίξει τους παραγωγικούς, ανταγωνιστικούς και εξωστρεφείς τομείς της οικονομίας κατά τη μετάβασή τους σε ένα αναπτυξιακό πρότυπο που καθοδηγείται από την Οικονομία της Γνώσης. Συγκεκριμένα, η στρατηγική του Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα 2021-2027» οργανώνεται σε τέσσερις (4) βασικούς άξονες επενδύσεων (προτεραιότητες) στο πλαίσιο των αντίστοιχων Ταμείων στην ενίσχυση της Έρευνας και της Καινοτομίας, στην ενδυνάμωση της Επιχειρηματικότητας και της Ανταγωνιστικότητας, στη βελτίωση της πρόσβασης των επιχειρήσεων στην χρηματοδότηση και στην ανάπτυξη ανθρώπινου κεφαλαίου στο πλαίσιο του αναπτυξιακού μετασχηματισμού. Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα στόχος του Προγράμματος είναι η αύξηση του μεγέθους των ελληνικών επιχειρήσεων και η ενίσχυση του εξωστρεφούς προσανατολισμού τους ώστε να αποτελέσουν βασικό μοχλό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. 

Οι παρεμβάσεις για την ενίσχυση της Έρευνας και της Καινοτομίας θα επικεντρωθούν στη δημιουργία συνθηκών και στήριξη πρωτοβουλιών για την ανάπτυξη της βιομηχανικής έρευνας, τη μεταφορά τεχνολογίας, τη βιομηχανοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας, της νεοφυούς επιχειρηματικότητας στους 8 τομείς της Εθνικής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης (ΕΣΕΕ). Έμφαση θα δοθεί, επίσης, στην ανάπτυξη οικοσυστημάτων καινοτομίας με στόχους αριστείας και μεσο-μακροπρόθεσμης προοπτικής βιώσιμης ανάπτυξης, για την αντιμετώπιση των προκλήσεων του μετασχηματισμού και της ψηφιοποίησης. Παράλληλα επιδιώκεται η κάλυψη των αναγκών σε δεξιότητες στο πλαίσιο των κατευθύνσεων της έξυπνης εξειδίκευσης, της βιομηχανικής μετάβασης και της υποστήριξης του ψηφιακού μετασχηματισμού, με παρεμβάσεις που αναβαθμίζουν και πιστοποιούν τις ικανότητες του ανθρώπινου δυναμικού σε οριζόντιες (Industry 4.0, πράσινη οικονομία), αλλά και κλαδικές εξειδικεύσεις. Στις σχετικές Δράσεις περιλαμβάνονται προγράμματα στοχευμένης κατάρτισης για τα στελέχη των επιχειρήσεων και αξιοποίησης εξειδικευμένου προσωπικού από τις επιχειρήσεις.

Βασική επιδίωξη στο πλαίσιο του Ψηφιακού Μετασχηματισμού είναι η προσαρμογή της Ελληνικής Βιομηχανίας και των μικρο-μεσαίων επιχειρήσεων στις προκλήσεις της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, με τη στήριξη της ανάπτυξης και υλοποίησης κατάλληλων σχεδίων ψηφιακού μετασχηματισμού. Στόχο αποτελεί η μεταστροφή της αλυσίδας αξίας των TΠE προς μία εξωστρεφή, καινοτόμα, αναγνωρίσιμη και διατηρήσιμη κρίσιμη μάζα ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών, ικανών να δημιουργήσουν καινοτόμα επιχειρηματικότητα ή/και, να εισάγουν τις επιχειρήσεις των λοιπών τομέων, στις παγκόσμιες, ψηφιακές, αλυσίδες αξίας. Yψηλή προτεραιότητα αποτελούν οι επενδύσεις για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων (συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων των επιχειρήσεων του τουρισμού, του σύγχρονου πολιτισμού και της εφοδιαστικής αλυσίδας), καθώς και την τεχνολογική και οργανωτική τους αναβάθμιση, με στόχο την αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας και την είσοδο σε (νέες) διεθνείς αγορές.

Πηγές: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Προγραμμάτων ΕΤΠΑ & ΤΣ, Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα 2021-2027» (2022). Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα 2021-2027» - Σύνοψη Προγράμματος, έκδοση Ιούνιος 2022, 2022-06-PROGRAM-B5-new-FINAL3.pdf (antagonistikotita.gr), σελ. 5, 9 & Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα 2021–2027» - 21 27 (antagonistikotita.gr).

Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων («ΠΔΕ») χρηματοδοτεί την αναπτυξιακή πολιτική της χώρας με έργα που συμβάλλουν στην άυξηση του ιδιωτικού και δημόσιου κεφαλαίου της οικονομίας και στηρίζουν τον εκσυγχρονισμό της χώρας σε μακροχρόνια βάση.

Τα έργα που εντάσσονται στο ΠΔΕ εγκρίνονται από τον Υπουργό Οικονομίας και Ανάπτυξης, ύστερα από πρόταση των αρμόδιων φορέων και χρηματοδοτούνται από τον Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων. Ο ΠΔΕ αποτελεί διακριτό τμήμα του Κρατικού Προϋπολογισμού και ψηφίζεται ανά φορέα χρηματοδότησης σε έναν ειδικό φορέα (Υπουργεία και Βουλή των Ελλήνων).

Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων («ΠΔΕ») διακρίνεται σε:

• Εθνικό ΠΔΕ: Περιλαμβάνει έργα που χρηματοδοτούνται αμικγώς από εθνικούς πόρους
• Συγχρηματοδοτούμενο ΠΔΕ: Περιλαμβάνει έργα που χρηματοδοτούνται από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων Διεθνών Χρηματοδοτικών Οργανισμών και από εθνικούς πόρους.

Βασικός στόχος στην εκτέλεση του ΠΔΕ είναι η κατανομή των προκαθορισμένων πόρων κατά τρόπο που να επιτευχθεί το μέγιστο δυνατό αναπτυξιακό αποτέλεσμα για την ελληνική οικονομία και την κοινωνία. Συγκεκριμένα επιδιώκονται:

• Η επίτευξη της απορρόφησης των προβλεπόμενων πόρων του Εταιρικού Συμφώνου για το Πλαίσιο Ανάπτυξης («ΕΣΠΑ») και των άλλων συγχρηματοδούμενων προγραμμάτων για την εξασφάλιση της εισροής της κοινοτικής συνδρομής.
• Η υλοποίηση των προγραμμάτων και των έργων του εθνικού σκέλους που χρηματοδοτούνται από το ΠΔΕ για την προώθηση των αναπτυξιακών στόχων των φορέων λαμβάνοντας υπόψη και τυχόν συνέργεια και συμπληρωματικότητα με τα συγχρηματοδοτούμενα έργα.

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γενική Γραμματεία Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, https://www.ggde-espa.gov.gr/pde/.

Η ανάλυση των μεγάλων/μαζικών δεδομένων αναφέρεται στη χρήση τεχνικών, τεχνολογιών και εργαλείων λογισμικού για την ανάλυση μαζικών δεδομένων που προέρχονται από πηγές δεδομένων της δικής σας επιχείρησης ή από άλλες πηγές δεδομένων.

Πηγές: ΕΛΣΤΑΤ, Έρευνα για τη Χρήση τεχνολογιών πληροφόρησης, επικοινωνίας και ηλεκτρονικού εμπορίου στις επιχειρήσεις, έτους 2020 και Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου, Η μέτρηση των δραστηριοτήτων Επιστήμης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, Εγχειρίδιο του Όσλο, 2018, Κατευθυντήριες Γραμμές για τη Συλλογή, την Παρουσίαση και την Χρήση Στατιστικών Δεδομένων για την Καινοτομία, 4η έκδοση της μεταφρασμένης έκδοσης, σελ. 280, Πρωτότυπη έκδοση των ΟΟΣΑ και Eurostat με ISBN 978-618-5557-20-1.

Με τον όρο «δεδομένα» αναφερόμαστε στη δομημένη πληροφορία που μπορεί να αφορά τις διαδικασίες, τις υποδομές και τις παροχές της επιχείρησης, τη δραστηριότητα και τις προτιμήσεις των πελατών της, την εφοδιαστική αλυσίδα, τους προμηθευτές και τους συνεργάτες της, το περιβάλλον δραστηριοποίησής της και γενικότερα κάθε σύνολο πληροφοριών που σχετίζεται με τη λειτουργία της επιχείρησης ή τη στρατηγική της καθώς και δομημένες πληροφορίες που ενδέχεται να αφορούν τρίτα μέρη.

Αν και δεν υπάρχει επίσημος ορισμός για τους δημόσιους ερευνητικούς φορείς (ενίοτε αναφέρονται επίσης ως δημόσιοι ερευνητικοί οργανισμοί), πρέπει να πληρούν δύο κριτήρια: α) να έχουν ως κύρια οικονομική δραστηριότητα την έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α) και β) να ελέγχονται από το κράτος. Δεν περιλαμβάνονται, ως εκ τούτου, τα μη κερδοσκοπικά ερευνητικά κέντρα, που ανήκουν αμιγώς στον ιδιωτικό τομέα. 

Πηγή: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου, Η μέτρηση των δραστηριοτήτων Επιστήμης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, Εγχειρίδιο του Όσλο, 2018, Κατευθυντήριες Γραμμές για τη Συλλογή, την Παρουσίαση και την Χρήση Στατιστικών Δεδομένων για την Καινοτομία, 4η έκδοση της μεταφρασμένης έκδοσης, σελ. 272, Πρωτότυπη έκδοση των ΟΟΣΑ και Eurostat με ISBN 978-618-5557-20-1.

Το Διαδίκτυο των πραγμάτων αναφέρεται σε διασυνδεδεμένες συσκευές ή συστήματα, συχνά αποκαλούμενες «έξυπνες» συσκευές ή συστήματα που συλλέγουν και ανταλλάσσουν δεδομένα και μπορούν να παρακολουθούνται ή να ελέγχονται από απόσταση μέσω του Διαδικτύου. Παραδείγματα χρήσης:

• «έξυπνοι» θερμοστάτες, «έξυπνοι» λαμπτήρες ή «έξυπνοι» μετρητές,
• ετικέτες ταυτοποίησης-εντοπισμού σημάτων ραδιοσυχνότητας (RFID) ή πρωτοκόλλου Internet (IP) που εφαρμόζονται ή ενσωματώνονται σε ένα προϊόν ή αντικείμενο με παραγγελία για τον εντοπισμό τους.
• αισθητήρες για την παρακολούθηση των αναγκών κίνησης ή συντήρησης οχημάτων που παρακολουθούνται μέσω του Διαδικτύου.

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Έρευνα για τη Χρήση τεχνολογιών πληροφόρησης, επικοινωνίας, επικοινωνίας και ηλεκτρονικού εμπορίου στις επιχειρήσεις, 2020. Ανακτήθηκε από: http://helpdesk.metrics.ekt.gr/index.php?/Knowledgebase/Article/View/59/11/-.

Οι Επιχειρήσεις είναι οργανισμοί που ασχολούνται με εμπορικές, βιομηχανικές ή άλλες κερδοσκοπικές δραστηριότητες. Αυτές περιλαμβάνουν μεγάλες εταιρείες, επιχειρηματίες, νεοσύστατες επιχειρήσεις, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ). Ο όρος δεν καλύπτει βιομηχανικές ή επιχειρηματικές ενώσεις.

Πηγή: OECD Survey on Open Government Data (Glossary of Terms), 2021.

Οι Εφαρμογές - Τεχνολογίες αυτοματισμών και ρομποτικής είναι τεχνολογίες που επιτρέπουν τον έλεγχο μηχανών, με αυτοματοποιημένο τρόπο, την χρήση τους για πολλαπλούς σκοπούς και τον επαναπρογραμματισμό τους. Εφαρμογές αυτών των τεχνολογιών απαντώνται και χρησιμοποιούνται σε αυτόματες επιχειρησιακές διαδικασίες κυρίως στη βιομηχανία.

Πηγή: International Federation of Robotics, Digital Economy Report 2019, United Nations Conference on Trade and Development, United Nations.

Μια καινοτομία είναι ένα νέο ή βελτιωμένο προϊόν ή διαδικασία (ή συνδυασμός των δύο) που διαφέρει σημαντικά από προηγούμενα προϊόντα ή διαδικασίες της ίδιας μονάδας και έγινε διαθέσιμο σε πιθανούς χρήστες (προϊόν) ή τέθηκε σε λειτουργία από τη μονάδα (διαδικασία).

Πηγή: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου, Η μέτρηση των δραστηριοτήτων Επιστήμης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, Εγχειρίδιο του Όσλο, 2018, Κατευθυντήριες Γραμμές για τη Συλλογή, την Παρουσίαση και την Χρήση Στατιστικών Δεδομένων για την Καινοτομία, 4η έκδοση της μεταφρασμένης έκδοσης, σελ. 20, 63, Πρωτότυπη έκδοση των ΟΟΣΑ και Eurostat με ISBN 978-618-5557-20-1.

Η ψηφιακή ασφάλεια / κυβερνοασφάλεια αποτελεί το σύνολο των εργαλείων, πολιτικών, θεωρητικοποιήσεων ασφάλειας, συμβουλών ασφάλειας, κατάρτισης, βέλτιστων πρακτικών, ασφάλειας και τεχνολογιών, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν, για να προστατεύσουν το ψηφιακό περιβάλλον και τους οργανισμούς, όπως επίσης και τα πλεονεκτήματα αυτών. 

Πηγή 1: ENISA 2015, Definition of Cybersecurity. Gaps and Overlaps in Standardisation, V1.0. σελ. 17, Ανακτήθηκε από: https://www.enisa.europa.eu/publications/definition-of-cybersecurity, (Τελευταία πρόσβαση 13-02-2023), ISBN: 978-92-9204-155-7 DOI: 10.2824/4069.

Η ψηφιακή ασφάλεια / κυβερνοασφάλεια καλύπτει όλες τις πτυχές περιστατικών τηςπρόβλεψης, ανοχής, ανίχνευσης, μετριασμού, αφαίρεσης, ανάλυσης και της διερεύνησης περιστατικών στον κυβερνοχώρο. Λαμβάνοντας υπόψη τους διαφορετικούς τύπους στοιχείων του κυβερνοχώρου, η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο θα πρέπει να καλύπτει τα κάτωθι χαρακτηριστικά: διαθεσιμότητα, αξιοπιστία, ασφάλεια, εμπιστευτικότητα, ακεραιότητα, διατηρησιμότητα (για μετρήσιμα συστήματα, πληροφορίες και δίκτυα), ισχυρότητα, επιβιωσιμότητα, ανθεκτικότητα να υποστηρίζει τη δυναμικότητα του κυβερνοχώρου), υπευθυνότητα, αυθεντικότητα και μη άρνηση για την υποστήριξη της ασφάλειας των πληροφοριών.

Πηγή 2: ENISA, 2017, ENISA - Overview of Cybersecurity and Related Terminology, V1.0, σελ. 6, Ανακτήθηκε από: https://www.enisa.europa.eu/publications/enisa-position-papers-and-opinions/enisa-overview-of-cybersecurity-and-related-terminology.

«Mεγάλα/μαζικά δεδομένα» καλούνται τα δεδομένα που είναι πολύ μεγάλα ή σύνθετα για να μπορούν να υποστούν επεξεργασία μέσω συμβατικών εργαλείων και τεχνικών επεξεργασίας δεδομένων. Αυτά δημιουργούνται από δραστηριότητες που διεξάγονται ηλεκτρονικά και από επικοινωνίες μεταξύ μηχανών (π.χ. δεδομένα που παράγονται από δραστηριότητες μέσων κοινωνικών δικτύωσης, από παραγωγικές διαδικασίες, κ.λπ.). Τα κύρια χαρακτηριστικά των μεγάλων/μαζικών δεδομένων (big data) είναι:

• Σημαντικός όγκος που αναφέρεται στις τεράστιες ποσότητες δεδομένων, οι οποίες παράγονται με την πάροδο του χρόνου,
• Ποικιλομορφία που αναφέρεται στον διαφορετικό μορφότυπο των σύνθετων δεδομένων, είτε αυτά είναι δομημένα είτε όχι (π.χ. κείμενα, βίντεο, εικόνες, φωνή, docs, δεδομένα των αισθητήρων, αρχεία καταγραφής δραστηριοτήτων, ροές δεδομένων, συντεταγμένες, κλπ) και
• Ιδιαίτερα μεγάλη ταχύτητα (velocity) με την οποία τα δεδομένα παράγονται, γίνονται διαθέσιμα και αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου.

Πηγή: ΕΚΤ, Helpdesk – Συχνές ερωτήσεις: Καινοτομία στο http://helpdesk.metrics.ekt.gr/index.php?/Knowledgebase/Article/View/59/11/- από ΕΛΣΤΑΤ, Έρευνα για τη Χρήση τεχνολογιών πληροφόρησης, επικοινωνίας, επικοινωνίας και ηλεκτρονικού εμπορίου στις επιχειρήσεις, έτους 2020.

Το Σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης είναι ένα λογισμικό που αναπτύσσεται με μια ή περισσότερες τεχνικές και προσεγγίσεις (αναφέρονται στο παράρτημα I της πρότασης νόμου για την Τεχνητή Νοημοσύνη, π.χ. μηχανική μάθηση, γνωσιακές προσεγγίσεις και προσεγγίσεις βασισμένες στα στατιστικά μοντέλα). Αυτό μπορεί να ισχύει για ένα δεδομένο σύνολο στόχων, οι οποίοι καθορίζονται από ανθρώπους να παράγουν αποτελέσματα, όπως περιεχόμενο, προβλέψεις, συστάσεις ή αποφάσεις, οι οποίες επηρεάζουν τα περιβάλλοντα με τα οποία αλληλεπιδρά. Πηγή: Πρόταση νόμου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Τεχνητή Νοημοσύνη (COM/2021/206 τελική-οριστικοποιημένη εκδοχή).

Το Σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης αναφέρεται σε ένα μηχανογραφικό σύστημα που μπορεί, για ένα συγκεκριμένο σύνολο καθορισμένων από τον άνθρωπο στόχων, να κάνει προβλέψεις, προτάσεις ή να λάβει αποφάσεις που επηρεάζουν πραγματικά ή εικονικά περιβάλλοντα. Τα συστήματα αυτά έχουν σχεδιαστεί για να λειτουργούν με διαφορετικά και ποικίλα επίπεδα αυτονομίας.

Πηγή: OECD Recommendation on Artificial Intelligence (2019).

Η Τεχνητή Νοημοσύνη αναφέρεται στην ικανότητα μιας μηχανής να αναπαράγει τις γνωστικές λειτουργίες ενός ανθρώπου, όπως είναι η μάθηση, ο σχεδιασμός και η δημιουργικότητα. Η Τεχνητή Νοημοσύνη καθιστά τις μηχανές ικανές να «κατανοούν» το περιβάλλον τους, να επιλύουν προβλήματα και να δρουν προς την επίτευξη ενός συγκεκριμένου στόχου. Ο υπολογιστής λαμβάνει δεδομένα (τα οποία είναι ήδη έτοιμα ή συλλεγμένα μέσω αισθητήρων, π.χ. κάμερας), τα επεξεργάζεται και ανταποκρίνεται βάσει αυτών. Τα συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης είναι ικανά να προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους σε ένα ορισμένα βαθμό αναλύοντας τις συνέπειες προηγούμενων δράσων και επιλύοντας προβλήματα με αυτονομία.

Πηγή: Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – Επικαιρότητα 2021. Τι είναι η τεχνητή νοημοσύνη και πώς χρησιμοποιείται; | Επικαιρότητα | Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (europa.eu).

Η τεχνολογία αλυσίδας συναλλαγών είναι μία νέα τεχνολογία που παρουσιάζεται ως μία δημόσια διανεμημένη σειρά δεδομένων, χωρισμένη σε χρονικά αριθμημένα τμήματα, ενώ δεν είναι δυνατόν να τροποποιηθεί το ιστορικό της. Οι τεχνολογίες αυτές επιτρέπουν σε διαφορετικά μέρη να αλληλοεπιδράσουν σε ασφαλείς συναλλαγές χωρίς κανένα ενδιάμεσο. Κάθε καινούρια ομάδα καταχωρήσεων συνδέεται με τις προηγούμενες, δημιουργώντας μία αλυσίδα καταχωρίσεων. Είναι ευρέως γνωστή ως η τεχνολογία πίσω από τα κρυπτονομίσματα, αλλά είναι επίσης σχετική με και για πολλά ακόμα πεδία ενδιαφέροντος. Αυτά, περιέχουν ενδεικτικά την ψηφιακή αναγνώριση, τα δικαιώματα κτήσης, την καταμέτρηση ψήφων, τη διαφύλαξη και διαφάνεια δημοσιονομικών και άλλων αρχείων, την πιστοποίηση προϊόντων και υπηρεσιών, τα κοινωνικά δίκτυα, τους τραπεζικούς, ασφαλιστικούς και κατασκευαστικούς τομείς.

Πηγή: Digital Economy Report 2019, United Nations Conference on Trade and Development, United Nations, OECD Blockchain Primer.

Οι τεχνολογίες ασύρματων δικτύων 5ης γενιάς είναι βελτιωμένες τεχνολογίες ασύρματων δικτύων. Έχουν σχεδιαστεί με γνώμονα τη σύνδεση όχι μόνο κινητών τηλεφώνων, αλλά πολύ περισσότερων συσκευών στο internet, ενώ παράλληλα έχουν ικανότητα διαχείρισης μεγάλων όγκων δεδομένων. Επιπλέον οι ταχύτητες σύνδεσης είναι πολλαπλάσιες των δικτύων 4ης γενιάς (4G). Σημαντικό όφελος των δικτύων 5G είναι η πολύ χαμηλή απόκριση τους, δηλαδή ο χρόνος που απαιτείται για να φτάσουν τα δεδομένα από μία συσκευή στον τελικό προορισμό τους. Εφαρμογές τεχνολογιών ασύρματων δικτύων ενδεικτικά χρησιμοποιούνται στην Αυτοκινητοβιομηχανία, τις Μεταφορές, την Εφοδιαστική Αλυσίδα, τη Βιομηχανία, τα Δίκτυα Υποδομών και την Υγεία.

Πηγή: OECD, The road to 5G networks: Experience to date and future developments, Digital Economy Papers, 2019. Digital Economy Report 2019, United Nations Conference on Trade and Development, United Nations.

Η τρισδιάστατη εκτύπωση αφορά στη χρήση είτε ειδικών εκτυπωτών από την ίδια την επιχείρηση, είτε υπηρεσιών εκτύπωσης που παρέχονται από άλλες επιχειρήσεις, για τη δημιουργία τρισδιάστατων φυσικών αντικειμένων χρησιμοποιώντας την ψηφιακή τεχνολογία.

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Έρευνα για τη Χρήση τεχνολογιών πληροφόρησης, επικοινωνίας και ηλεκτρονικού εμπορίου στις επιχειρήσεις, έτους 2020.

Τα συστήματα και οι εφαρμογές νέφους είναι ψηφιακοί πόροι αποθήκευσης και υπολογιστικής ισχύος που είναι διαθέσιμα από απόσταση και κατά παραγγελία μέσω του διαδικτύου. Το υπολογιστικό νέφος αναφέρεται στις υπηρεσίες τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνίας που χρησιμοποιούνται μέσω του διαδικτύου για την πρόσβαση σε λογισμικό, υπολογιστική δύναμη, χωρητικότητα αποθήκευσης κλπ. Αυτές οι υπηρεσίες έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

• Παραδίδονται από τους εξυπηρετητές των παρόχων της υπηρεσίας του υπολογιστικού νέφους,
• Μπορούν εύκολα να ανέβουν ή να κατέβουν κλίμακα (π.χ. αριθμός χρηστών ή αλλαγή χωρητικότητας αποθήκευσης),
• Μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατόπιν παραγγελίας από τον χρήστη, τουλάχιστον μετά από την αρχική εγκατάσταση (χωρίς ανθρώπινη επαφή με τον πάροχο της υπηρεσίας) και
• Είναι πληρωμένες, είτε ανά χρήστη, βάσει της χρησιμοποιημένης χωρητικότητας, είτε είναι προπληρωμένες.

Το υπολογιστικό νέφος μπορεί να περιλαμβάνει συνδέσεις μέσω Εικονικών Ιδιωτικών Δικτύων.

Πηγές: ΕΛΣΤΑΤ, Έρευνα για τη Χρήση τεχνολογιών πληροφόρησης, επικοινωνίας και ηλεκτρονικού εμπορίου στις επιχειρήσεις, έτους 2020 και Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου, Η μέτρηση των δραστηριοτήτων Επιστήμης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, Εγχειρίδιο του Όσλο, 2018, Κατευθυντήριες Γραμμές για τη Συλλογή, την Παρουσίαση και την Χρήση Στατιστικών Δεδομένων για την Καινοτομία, 4η έκδοση της μεταφρασμένης έκδοσης, σελ. 286, Πρωτότυπη έκδοση των ΟΟΣΑ και Eurostat με ISBN 978-618-5557-20-1.

Οι ψηφιακές δεξιότητες μπορούν να οριστούν ως μια σειρά από δυνατότητες χρήσης ψηφιακών συσκευών, εφαρμογών επικοινωνίας και δικτύων για πρόσβαση και διαχείριση πληροφοριών. Στο πλαίσιο της επιστήμης, αυτές οι δεξιότητες περιλαμβάνουν την κατανόηση λογισμικού, εργαλείων και δεδομένων.

Πηγή: OECD, 2020, Ανακτήθηκε από: https://www.oecd.org/officialdocuments/publicdisplaydocumentpdf/?cote=DSTI/STP/GSF(2020)6/FINAL&docLanguage=En, σελ. 61.

Τα ψηφιακά εργαλεία χρησιμοποιούνται για ένα συγκεκριμένο σκοπό ή για την εκτέλεση μιας συγκεκριμένης λειτουργίας επεξεργασίας πληροφοριών, επικοινωνίας, δημιουργίας περιεχομένου, ασφάλειας ή επίλυσης προβλημάτων.

Πηγή: OECD, 2020, Ανακτήθηκε από: https://www.oecd.org/officialdocuments/publicdisplaydocumentpdf/?cote=DSTI/STP/GSF(2020)6/FINAL&docLanguage=En, σελ. 61.

Οι ψηφιακές πλατφόρμες είναι μηχανισμοί που βασίζονται σε τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, συνδέουν και ενσωματώνουν στο περιβάλλον του διαδικτύου τόσο τους παραγωγούς όσο και τους χρήστες προϊόντων, υπηρεσιών ή περιεχομένου. Συνήθως σχηματίζουν ένα οικοσύστημα, μέσα στο οποίο παραγγέλνονται, αναπτύσσονται και πωλούνται αγαθά και υπηρεσίες, και δημιουργούνται και ανταλλάσσονται δεδομένα.

Πηγή: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου, Η μέτρηση των δραστηριοτήτων Επιστήμης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, Εγχειρίδιο του Όσλο, 2018, Κατευθυντήριες Γραμμές για τη Συλλογή, την Παρουσίαση και την Χρήση Στατιστικών Δεδομένων για την Καινοτομία, 4η έκδοση της μεταφρασμένης έκδοσης, σελ. 287, Πρωτότυπη έκδοση των ΟΟΣΑ και Eurostat με ISBN 978-618-5557-20-1.

Η ψηφιακή ικανότητα περιλαμβάνει την υπεύθυνη χρήση και ενασχόληση με τις ψηφιακές τεχνολογίες, με αυτοπεποίθηση και κριτικό πνεύμα, για τη μάθηση, την εργασία και τη συμμετοχή στην κοινωνία. Περιλαμβάνει την παιδεία στις πληροφορίες και τα δεδομένα, την επικοινωνία και τη συνεργασία, την παιδεία στα μέσα επικοινωνίας, τη δημιουργία ψηφιακού περιεχομένου (συμπεριλαμβανομένου του προγραμματισμού), την ασφάλεια (συμπεριλαμβανομένης της ψηφιακής ευημερίας και των ικανοτήτων που σχετίζονται με την κυβερνοασφάλεια), ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας, την επίλυση προβλημάτων και την κριτική σκέψη.

Πηγή: Επίσημη Εφημείδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (4.6.2018), Σύσταση του Συμβουλίου της 22ας Μαίου 2018 σχετικά με τις βασικές ικανότητες της διά βίου μάθησης (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) C189/1, Ανακτήθηκε από: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018H0604(01)&from=EN, σελ. 9 (Τελευταία πρόσβαση 13-02-2023).

Σημείωση: Υπάρχουν διάφοροι όροι, όπως οι «ψηφιακές δεξιότητες», ο «ψηφιακός εγγραμματισμός», ο «ψηφιακός αλφαβητισμός» και οι «δεξιότητες που σχετίζονται με τις ΤΠΕ» οι οποίες χρησιμοποιούνται συχνά ως συνώνυμα του όρου «ψηφιακή ικανότητα». Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο όρος  «ικανότητα» είναι ευρύτερος καθώς ορίζεται ως «ένας συνδυασμός γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων, όπου: α) οι γνώσεις συνίστανται στα ήδη εδραιωμένα γεγονότα και αριθμητικά στοιχεία, έννοιες, ιδέες και θεωρίες που υποστηρίζουν την κατανόηση ενός συγκεκριμένου τομέα ή αντικειμένου· β) οι δεξιότητες ορίζονται ως η ικανότητα και η δυνατότητα εκτέλεσης διαδικασιών και αξιοποίησης των υφιστάμενων γνώσεων για την επίτευξη αποτελεσμάτων· γ) οι στάσεις αντιστοιχούν στην προδιάθεση και τις νοοτροπίες δράσης ή αντίδρασης απέναντι σε ιδέες, άτομα ή καταστάσεις».

Πηγή:European Commission - https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018H0604(01)&from=EN.  σελ. 7.

«Ψηφιακή τεχνολογία» καλείται και θεωρείται οποιοδήποτε προϊόν ή σύστημα, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί, για να δημιουργηθεί, ιδωθεί, διανεμηθεί, τροποποιηθεί, αποθηκευτεί, ανακληθεί, μεταφερθεί και παραληφθεί πληροφορία ηλεκτρονικά, όπως για παράδειγμα, οι προσωπικοί υπολογιστές, οι έξυπνες συσκευές ή σύνθετα συστήματα διαχείρισης πληροφορίας, όπως τα ERP.

Πηγή: (στο) European Commission and Joint Research Centre, DigComp 2.2, The Digital Competence Framework for Citizens With new examples of knowledge, skills and attitudes, σελ. 65.

Η ψηφιακή υπηρεσία επιτρέπει σε έναν χρήστη (πολίτη, καταναλωτή) να δημιουργεί, επεξεργάζεται, αποθηκεύει ή να έχει πρόσβαση σε δεδομένα σε ψηφιακή μορφή και να μοιράζεται ή να αλληλεπιδρά με τα δεδομένα σε ψηφιακή μορφή, τα οποία αναρτώνται ή δημιουργούνται από τον ίδιο χρήστη ή άλλους χρήστες αυτής της υπηρεσίας (EU) 2019/770).

Πηγή: (στο) European Commission and Joint Research Centre, DigComp 2.2, The Digital Competence Framework for Citizens With new examples of knowledge, skills and attitudes, σελ. 65.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός αναφέρεται σε μια διεργασία υιοθέτησης ψηφιακών εργαλείων και μεθόδων κυρίως από οργανώσεις που δεν συμπεριελάμβαναν τον ψηφιακό παράγοντα στον πυρήνα της δραστηριότητάς τους ή δεν συμβαδίζουν με το ρυθμό αλλαγών στις ψηφιακές τεχνολογίες.

Πηγή: Observatory of Public Section Innovation (“OPSI”) – OECD, Ανακτήθηκε από: https://oecd-opsi.org/guide/digital-transformation/.

Το αναγνωριστικό ψηφιακού αντικειμένου (Digital Object Identifier – “DOI”) αποτελεί ένα μόνιμο αναγνωριστικό, το οποίο περιλαμβάνει αλφαριθμητικούς χαρακτήρες. Αυτό το αναγνωριστικό αναφέρεται σε ένα σύνολο δεδομένων ή ένα ψηφιακό αντικείμενο, το οποίο μπορεί να ανακτηθεί μέσω αυτών των αλφαριθμητικών χαρακτήρων αναγνώρισης. Πρακτικά το “DOI” αποτελεί το μοναδικοποιημένο και σταθερό ψηφιακό αναγνωστικό ενός κειμένου ή μιας δημοσίευσης δεδομένων.

Πηγή: Open Access Network (n.d.) Glossary. https://open-access.network/en/information/glossary#c6206.

Η ανάλυση των μεγάλων/μαζικών δεδομένων αναφέρεται στη χρήση τεχνικών, τεχνολογιών και εργαλείων λογισμικού για την ανάλυση μαζικών δεδομένων που προέρχονται από πηγές δεδομένων της δικής σας επιχείρησης ή από άλλες πηγές δεδομένων.

Πηγές: ΕΛΣΤΑΤ, Έρευνα για τη Χρήση τεχνολογιών πληροφόρησης, επικοινωνίας και ηλεκτρονικού εμπορίου στις επιχειρήσεις, έτους 2020 και Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου, Η μέτρηση των δραστηριοτήτων Επιστήμης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, Εγχειρίδιο του Όσλο, 2018, Κατευθυντήριες Γραμμές για τη Συλλογή, την Παρουσίαση και την Χρήση Στατιστικών Δεδομένων για την Καινοτομία, 4η έκδοση της μεταφρασμένης έκδοσης, σελ. 280, Πρωτότυπη έκδοση των ΟΟΣΑ και Eurostat με ISBN 978-618-5557-20-1.

Σύμφωνα με την αναθεωρημένη κατηγοριοποίηση των πεδίων επιστήμης και τεχνολογίας στο εγχειρίδιο Frascati, το πεδίο Ανθρωπιστικές Επιστήμες αφορά τις επιστημονικές περιοχές:

• Ιστορία και Αρχαιολογία,
• Γλώσσες και Λογοτεχνία,
• Φιλοσοφία, Ηθική, Θρησκεία,
• Τέχνες (Τέχνες, Ιστορία της Τέχνης, Ερμηνευτικές Τέχνες, Μουσική)
• Άλλες Ανθρωπιστικές Επιστήμες.

Πηγή: Revised Field of Science and Technology (FOS) Classification in the Frascati Manual, DSTI / EAS / STP / NESTI (2006), 19 / FINAL, OECD

Η «ανοικτή πρόσβαση» αποτελεί έναν πολύ δυναμικό και ολοένα πιο δημοφιλή τρόπο δημοσίευσης των αποτελεσμάτων της ακαδημαϊκής και επιστημονικής έρευνας. Το 2022, περισσότερα από 11,2 εκατομμύρια άρθρα δημοσιεύτηκαν με «ανοικτή πρόσβαση» στο Scopus, σύμφωνα με στοιχεία της Unpaywall. Δηλωτικά σχεδόν όλα τα 2.800 επιστημονικά περιοδικά του εκδοτικού οίκου Elsevier επιτρέπουν πλέον την ανοικτή πρόσβαση, συμπεριλαμβανομένων πάνω από 700 επιστημονικών περιοδικών, τα οποία είναι πλήρους ανοικτής πρόσβασης. Διευκρινιστικά τα άρθρα που περιλαμβάνονται στην κατηγορία των άρθρων ανοικτής πρόσβασης έχουν υποβληθεί σε αξιολόγηση από ομότιμους και μετά την αποδοχή τους είναι άμεσα και στο διηνεκές δωρεάν για ανάγνωση, λήψη και επανάχρηση από όλους τους ενδιαφερόμενους ανάλογα με τον τύπο άδειας του Creative Commons, που προσφέρει o κάθε εκδοτικός οίκος.

Πηγή: Elsevier, (n.d.), Open Access Information for Journal Authors, με προσαρμοσμένουλικό από:https://www.elsevier.com/authors/open-access.

Η «αξιολόγηση από ομότιμους» (“peer review”) είναι η τυπική διαδικασία διασφάλισης ποιότητας, ειδικά στην περίπτωση των επιστημονικών περιοδικών. Ερευνητές που εργάζονται στον ίδιο τομέα με τους συγγραφείς («ομότιμοι») εξετάζουν τα άρθρα που υποβάλλονται σε ένα επιστημονικό περιοδικό, επισημαίνουν λάθη, αβλεψίες και ασάφειες και συνιστούν στους εκδότες να γίνει αποδεκτή, να απορριφθεί ή να αναθεωρηθεί και να υποβληθεί εκ νέου μια (επιστημονική) συνεισφορά. Στην περίπτωση της παραδοσιακής διαδικασίας «μονής-τυφλής» (“blind”) αξιολόγησης από ομότιμους, οι κριτές γνωρίζουν τα ονόματα των συγγραφέων, αλλά όχι το αντίστροφο. Στην περίπτωση της «διπλής τυφλής» (“double blind”) αξιολόγησης από ομότιμους, διατηρείται η ανωνυμία μεταξύ των συγγραφέων και των κριτών.

Πηγή: Προσαρμοσμένο από το Open Access Network (n.d.). Quality Assurance and Impact Measurement. https://open-access.network/en/information/open-access-primers/quality-assurance-and-impact-measurement.

Ο «αριθμός δημοσιεύσεων με υψηλή απήχηση» αναφέρεται στον αριθμό των επιστημονικών δημοσιεύσεων που κατατάσσονται υψηλά στην ποσοστιαία κατάταξη των δημοσιεύσεων στο αντίστοιχο επιστημονικό πεδίο σε παγκόσμιο επίπεδο και ανά έτος. Η κατάταξη των δημοσιεύσεων πραγματοποιείται βάσει του αριθμού αναφορών. Ο δείκτης υπολογίζεται για χρονικά διαστήματα πενταετίας, αφορά τα εκατοστημόρια 1, 5, 10, 25 και 50 (δηλαδή τον αριθμό των δημοσιεύσεων που κατατάσσονται παγκοσμίως στο 1%, 5%, 10%, 25% και 50% των δημοσιεύσεων με την υψηλότερη απήχηση) και αναφέρεται στο σύνολο της χώρας και των Περιφερειών της ανά κατηγορία φορέων και ανά φορέα. Αντίστοιχα, υποδηλώνει τον όγκο παραγωγής δημοσιεύσεων υψηλής απήχησης: της Ελλάδας και των Περιφερειών, των διάφορων κατηγοριών φορέων και των μεμονωμένων φορέων.

Πηγή: ΕΚΤ, Επιστημονικές Δημοσιεύσεις Ελληνικών Φορέων 2006-2020. Web of Science – Βιβλιομετρική Ανάλυση Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά. http://report09.metrics.ekt.gr/el/appendixII.

Οι «βιβλιομετρικοί δείκτες» αφορούν (i) στον αριθμό των δημοσιεύσεων επιστημόνων που εργάζονται σε ελληνικά ιδρύματα και φορείς, ανεξάρτητα από την εθνικότητα, τον αριθμό των αναφορών σε αυτές από άλλες δημοσιεύσεις (“citations”), καθώς και το συσχετισμό τους με συγκεκριμένες κατηγορίες φορέων, επιστημονικά πεδία, αλλά και (ii) στη σύγκριση με τους αντίστοιχους παγκόσμιους μέσους όρους.

Πηγή: ΕΚΤ, Ενιαία Μορφή Δομής Μεταδεδομένων (SIMS v2.0) - Στατιστικές για τις ελληνικές επιστημονικές δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά, σελ. 2, https://metrics.ekt.gr/sites/metrics-ekt/files/pages-pdf/EKT_SIMS_PUBstatistics_el.pdf.

Σύμφωνα με την αναθεωρημένη κατηγοριοποίηση των πεδίων επιστήμης και τεχνολογίας στο εγχειρίδιο Frascati (revised Field of Science and Technology Classification in the Frascati Manual, 2006) το πεδίο Γεωργικές Επιστήμες αφορά στις επιστημονικές περιοχές:

• Γεωπονία, Δασολογία και Αλιεία,
• Επιστήμη Ζωικής Παραγωγής,
• Κτηνιατρική,
• Γεωργική Βιοτεχνολογία και
• Άλλες Γεωργικές Επιστήμες.

Πηγή: New structure of the NABS, Eurostat, Revised Field of Science and Technology (FOS) Classification in the Frascati Manual, DSTI / EAS / STP / NESTI (2006), 19 / FINAL, OECD

Με τον όρο «δεδομένα» αναφερόμαστε στη δομημένη πληροφορία που μπορεί να αφορά στις διαδικασίες, τις υποδομές και τις παροχές της επιχείρησης, τη δραστηριότητα και τις προτιμήσεις των πελατών της, την εφοδιαστική αλυσίδα, τους προμηθευτές και τους συνεργάτες της, το περιβάλλον δραστηριοποίησής της και γενικότερα κάθε σύνολο πληροφοριών που σχετίζεται με τη λειτουργία της επιχείρησης ή τη στρατηγική της καθώς και δομημένες πληροφορίες που ενδέχεται να αφορούν τρίτα μέρη.

Ο «δείκτης απήχησης των επιστημονικών δημοσιεύσεων» (“impact factor”) είναι ο μέσος όρος αναφορών ανά δημοσίευση και υπολογίζεται ως ο λόγος του αριθμού των αναφορών που καταγράφονται σε ορισμένη χρονική περίοδο προς το συνολικό αριθμό των δημοσιεύσεων της ίδιας χρονικής περιόδου. Ο δείκτης απήχησης των επιστημονικών δημοσιεύσεων υπολογίζεται ανά διαστήματα πενταετίας για την εκτίμηση της απήχησης του συνόλου των ελληνικών δημοσιεύσεων. Υποδηλώνει την απήχηση των  δημοσιεύσεων.

Πηγή: ΕΚΤ, Επιστημονικές Δημοσιεύσεις Ελληνικών Φορέων 2006-2020. Web of Science – Βιβλιομετρική Ανάλυση Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά.  http://report09.metrics.ekt.gr/el/appendixII.

Ο «δείκτης δραστηριότητας» (“activity index”) συγκρίνει την επιστημονική παραγωγή (παραγωγή δημοσιεύσεων) δύο διαφορετικών οντοτήτων, της οντότητας μελέτης (π.χ. της Ελλάδας) με την οντότητα σύγκρισης (π.χ. υπόλοιπος κόσμος) ανά εξειδικευμένη θεματική περιοχή και έτος δημοσίευσης. Υπολογίζεται ως ο λόγος [ (δημοσιεύσεις οντότητας μελέτης σε συγκεκριμένο τομέα και έτος/σύνολο δημοσιεύσεων οντότητας μελέτης ανά έτος) / (δημοσιεύσεις οντότητας σύγκρισης σε συγκεκριμένο τομέα και έτος / σύνολο δημοσιεύσεων οντότητας σύγκρισης ανά έτος) ]. Η τιμή 0 υποδηλώνει απόλυτη ισορροπία στην παραγωγή δημοσιεύσεων μεταξύ οντότητας μελέτης και σύγκρισης. Θετικές τιμές (με μέγιστη το 100) υποδηλώνουν μεγαλύτερη δραστηριότητα παραγωγής της οντότητας μελέτης σε σχέση με την παραγωγή της οντότητας σύγκρισης, ενώ αρνητικές τιμές (με ελάχιστη το -100) υποδηλώνουν το ακριβώς αντίθετο. Λαμβάνει υπόψη τις διαφορές στην παραγωγή δημοσιεύσεων στα διαφορετικά  επιστημονικά πεδία και συγκρίνει την ελληνική παραγωγή δημοσιεύσεων με την αντίστοιχη παραγωγή δημοσιεύσεων σε παγκόσμιο επίπεδο.

Πηγή: ΕΚΤ, Επιστημονικές Δημοσιεύσεις Ελληνικών Φορέων 2006-2020. Web of Science – Βιβλιομετρική Ανάλυση Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά, http://report09.metrics.ekt.gr/el/appendixII.

Αν και δεν υπάρχει επίσημος ορισμός για τους δημόσιους ερευνητικούς φορείς (ενίοτε αναφέρονται επίσης ως δημόσιοι ερευνητικοί οργανισμοί), αυτοί πρέπει να πληρούν δύο κριτήρια: α) να έχουν ως κύρια οικονομική δραστηριότητα την έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α) και β) να ελέγχονται από το κράτος. Δεν περιλαμβάνονται, ως εκ τούτου, τα μη κερδοσκοπικά ερευνητικά κέντρα, που ανήκουν αμιγώς στον ιδιωτικό τομέα.

Πηγή: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου, Η μέτρηση των δραστηριοτήτων Επιστήμης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, Εγχειρίδιο του Όσλο, 2018, Κατευθυντήριες Γραμμές για τη Συλλογή, την Παρουσίαση και την Χρήση Στατιστικών Δεδομένων για την Καινοτομία, 4η έκδοση της μεταφρασμένης έκδοσης, σελ. 272, Πρωτότυπη έκδοση των ΟΟΣΑ και Eurostat με ISBN 978-618-5557-20-1.

Η Εθνική Στρατηγική Έρευνας και Τεχνολογίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση είναι μια ολοκληρωμένη ατζέντα οικονομικού μετασχηματισμού, προσαρμοσμένη στις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής, η οποία:

• επικεντρώνει την πολιτική υποστήριξη και τις επενδύσεις σε εθνικές/περιφερειακές προτεραιότητες – κλειδιά, προκλήσεις και ανάγκες για μια ανάπτυξη βασισμένη στη γνώση,
• οικοδομεί πάνω στα δυνατά σημεία και συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας/περιφέρειας και το δυναμικό για αριστεία,
• υποστηρίζει την τεχνολογική καινοτομία και την καινοτομία τη βασισμένη στη πράξη και στοχεύει στην τόνωση των ιδιωτικών επενδύσεων,
• διασφαλίζει την πλήρη συμμετοχή των εταίρων και ενθαρρύνει την καινοτομία και τον πειραματισμό,
• βασίζεται σε τεκμήρια και περιλαμβάνει ένα στέρεο σύστημα παρακολούθησης και αξιολόγησης.

Διαδικασία–κλειδί για τον προσδιορισμό προτεραιοτήτων μιας στρατηγικής έρευνας και καινοτομίας για την έξυπνη εξειδίκευση και επομένως ουσιώδες στοιχείο για τον επιτυχή σχεδιασμό της είναι η διαδικασία επιχειρηματικής ανακάλυψης.

Η διαδικασία επιχειρηματικής ανακάλυψης χρησιμοποιεί την επιχειρηματική γνώση που υπάρχει στη χώρα/περιφέρεια υιοθετώντας μια επιχειρηματική προσέγγιση με την έννοια της έμφασης στις ευκαιρίες της αγοράς, της διαφοροποίησης από άλλες χώρες/περιφέρειες, της ανάληψης (και διαχείρισης) ρίσκου και της αναζήτησης συμμαχιών για τη βελτιστοποίηση της πρόσβασης σε πόρους και της χρήσης αυτών (φυσικοί πόροι, χρηματοοικονομικοί, πνευματικοί πόροι, γνώση της αγοράς κλπ.). Αυτό σημαίνει ότι οι φορείς χάραξης πολιτικής θα πρέπει να εμπλέξουν όλους τους τύπους παραγόντων στο χώρο της καινοτομίας (επιχειρήσεις, κέντρα τεχνολογίας και ικανότητας, Πανεπιστήμια και δημόσιους φορείς, επιστημονικά και τεχνολογικά πάρκα, επιχειρηματικούς αγγέλους και φορείς επιχειρηματικών κεφαλαίων, την κοινωνία των πολιτών κλπ.) σε μια επιχειρηματική διαδικασία για το σχεδιασμό της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης.
 

Οι Στρατηγικές Έρευνας και Καινοτομίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα εκπονήθηκαν μία εθνική και 13 περιφερειακές στρατηγικές έρευνας και καινοτομίας για την έξυπνη εξειδίκευση. Η εθνική εκπονήθηκε από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, ενώ κάθε Περιφέρεια ήταν υπεύθυνη για την εκπόνηση της δικής της στρατηγικής. Συντονιστικό ρόλο στη συνολική διαδικασία είχε η Ειδική Υπηρεσία Στρατηγικής, Σχεδιασμού και Αξιολόγησης («ΕΥΣΣΑ») του Υπουργείου Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού.

Στο πλαίσιο της εκπόνησης των στρατηγικών αυτών, η χώρα και οι Περιφέρειές της κλήθηκαν να εντοπίσουν τις δραστηριότητες εκείνες στις οποίες παρουσιάζουν ή είναι σε θέση να οικοδομήσουν, ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και σε αυτές να επικεντρώσουν τους διαθέσιμους πόρους και τις προσπάθειες, ώστε να καταστεί δυνατή η επίτευξη σημαντικών αναπτυξιακών αποτελεσμάτων.

Η διερεύνηση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της εκπόνησης της Εθνικής Στρατηγικής οδήγησε στον εντοπισμό οκτώ κλάδων στους οποίους η έρευνα και η καινοτομία μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη σημαντικού ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, ενώ συνυπολογίσθηκε η κρίσιμη μάζα και η αριστεία του ερευνητικού δυναμικού.

Οι κλάδοι αυτοί είναι οι εξής:

• Αγρο-διατροφή,
• Υγεία – φάρμακα,
• Τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών,
• Ενέργεια,
• Περιβάλλον και βιώσιμη ανάπτυξη,
• Μεταφορές,
• Υλικά – κατασκευές και
• Τουρισμός – Πολιτισμός – Δημιουργικές βιομηχανίες.
   

Για την εφαρμογή της διαδικασίας επιχειρηματικής ανακάλυψης, σε εθνικό επίπεδο, η ΓΓΕΤ έχει δημιουργήσει μία πλατφόρμα καινοτομίας για κάθε έναν από τους ανωτέρω κλάδους.
 

Βασικά στοιχεία της Εθνικής Στρατηγικής Έρευνας και Καινοτομίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση

Σκοπός της εθνικής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης είναι η εστιασμένη παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας με βασικό πυλώνα την έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτομία για την άμβλυνση των περιφερειακών ανισοτήτων και τη δημιουργία βιώσιμης απασχόλησης με σεβασμό στον άνθρωπο και στην κοινωνία, στο περιβάλλον και στον πολιτισμό. Επίσης, η Στρατηγική της Έξυπνης Εξειδίκευσης αναμένεται να συμβάλει στη δημιουργία σταθερών σχέσεων εργασίας και γενικότερα στη διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών για την αποτελεσματική αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας.

Η Στρατηγική δομείται στη βάση τριών στρατηγικών επιλογών και τεσσάρων αξόνων προτεραιότητας που «τέμνουν εγκάρσια» τις στρατηγικές επιλογές.

Τα όργανα με αποφασιστικές αρμοδιότητες είναι τα εξής:

• Το Συμβούλιο Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης, το οποίο αποτελείται από εκπροσώπους των Υπουργείων (σε επίπεδο Γενικών Γραμματέων) που εμπλέκονται άμεσα στο σχεδιασμό και την εφαρμογή της Στρατηγικής Έρευνας και Καινοτομίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση καθώς και εκπρόσωπο της Ένωσης Περιφερειών. Στο Συμβούλιο Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης μπορούν να κληθούν να συμμετάσχουν και άλλοι φορείς της κεντρικής διοίκησης ή/και του περιφερειακού επιπέδου, έπειτα από σχετική πρόσκληση του συντονιστή του Συμβουλίου. Το Συμβούλιο Στρατηγικής εισηγείται επί της έγκρισης, παρακολούθησης και αναθεώρησης της στρατηγικής στους Υπουργούς Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού και Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Το Συμβούλιο συντονίζεται από το Υπουργείο Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού. Το Συμβούλιο Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης έχει θεσμοθετηθεί με την ΚΥΑ 76201/ΕΥΣΣΑ 1700/17.7.2015, στην οποία ορίζονται η σύνθεση και οι αρμοδιότητές του. Συνεδρίασε για πρώτη φορά στις 29 Ιουλίου 2015 και έλαβε την ομόφωνη απόφαση να εισηγηθεί στους αρμόδιους Υπουργούς την έγκριση της  Εθνικής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης.
   
• Τα Περιφερειακά Συμβούλια στις 13 Περιφέρειες της Χώρας
  Η λήψη των αποφάσεων για την περιφερειακή Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης, λαμβάνεται από τα Περιφερειακά Συμβούλια. Τα παραπάνω όργανα συνεπικουρούνται από τα Περιφερειακά Συμβούλια Έρευνας και Καινοτομίας. 

Πηγή: Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γενική Γραμματεία Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, ΕΣΠΑ 2014-2020, https://www.espa.gr/el/Pages/staticRIS3.aspx.

Για τη μέτρηση των επιστημονικών δημοσιεύσεων των ελληνικών φορέων και τον υπολογισμό των βιβλιομετρικών δεικτών λαμβάνονται υπόψη μόνο τα άρθρα (“articles”), τα σχόλια (“research notes”) και οι ανασκοπήσεις (“reviews”), που θεωρούνται στο χώρο της βιβλιομετρίας. Επιπλέον, αυτοί είναι οι τύποι δημοσιευμάτων που συντελούν στην παραγωγή νέας γνώσης και στην πρόοδο της επιστήμης και είναι επίσης εκείνοι που λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό των συγκεντρωτικών στοιχείων ανά χώρα που εξάγονται από τη βάση National Science Indicators (“NSI”). Δεν προσμετρώνται άλλοι τύποι δημοσιευμάτων, όπως συντακτικά σημειώματα, επιστολές, διορθώσεις και περιλήψεις (“editorials, letters, corrections και abstracts”). Ομοίως παρατίθενται στοιχεία και για τα άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά ανοικτής πρόσβασης, και συγκεκριμένα του «χρυσού» τύπου ανοικτής πρόσβασης (“Golden Open Access”).

Ιδιαίτερης αναφοράς χρήζει ο τύπος δημοσίευσης «επιστολή» (“letter”), ο οποίος μπορεί να αποτελέσει σημείο σύγχυσης. Συχνά στις φυσικές επιστήμες ο χαρακτηρισμός “letter” χρησιμοποιείται για σύντομα άρθρα με πρωτότυπα επιστημονικά αποτελέσματα και εν δυνάμει υψηλό αριθμό αναφορών. Εργασίες αυτού του είδους ταξινομούνται συνήθως ως άρθρα (“articles”) και σπανιότερα ως σχόλια (“research notes”), συνεπώς λαμβάνονται υπόψη στον υπολογισμό βιβλιομετρικών δεικτών. Η κατηγορία “letter” στις βάσεις της Clarivate αφορά κατά κανόνα άλλου τύπου δημοσιεύματα, όπως επιστολές στους υπεύθυνους περιοδικών με διορθώσεις / σχόλια για παλαιότερα άρθρα.

Πηγή: ΕΚΤ, Επιστημονικές Δημοσιεύσεις Ελληνικών Φορέων 2006-2020. Web of Science – Βιβλιομετρική Ανάλυση Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά.   http://report09.metrics.ekt.gr/el/appendixI.

Οι «εναλλακτικοί τρόποι συνυπολογισμού μετρικών» (“Altmetrics”) είναι βιβλιομετρικοί δείκτες που μετρούν τον αντίκτυπο μιας επιστημονικής δημοσίευσης. Συγκεκριμένα αποτυπώνουν τις διαφορετικές αντιδράσεις που μπορεί να λάβει μια δημοσίευση στον παγκόσμιο ιστό και έχουν καθιερωθεί ως μια εκτεταμένη εναλλακτική λύση στα παραδοσιακά βιβλιομετρικά μέτρα, όπως ο δείκτης απήχησης των επιστημονικών δημοσιεύσεων. Πρακτικά με αυτούς αποτυπώνεται ο βαθμός διάδρασης – εμπλοκής των ενδιαφερόμενων αναγνωστών λ.χ. στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέσω του αριθμού λήψεων, σχολίων κ.λπ. Τα δεδομένα δημιουργούνται με αυτοματοποιημένο τρόπο και συσχετίζονται, για παράδειγμα, με τον αριθμό των λήψεων και των συνδέσμων, όπως επίσης και με αναφορές, συζητήσεις και επισημάνσεις τύπου «μου αρέσει» σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή ιστολόγια, που χρησιμοποιούν οι χρήστες.

Πηγή: Με προσαρμοσμένο υλικό από: Open Access Network (n.d.). Glossary. https://open-access.network/en/information/glossary#c6299.

Λόγω των αυξημένων απαιτήσεων ανάλυσης, το ΕΚΤ έχει αναπτύξει λογισμικό, μεθοδολογική προσέγγιση και τεχνικές καθαρισμού και ελέγχου για την επεξεργασία των δεδομένων των βάσεων του συστήματος Web of Science στην πρωτογενή τους μορφή. Το ενοποιημένο σύνολο εργαλείων βιβλιομετρικής επεξεργασίας επιτρέπει:  

• Τον υπολογισμό μη «τετριμμένων» βιβλιομετρικών δεικτών, όπως του δείκτη απήχησης μετά από «κανονικοποίηση» ανά επιστημονική θεματική περιοχή, δεικτών που σχετίζονται με τoν αριθμό και τον τύπο των συνεργασιών μεταξύ ελληνικών φορέων κ.λπ.
• Την κατηγοριοποίηση των ελληνικών φορέων σε κατηγορίες και την αντιστοίχισή τους με τους τέσσερις τομείς εκτέλεσης Ε&Α που προβλέπει το εγχειρίδιο Frascati.
• Την κατηγοριοποίηση των δημοσιεύσεων στις επιστημονικές περιοχές που προτείνονται από τον ΟΟΣΑ ως πλέον έγκυρες, και το συσχετισμό και ένταξη των  εξειδικευμένων θεματικών περιοχών των βάσεων Incites και NSI με τις 42 υποκατηγορίες και τα έξι κύρια επιστημονικά πεδία του εγχειριδίου Frascati/ΟΟΣΑ.
• Την έκδοση αναλυτικών μη τυποποιημένων αναφορών (“reports”) εξειδικευμένων στις ανάγκες της μελέτης ανά κατηγορία φορέων, ανά φορέα, Περιφέρεια κ.λπ.
• Τον αποτελεσματικό καθαρισμό των δεδομένων και την ταυτοποίηση των διαφόρων ελληνικών φορέων. Ο καθαρισμός των στοιχείων που παρέχονται από τις διεθνείς βάσεις αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά σημεία στην επεξεργασία των δεδομένων και την εξαγωγή αξιόπιστων δεικτών. Το γεγονός αυτό οφείλεται στις σημαντικές διαφοροποιήσεις στις ονομασίες των ελληνικών φορέων και των δομικών τους μονάδων, όπως εμφανίζονται στις αντίστοιχες εγγραφές της βάσης Incites, κάτι που σε συνδυασμό με την έλλειψη υποδομής μοναδικών προσδιοριστών (“unique identifiers”) και καταλόγου καθιερωμένων ονομάτων (“authority file”) οδηγεί σε πλήρη αδυναμία εξαγωγής αξιόπιστων αναφορών σε επίπεδο φορέα ή κατηγορίας φορέων. Με τη βοήθεια του λογισμικού του ΕΚΤ και την αξιοποίηση της τεχνογνωσίας του σε θέματα τεκμηρίωσης και οργάνωσης πληροφορίας, εφαρμόστηκαν συστηματικές διαδικασίες καθαρισμού της πρωτογενούς πληροφορίας της βάσης, η οποία περιλάμβανε τον εντοπισμό των εναλλακτικών ονομάτων των διαφόρων φορέων και την ομογενοποίησή τους σε μια νέα έκδοση της βάσης. Το συγκεκριμένο ζήτημα και η αντίστοιχη διαδικασία περιγράφεται αναλυτικά στην πρώτη βιβλιομετρική μελέτη του ΕΚΤ. Επιπλέον αυτού, για την παρούσα βάση η Clarivate έχει προχωρήσει σε περαιτέρω καθαρισμό ανάλογα με τα ιδρύματα που εξετάζονται στην έκδοση.
• Για την ενότητα που αναφέρεται στα βιβλιομετρικά δεδομένα των φορέων ανά Περιφέρεια έγινε καθαρισμός των δεδομένων από το ΕΚΤ στη βάση της έδρας των φορέων ή επιμέρους μονάδων τους (π.χ. σε επίπεδο Ινστιτούτου για Ερευνητικά Κέντρα που έχουν Ινσιτούτα σε περισσότερες από μια Περιφέρειες) που παρουσιάζονται στην έκδοση και σχετικός επιμερισμός τους ανά Περιφέρεια.
• Την αυτοματοποιημένη δημιουργία διαγραμμάτων με αυξημένες δυνατότητες παρουσίασης των αποτελεσμάτων, προσαρμογής στις ανάγκες των αναγνωστών μέσω δυνατοτήτων διάδρασης και ενσωμάτωσης των συγκεκριμένων λειτουργιών στην πλατφόρμα της ηλεκτρονικής έκδοσης της μελέτης.

Το λογισμικό αναπτύχθηκε από το ΕΚΤ ως ένα σύνολο εργαλείων που επιτρέπουν την ανάγνωση πρωτογενών δεδομένων διαφορετικών μορφών (XML, σχεσιακές βάσεις δεδομένων), την αναπαράστασή τους με βάση ένα κοινό μοντέλο δεδομένων ανεξάρτητο των πηγών εισόδου, την επεξεργασία και κατηγοριοποίησή τους, τον υπολογισμό περιγραφικών και σύνθετων βιβλιομετρικών δεικτών, την οπτικοποίησή τους μέσω διαδραστικών διαγραμμάτων και συναφών μηχανισμών και την εξαγωγή τους σε πολλαπλές μορφές (CSV, Excel, JSON) με σκοπό τη χρήση τους σε διαφορετικά μέσα (αρχεία κειμένου και λογιστικά φύλλα). Το ενιαίο περιβάλλον υλοποίησης καθώς και οι σημαντικές δυνατότητες παραμετροποίησης της εφαρμογής ευνοούν τη μαζική εκτέλεση διαφορετικών ροών εργασίας επεξεργασίας σε διαφορετικά σύνολα δεδομένων, γεγονός που επιτάχυνε σημαντικά τη διαδικασία υπολογισμού των απαραίτητων δεικτών. Σημειώνεται πως το σύστημα είναι σχεδιασμένο, ώστε να είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξάρτητο από συγκεκριμένα λογισμικά και τεχνολογίες, τόσο κατά την ανάγνωση των πρωτογενών δεδομένων όσο και κατά την αποθήκευση ενδιάμεσων και τελικών αποτελεσμάτων. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην παρουσίαση των βιβλιομετρικών δεικτών και σε μορφή ηλεκτρονικής έκδοσης με στόχο την ευχερέστερη πρόσβαση και πλοήγηση στο υλικό μέσω διαδραστικών λειτουργιών και την ευρύτερη διάχυση των αποτελεσμάτων.

Πηγή: ΕΚΤ, Επιστημονικές Δημοσιεύσεις Ελληνικών Φορέων 2006-2020. Web of Science – Βιβλιομετρική Ανάλυση Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά.  http://report09.metrics.ekt.gr/el/appendixI.

Σύμφωνα με την αναθεωρημένη κατηγοριοποίηση των πεδίων επιστήμης και τεχνολογίας στο εγχειρίδιο Frascati (revised Field of Science and Technology Classicfication in the Frsacati Manual, 2006) το πεδίο Επιστήμες Μηχανικού και Τεχνολογίας, αφορά τις επιστημονικές περιοχές:

Επιστήμες Πολιτικού Μηχανικού

Επιστήμες Ηλεκτρολόγου Μηχανικού, Ηλεκτρονικού Μηχανικού και Μηχανικού Ηλεκτρονικών Υπολογιστών

Επιστήμες Μηχανολόγου Μηχανικού

Επιστήμες Χημικού Μηχανικού

Μηχανική Υλικών

Βιοϊατρική Μηχανική

Μηχανική Περιβάλλοντος

Περιβαλλοντική Βιοτεχνολογία

Βιομηχανική Βιοτεχνολογία

Νανοτεχνολογία

Άλλες Επιστήμες Μηχανικού και Τεχνολογίας

Πηγή: ΕΚΤ, Γλωσσάρι, New structure of the NABS, Eurostat, Revised Field of Sciece and Technology (FOS) Classification in the Frascati Manual, DSTI / EAS / STP / NESTI (2006), 19 / FINAL, OECD 

Μεταξύ των δεδομένων που παρέχουν οι βάσεις National Citation Report / In CitesTM - Greece (“NCR”) και National Science Indicators (“NSI”) είναι και η κατηγοριοποίηση των δημοσιεύσεων σε συγκεκριμένα επιστημονικά πεδία. Οι δημοσιεύσεις διαχωρίζονται θεματικά σε εξειδικευμένα επιστημονικά πεδία, που έχει υιοθετήσει το σύστημα Web of Science (“WoS”) και συνεχώς εμπλουτίζει σύμφωνα με τις διεθνείς εξελίξεις στον χώρο της επιστήμης. Ο διαχωρισμός των δημοσιεύσεων γίνεται με κριτήριο το περιοδικό στο οποίο δημοσιεύονται. Όπως αναλυτικά σημειώνεται και στη συνέχεια, μία δημοσίευση μπορεί να ανήκει σε περισσότερες από μία κατηγορίες.

Ο αναλυτικός διαχωρισμός των δημοσιεύσεων των ελληνικών φορέων σε επιστημονικά πεδία χρησιμοποιείται για την άντληση δεδομένων που εξασφαλίζουν την αξιοπιστία κατά τον υπολογισμό δεικτών, ιδιαίτερα αυτών που αφορούν την εκτίμηση της απήχησης των δημοσιεύσεων, αλλά και για τον λεπτομερή εντοπισμό συγκεκριμένων περιοχών αριστείας σε εξειδικευμένες επιστημονικές περιοχές.

Για την ανάδειξη των ευρύτερων επιστημονικών περιοχών στις οποίες δραστηριοποιούνται οι ελληνικοί φορείς και με στόχο την εξασφάλιση της συγκρισιμότητας των αποτελεσμάτων με αντίστοιχες διεθνείς μελέτες, οι δημοσιεύσεις των ελληνικών φορέων εντάσσονται σε 6 κύρια επιστημονικά πεδία και 42 υποκατηγορίες, σύμφωνα με το σχήμα ταξινόμησης επιστημονικών πεδίων που έχει καθιερώσει το ΕΚΤ και βασίζεται στη διεθνώς αναγνωρισμένη πρότυπη κατηγοριοποίηση που υιοθετεί ο ΟΟΣΑ στην αναθεωρημένη έκδοση του εγχειριδίου Frascati (2015).

Αναλυτικότερα, οι εξειδικευμένες θεματικές περιοχές των βάσεων δεδομένων “NSI” και “NCR” συσχετίστηκαν και εντάχθηκαν στα έξι επιστημονικά πεδία και τις υποκατηγορίες τους, τα οποία παρουσιάζονται ακολούθως:  

1. Φυσικές Επιστήμες (Μαθηματικά / Επιστήμες Υπολογιστών και Πληροφορικής / Φυσική / Χημεία / Γη και συναφείς περιβαλλοντικές επιστήμες / Βιολογία / Άλλες φυσικές επιστήμες).
2. Μηχανολογία και Επιστήμες Πληροφορικής (Επιστήμες Πολιτικού Μηχανικού / Επιστήμες Ηλεκτρολόγου Μηχανικού, Ηλεκτρονικού Μηχανικού και Μηχανικού Ηλεκτρονικών Υπολογιστών / Επιστήμες Μηχανολόγου Μηχανικού / Επιστήμες Χημικού Μηχανικού / Μηχανική Υλικών / Βιοϊατρική Μηχανική / Μηχανική Περιβάλλοντος / Περιβαλλοντική Βιοτεχνολογία / Βιομηχανική Βιοτεχνολογία / Νανοτεχνολογία / Άλλες Επιστήμες Μηχανικού και Τεχνολογίας).
3. Ιατρικές και Επιστήμες Υγείας (Βασική ιατρική / Κλινική ιατρική / Επιστήμες υγείας / Ιατρική βιοτεχνολογία / Άλλες ιατρικές επιστήμες).
4. Γεωργικές και Κτηνιατρικές Επιστήμες (Γεωπονία, δασοκομία και αλιεία / Επιστήμη ζωϊκής παραγωγής / Κτηνιατρική / Γεωργική βιοτεχνολογία / Άλλες γεωργικές επιστήμες).
5. Κοινωνικές Επιστήμες (Ψυχολογία και γνωστικές επιστήμες / Οικονομία και Διοίκηση Επιχειρήσεων / Εκπαίδευση / Κοινωνιολογία / Νομική Επιστήμη - Δίκαιο / Πολιτικές Επιστήμες / Κοινωνική και Οικονομική Γεωγραφία / Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και Επικοινωνίες / Άλλες κοινωνικές επιστήμες).
6. Ανθρωπιστικές Επιστήμες και Τέχνες (Ιστορία και Αρχαιολογία / Γλώσσες και Λογοτεχνία / Φιλοσοφία, Ηθική και Θρησκεία / Τέχνες, Ιστορία της Τέχνης, Ερμηνευτικές τέχνες, Μουσική / Άλλες ανθρωπιστικές επιστήμες).

Πηγή: ΕΚΤ, Επιστημονικές Δημοσιεύσεις Ελληνικών Φορέων 2006-2020. Web of Science – Βιβλιομετρική Ανάλυση Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά, http://report09.metrics.ekt.gr/el/appendixI.

Οι Επιχειρήσεις είναι οργανισμοί που ασχολούνται με εμπορικές, βιομηχανικές ή άλλες κερδοσκοπικές δραστηριότητες. Αυτές περιλαμβάνουν μεγάλες εταιρείες, επιχειρηματίες, νεοσύστατες επιχειρήσεις, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις («ΜμΕ»). Ο όρος δεν καλύπτει βιομηχανικές ή επιχειρηματικές ενώσεις.

Πηγή: OECD. Glossary of Terms (2021). Survey on Open Government Data.

Σύμφωνα με την αναθεωρημένη κατηγοριοποίηση των πεδίων επιστήμης και τεχνολογίας στο εγχειρίδιο Frascati (revised Field of Science and Technology Classicfication in the Frsacati Manual, 2006) το πεδίο Ιατρική και Επιστήμες Υγείας, αφορά τις επιστημονικές περιοχές:

Βασική Ιατρική

Κλινική Ιατρική

Επιστήμες Υγείας

Ιατρική Βιοτεχνολογία

Άλλες Ιατρικές Επιστήμες

Πηγή: New structure of the NABS, Eurostat, Revised Field of Science and Technology (FOS) Classification in the Frascati Manual, DSTI / EAS / STP / NESTI (2006), 19 / FINAL, OECD

Το «Ισοδύναμο Πλήρους Απασχόλησης» («ΙΠΑ») είναι ο λόγος των εργάσιμων ωρών που αφιερώνονται πραγματικά σε μια δραστηριότητα κατά τη διάρκεια μιας ορισμένης περιόδου αναφοράς (συνήθως ένα ημερολογιακό έτος) διά του συνολικού αριθμού των εργάσιμων ωρών, όπως προκύπτουν συμβατικά, για την ίδια περίοδο.

Πηγή: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου, Η μέτρηση των δραστηριοτήτων Επιστήμης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, Εγχειρίδιο του Όσλο, 2018, Κατευθυντήριες Γραμμές για τη Συλλογή, την Παρουσίαση και την Χρήση Στατιστικών Δεδομένων για την Καινοτομία, 4η έκδοση της μεταφρασμένης έκδοσης, σελ. 272, Πρωτότυπη έκδοση των ΟΟΣΑ και Eurostat με ISBN 978-618-5557-20-1.

Μια «καινοτομία» είναι ένα νέο ή βελτιωμένο προϊόν ή διαδικασία (ή συνδυασμός των δύο) που διαφέρει σημαντικά από προηγούμενα προϊόντα ή διαδικασίες της ίδιας μονάδας και έγινε διαθέσιμο σε πιθανούς χρήστες (προϊόν) ή τέθηκε σε λειτουργία από τη μονάδα (διαδικασία).

Πηγή: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου, Η μέτρηση των δραστηριοτήτων Επιστήμης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, Εγχειρίδιο του Όσλο, 2018, Κατευθυντήριες Γραμμές για τη Συλλογή, την Παρουσίαση και την Χρήση Στατιστικών Δεδομένων για την Καινοτομία, 4η έκδοση της μεταφρασμένης έκδοσης, σελ. 20, 63, Πρωτότυπη έκδοση των ΟΟΣΑ και Eurostat με ISBN 978-618-5557-20-1.

Η κανονικοποίηση πραγματοποιείται σε επίπεδο (επιστημονικής) δημοσίευσης με χρήση ειδικού λογισμικού που ανέπτυξε το ΕΚΤ και συγκρίνει την απήχηση των δημοσιεύσεων των ελληνικών φορέων που εντάσσονται σε ένα επιστημονικό πεδίο σε σχέση με την απήχηση που παρουσιάζουν οι δημοσιεύσεις σε παγκόσμιο επίπεδο στο ίδιο επιστημονικό πεδίο. Συγκεκριμένα, οι αναφορές κάθε δημοσίευσης διαιρούνται με τον μέσο όρο των αναφορών που λαμβάνουν παγκοσμίως οι δημοσιεύσεις της εκάστοτε εξειδικευμένης θεματικής περιοχής και του αντίστοιχου έτους δημοσίευσης. Η τιμή του σχετικού δείκτη απήχησης, η οποία είναι μεγαλύτερη του 1 υποδηλώνει απήχηση μεγαλύτερη του παγκόσμιου μέσου όρου.

Πηγή:ΕΚΤ, Ενιαία Μορφή Δομής Μεταδεδομένων (SIMS v2.0), https://metrics.ekt.gr/sites/metrics-ekt/files/pages-pdf/EKT_SIMS_PUBstatistics_el.pdf.

Σύμφωνα με την αναθεωρημένη κατηγοριοποίηση των πεδίων επιστήμης και τεχνολογίας στο εγχειρίδιο Frascati (revised Field of Science and Technology Classification in the Frascati Manual, 2006) το πεδίο Κοινωνικές Επιστήμες, αφορά τις επιστημονικές περιοχές:

Ψυχολογία

Οικονομικά και Διοίκηση Επιχειρήσεων

Εκπαίδευση

Κοινωνιολογία

Νομική Επιστήμη – Δίκαιο

Πολιτικές Επιστήμες

Κοινωνική και Οικονομική Γεωγραφία

ΜΜΕ και Επικοινωνίες

Άλλες Κοινωνικές Επιστήμες

Πηγή: ΕΚΤ, Γλωσσάρι,New structure of the NABS, Eurostat Revised Field of Sciece and Technology (FOS) Classification in the Frascati Manual, DSTI / EAS / STP / NESTI (2006), 19 / FINAL, OECD.

Η «κλειστή πρόσβαση», γνωστή και ως πρόσβαση «με διόδια», είναι ένας τρόπος δημοσίευσης των αποτελεσμάτων της ακαδημαϊκής και επιστημονικής έρευνας και συνιστά την αντίθετη εκδοχή  της ανοικτής πρόσβασης. Σημαίνει ότι η πρόσβαση στις δημοσιεύσεις είναι δυνατή μόνο με την επιβολή μιας χρέωσης.

Πηγή: Open Access Network, Glossary.https://open-access.network/en/information/glossary#c6206.

«Mεγάλα/Μαζικά δεδομένα» καλούνται τα δεδομένα που είναι πολύ μεγάλα ή σύνθετα για να μπορούν να υποστούν επεξεργασία μέσω συμβατικών εργαλείων και τεχνικών επεξεργασίας δεδομένων. Αυτά δημιουργούνται από δραστηριότητες που διεξάγονται ηλεκτρονικά και από επικοινωνίες μεταξύ μηχανών (π.χ. δεδομένα που παράγονται από δραστηριότητες μέσων κοινωνικών δικτύωσης, από παραγωγικές διαδικασίες, κ.λπ.). Τα κύρια χαρακτηριστικά των μεγάλων/μαζικών δεδομένων (“big data”) είναι:

• Σημαντικός όγκος που αναφέρεται στις τεράστιες ποσότητες δεδομένων, οι οποίες παράγονται με την πάροδο του χρόνου,
• Ποικιλομορφία που αναφέρεται στον διαφορετικό μορφότυπο των σύνθετων δεδομένων, είτε αυτά είναι δομημένα είτε όχι (π.χ. κείμενα, βίντεο, εικόνες, φωνή, έγγραφα, δεδομένα των αισθητήρων, αρχεία καταγραφής δραστηριοτήτων, ροές δεδομένων, συντεταγμένες, κλπ) και
• Ιδιαίτερα μεγάλη ταχύτητα (“velocity”) με την οποία τα δεδομένα παράγονται, γίνονται διαθέσιμα και αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου.

Πηγή: ΕΚΤ, Helpdesk – Συχνές ερωτήσεις: Καινοτομία στο http://helpdesk.metrics.ekt.gr/index.php?/Knowledgebase/Article/View/59/11/- από ΕΛΣΤΑΤ, Έρευνα για τη Χρήση τεχνολογιών πληροφόρησης, επικοινωνίας, επικοινωνίας και ηλεκτρονικού εμπορίου στις επιχειρήσεις, έτους 2020.

Σύμφωνα με την αναθεωρημένη κατηγοριοποίηση των πεδίων επιστήμης και τεχνολογίας στο εγχειρίδιο Frascati (revised Field of Science and Technology Classification in the Frascati Manual, 2006) το πεδίο Επιστήμες Μηχανικού και Τεχνολογίας, αφορά τις επιστημονικές περιοχές:

• Επιστήμες Πολιτικού Μηχανικού
• Επιστήμες Ηλεκτρολόγου Μηχανικού, Ηλεκτρονικού Μηχανικού και Μηχανικού Ηλεκτρονικών Υπολογιστών
• Επιστήμες Μηχανολόγου Μηχανικού
• Επιστήμες Χημικού Μηχανικού
• Μηχανική Υλικών
• Βιοϊατρική Μηχανική
• Μηχανική Περιβάλλοντος
• Περιβαλλοντική Βιοτεχνολογία
• Βιομηχανική Βιοτεχνολογία
• Νανοτεχνολογία
• Άλλες Επιστήμες Μηχανικού και Τεχνολογίας

Πηγή: ΕΚΤ, Γλωσσάρι, New structure of the NABS, Eurostat Revised Field of Sciece and Technology (FOS) Classification in the Frascati Manual, DSTI / EAS / STP / NESTI (2006), 19 / FINAL, OECD.

Οι παραπομπές (“citations”) είναι οι σύνδεσμοι που ενώνουν την επιστημονική και πολιτιστική μας γνώση. Αποτελούν πρωτογενή δεδομένα που παρέχουν τόσο ιστορικότητα, όσο και (τεκμηριωτική) εξήγηση για τον τρόπο με τον οποίο γνωρίζουμε τα γεγονότα. Οι παραπομπές μας επιτρέπουν να αποδίδουμε και να πιστώνουμε συνεισφορά στην επιστήμη και επιτρέπουν την αξιολόγηση της έρευνας και του αντίκτυπού της. Εν ολίγοις, οι παραπομπές είναι το πιο σημαντικό όχημα για την ανακάλυψη, τη διάδοση και την αξιολόγηση όλης της επιστημονικής γνώσης.

Πηγή: Initiative for Open Citations I4OC (n.d.). https://i4oc.org/#about.

Τα (επιστημονικά) περιοδικά ανοικτής πρόσβασης είναι περιοδικά των οποίων τα άρθρα είναι διαθέσιμα και επαναχρησιμοποιήσιμα σε όλο τον κόσμο δωρεάν και χωρίς περιορισμούς αμέσως μετά τη δημοσίευσή τους. Κατά κανόνα, οι συνεισφορές σε περιοδικά που ευθυγραμμίζονται με αυτόν τον ορισμό και τις προϋποθέσεις του δημοσιεύονται με τύπο άδειας Creative Commons, ο οποίος χορηγείται από τον συγγραφέα ή τη συγγραφική ομάδα αντίστοιχα. Στους εκδότες αυτών των περιοδικών παρέχεται μόνο ένα μη αποκλειστικό δικαίωμα χρήσης από τους συγγραφείς. Τα περιοδικά ανοικτής πρόσβασης συνιστούν το κύριο μέσο για τον τύπο που είναι γνωστός ως  «χρυσή ανοικτή πρόσβαση».

Πηγή: Open Access Network (n.d.). Open Access Journals https://open-access.network/en/information/publishing/open-access-journals.

Σε μια πολιτική ανοικτής πρόσβασης ή οδηγίες ανοικτής πρόσβασης, οι οργανισμοί καθορίζουν τις κατευθυντήριες γραμμές τους σε σχέση με την ανοικτή πρόσβαση. Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές αντίστοιχα διαμορφώνουν τους ρόλους, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των διάφορων παραγόντων εντός ενός φορέα όσον αφορά την εφαρμογή της ανοικτής πρόσβασης.

Πηγή: Open Access Network. Glossary. https://open-access.network/en/information/glossary#c6206.

Ως υψηλή απήχηση των δημοσιεύσεων ορίζεται η κατάταξή τους στο άνω 1%, 5%, 10%, 25% και 50% επί το συνόλου των δημοσιεύσεων με υψηλή απήχηση σε παγκόσμιο επίπεδο.

Πηγή: ΕΚΤ, Επιστημονικές Δημοσιεύσεις Ελληνικών Φορέων 2006-2020. Web of Science – Βιβλιομετρική Ανάλυση Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά, http://report09.metrics.ekt.gr/el/chapter7.4.

Σύμφωνα με την αναθεωρημένη κατηγοριοποίηση των πεδίων επιστήμης και τεχνολογίας στο εγχειρίδιο Frascati (revised Field of Science and Technology Classification in the Frascati Manual, 2006) το πεδίο Φυσικές Επιστήμες αφορά τις επιστημονικές περιοχές:

• Μαθηματικά
• Επιστήμες Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής
• Φυσική
• Χημεία
• Γεωεπιστήμες και Επιστήμες Περιβάλλοντος
• Βιολογικές Επιστήμες
• Άλλες Φυσικές Επιστήμες.

Πηγή: ΕΚΤ, New structure of the NABS, Eurostat Revised Field of Sciece and Technology (FOS) Classification in the Frascati Manual, DSTI / EAS / STP / NESTI (2006), 19 / FINAL, OECD.

Η δωρεάν μηχανή αναζήτησης “Google Scholar” περιλαµβάνει έναν απλό τρόπο ευρείας αναζήτησης επιστημονικής βιβλιογραφίας με τεράστιο αριθµό πηγών, πολλές από τις οποίες αφορούν δηµοσιεύµατα «γκρίζας βιβλιογραφίας» (π.χ. ακαδηµαϊκές εργασίες, διατριβές, τεχνικές εκθέσεις, παραδοτέα ερευνητικών έργων). Το Google Scholar στοχεύει στο να ταξινομήσει τα έγγραφα με τον τρόπο που κάνουν οι ερευνητές, σταθμίζοντας το πλήρες κείμενο κάθε εγγράφου, πού δημοσιεύτηκε, από ποιον συντάχθηκε, καθώς και πόσο συχνά και πόσο πρόσφατα αναφέρεται σε άλλη επιστημονική βιβλιογραφία. Παρά το µεγάλο εύρος σε περιεχόµενο, τα µεταδεδοµένα των εγγραφών είναι περιορισµένα και απουσιάζουν κρίσιµα στοιχεία για τη γεωγραφική προέλευση ή τη διεύθυνση των οργανισµών στους οποίους ανήκουν οι συγγραφείς. Επιπλέον, τα κριτήρια εισαγωγής των πηγών του περιεχοµένου είναι περιορισµένα, ενώ δεν διατίθενται ακριβή στοιχεία για τη γεωγραφική ή τη θεµατική κάλυψη που παρέχει το σύστηµα.

Πηγές: Google Scholar, https://scholar.google.com/intl/el/scholar/about.html και ΕΚΤ, Επιστημονικές Δημοσιεύσεις Ελληνικών Φορέων 2006-2020. Web of Science – Βιβλιομετρική Ανάλυση Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά, http://report09.metrics.ekt.gr/el/appendixI.

Το Scopus είναι μια ουδέτερη πηγή βάσης δεδομένων με ένα ευρύ σύνολο περιλήψεων και παραπομπών επιστημονικών άρθρων, βιβλίων και εγγράφων που παρουσιάστηκαν σε συνέδρια. Την εν λόγω βάση δεδομένων επιμελείται ανεξάρτητη ομάδα ειδικών επιστημόνων και εμπειρογνωμόνων στο εκάστοτε αντικείμενο της επιστημονικής θεματολογίας. Το Scopus δημιουργήθηκε τον Νοέμβριο του 2004 και έκτοτε προσφέρει στις κοινότητες των ερευνητών, των βιβλιοθηκονόμων, των θεσμικών διευθυντών και των χρηματοδοτών έρευνας ισχυρά εργαλεία ανακάλυψης και ανάλυσης με σκοπό την προώθηση και ενδυνάμωση ιδεών, ανθρώπων και φορέων.

Πηγή: Με προσαρμοσμένο υλικό από Elsevier (2023). Scopus Content Coverage Guide. https://www.elsevier.com/__data/assets/pdf_file/0007/69451/ScopusContentCoverageGuideWEB.pdf.

Tα δεδομένα του Scopus περιλαμβάνουν περισσότερα από 71.000.000 ερευνητικά αποτελέσματα που καταγράφηκαν. Το Scopus σχετίζεται με περισσότερα από 70.000 θεσμικά προφίλ και 105 χώρες. Διαθέτει περισσότερα από 3,7 terabytes δεδομένων, τα οποία παρακολουθούνται συστηματικά ως προς την εγκαιρότητα, την ακρί  βεια και την πληρότητά τους. Μέσω του Scopus καθίσταται ευκολότερη και πιο γρήγορη η ευρετηρίαση συναφούς και εξουσιοδοτημένης έρευνας, ο προσδιορισμός και η ταυτοποίηση εμπειρογνωμόνων και η πρόσβαση σε έγκυρα και αξιόπιστα δεδομένα, μετρικές και εργαλεία ανάλυσης.

Πηγές: Με προσαρμοσμένο υλικό από Elsevier, https://www.elsevier.com/solutions/scopus?dgcid=RN_AGCM_Sourced_300005030 και Elsevier (2023). Scopus Content Coverage Guide, https://www.elsevier.com/__data/assets/pdf_file/0007/69451/ScopusContentCoverageGuideWEB.pdf.

Στο σύστηµα Scopus ευρετηριάζονται 27.950 ενεργοί τίτλοι περιοδικών, πρακτικά συνεδρίων και βιβλία. Όπως και στο σύστηµα “Web of Science” (“WoS”), τα µεταδεδοµένα περιέχουν αναλυτικά στοιχεία για άρθρα, συγγραφείς και οργανισµούς, ενώ η εισαγωγή των εκδόσεων πραγµατοποιείται µετά από ποιοτική αξιολόγηση βάσει κριτηρίων. Το σύστηµα “Scopus” παρέχει, σε σχέση µε το σύστηµα “WoS”, πιο ισορροπηµένη γεωγραφική κάλυψη, υστερεί όµως χρονικά, καθώς οι παλαιότερες βιβλιογραφικές εγγραφές ξεκινούν το 1966, ενώ οι αναφορές σε δηµοσιεύσεις καταγράφονται µετά το 1995. Όσον αφορά τα συστήματα “Web of Science” και Scopus, και τα δύο διασφαλίζουν τη διάθεση αναλυτικών μεταδεδομένων και την ποιότητα των δημοσιεύσεων που περιλαμβάνουν και είναι αυτά που χρησιμοποιούνται διεθνώς για την υλοποίηση βιβλιομετρικών μελετών. Οι βάσεις δεδομένων των δύο αυτών συστημάτων επικαιροποιούνται σε συνεχή βάση, διευρύνουν τον αριθμό και το εύρος των επιστημονικών περιοδικών που ευρετηριάζουν ενώ εμπλουτίζουν τις πηγές δεδομένων συμπεριλαμβάνοντας πρακτικά συνεδρίων, βιβλία, μονογραφίες κ.λπ. Ωστόσο και οι δύο βάσεις δεν επιτυγχάνουν να παρέχουν πλήρη κάλυψη των επιστημονικών δημοσιεύσεων, τόσο γεωγραφικά (αναφέρεται ότι η “WoS” έχει καλύτερη κάλυψη των αγγλόφωνων περιοδικών και κυρίως των ΗΠΑ, ενώ το Scopus έχει καλύτερη κάλυψη των ευρωπαϊκών περιοδικών) όσο και θεματικά στα διάφορα επιστημονικά πεδία (αναφέρεται ότι το “WoS” υπερτερεί στην κάλυψη των επιστημονικών περιοχών της Φυσικής και των συναφών επιστημονικών πεδίων, ενώ η Scopus στην κάλυψη των Ιατρικών Επιστημών και των Επιστημών της Υγείας).

Πηγή: Προσαρμοσμένο από ΕΚΤ, Επιστημονικές Δημοσιεύσεις Ελληνικών Φορέων 2006-2020. Web of Science – Βιβλιομετρική Ανάλυση Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά, http://report09.metrics.ekt.gr/el/appendixI.

Στη βάση δεδομένων “Web of Science” (“WoS”) εντοπίζονται πάνω από 12.000 περιοδικά, τα οποία υπόκεινται σε αξιολόγηση ομότιμων κριτών (“peer-review”), ενώ από το 1990 προστέθηκε και η καταγραφή ορισµένων πρακτικών συνεδρίων. Είναι η παλαιότερη βάση δεδομένων επιστημονικών δημοσιεύσεων με βιβλιογραφικές εγγραφές και αναφορές που χρονολογούνται, για ορισµένους επιστηµονικούς κλάδους, από το 1900. Περιλαµβάνονται αναλυτικά µεταδεδοµένα για άρθρα, συγγραφείς και ερευνητικούς οργανισµούς.  Σηµαντικό πλεονέκτηµα του Web of Science θεωρείται η αξιοπιστία του, αποτέλεσµα της αυστηρής αξιολόγησης των εκδόσεων και κυρίως των περιοδικών που εισάγονται στο σύστηµα βάσει συγκεκριµένων κριτηρίων, µεταξύ των οποίων και η επιστηµονική τους απήχηση. Όσον αφορά τα συστήματα Web of Science και Scopus, και τα δύο διασφαλίζουν τη διάθεση αναλυτικών μεταδεδομένων και την ποιότητα των δημοσιεύσεων που περιλαμβάνουν και είναι αυτά που χρησιμοποιούνται διεθνώς για την υλοποίηση βιβλιομετρικών μελετών. Οι βάσεις δεδομένων των δύο αυτών συστημάτων επικαιροποιούνται σε συνεχή βάση και διευρύνουν τον αριθμό και το εύρος των επιστημονικών περιοδικών που ευρετηριάζουν. Επιπλέον, εμπλουτίζουν τις πηγές δεδομένων συμπεριλαμβάνοντας πρακτικά συνεδρίων, βιβλία, μονογραφίες κ.λπ. Ωστόσο και οι δύο βάσεις δεν επιτυγχάνουν να παρέχουν πλήρη κάλυψη των επιστημονικών δημοσιεύσεων, τόσο γεωγραφικά (αναφέρεται ότι το “WoS” έχει καλύτερη κάλυψη των αγγλόφωνων περιοδικών και κυρίως των ΗΠΑ ενώ το Scopus έχει καλύτερη κάλυψη των ευρωπαϊκών περιοδικών) όσο και θεματικά στα διάφορα επιστημονικά πεδία (αναφέρεται ότι το “WoS” υπερτερεί στην κάλυψη των επιστημονικών περιοχών της Φυσικής και των συναφών επιστημονικών πεδίων, ενώ η Scopus στην κάλυψη των Ιατρικών Επιστημών και των Επιστημών της Υγείας). Η έκδοση του ΕΚΤ με τίτλο: «Επιστημονικές Δημοσιεύσεις Ελληνικών Φορέων 2006-2020. Web of Science – Βιβλιομετρική Ανάλυση Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά» βασίζεται στα δεδομένα της βάσης δεδομένων “Web of Science” και συγκεκριμένα στις βάσεις που παράγονται ειδικά για το ΕΚΤ από την Clarivate:

• National Citation Report / InCites™ - Greece (“NCR”): Περιλαμβάνει αναλυτικά στοιχεία και πληροφορίες για τις επιστημονικές δημοσιεύσεις των ελληνικών φορέων και τις αναφορές σε αυτές. H βάση διαμορφώνεται από την Clarivate σύμφωνα με τις προδιαγραφές του ΕΚΤ ώστε τα δεδομένα να καλύπτουν τις ανάγκες στατιστικής επεξεργασίας και παραγωγής των βιβλιομετρικών δεικτών. Για την πληρέστερη καταγραφή της ελληνικής επιστημονικής δραστηριότητας, στην παρούσα έκδοση του ΕΚΤ με τίτλο: «Επιστημονικές Δημοσιεύσεις Ελληνικών Φορέων 2006-2020. Web of Science – Βιβλιομετρική Ανάλυση Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά» (και εφεξής) περιλαμβάνονται επιπλέον οι δημοσιεύσεις των ελληνικών φορέων στην ομάδα περιοδικών του Web of Science “Emerging Sources Citation Index” (https://clarivate.com/webofsciencegroup/solutions/webofscience-esci/).
• National Science Indicators (“NSI”): Περιλαμβάνει στατιστικά στοιχεία επιστημονικών δημοσιεύσεων και αναφορών για 194 χώρες και 7 γεωπολιτικές περιοχές. Τα στοιχεία που παρέχει είναι συγκεντρωτικά, δηλαδή αριθμοί δημοσιεύσεων και αναφορών ανά χώρα και έτος ενώ δεν υπάρχει ανάλυση ανά δημοσίευση.  

Πηγή: ΕΚΤ, Επιστημονικές Δημοσιεύσεις Ελληνικών Φορέων 2006-2020. Web of Science – Βιβλιομετρική Ανάλυση Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά.   http://report09.metrics.ekt.gr/el/appendixI.

Τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα («ΑΕΙ») προσφέρουν ανώτατη εκπαίδευση πανεπιστημιακής και τεχνολογικής κατεύθυνσης. Είναι Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου («ΝΠΔΔ») πλήρως αυτοδιοικούμενα, ενώ ο έλεγχος ποιότητας στην ανώτατη εκπαίδευση γίνεται από μία εθνική ανεξάρτητη διοικητική αρχή, την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης («ΕΘΑΑΕ»). Στα ΑΕΙ κατοχυρώνεται η ακαδημαϊκή ελευθερία στην έρευνα και τη διδασκαλία, καθώς και η ελεύθερη έκφραση και διακίνηση των ιδεών.

Τα ΑΕΙ έχουν ως αποστολή:

• Να παράγουν και να μεταδίδουν τη γνώση με την έρευνα και τη διδασκαλία, να προετοιμάζουν τους φοιτητές για την εφαρμογή της στο επαγγελματικό πεδίο και να καλλιεργούν τις τέχνες και τον πολιτισμό,
• Να συμβάλλουν στη δια βίου μάθηση με σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας, περιλαμβανομένης και της διδασκαλίας από απόσταση, με βάση την επιστημονική και τεχνολογική έρευνα στο ανώτερο επίπεδο ποιότητας σύμφωνα με τα διεθνώς αναγνωρισμένα κριτήρια,
• Να αναπτύξουν την κριτική ικανότητα και τις δεξιότητες των φοιτητών, να διαμορφώνουν τις απαραίτητες συνθήκες για την ανάδειξη νέων ερευνητών και να παρέχουν τις απαραίτητες γνώσεις και τα εφόδια στους αποφοίτους τους για την επιστημονική και επαγγελματική τους σταδιοδρομία.
• Να ανταποκρίνονται στις αναπτυξιακές ανάγκες της χώρας, να προωθούν τη διάχυση της γνώσης και την ανάπτυξη των τεχνών, την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας, καθώς και την καινοτομία, με προσήλωση στις αρχές της επιστημονικής δεοντολογίας, της βιώσιμης ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής, καθώς και να συμβάλουν στο εθνικό σχέδιο για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας προς την κατεύθυνση της αειφορίας,
• Να προωθούν τη συνεργασία με άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα και ερευνητικούς φορείς στην ημεδαπή και την αλλοδαπή, την αποτελεσματική κινητικότητα του εκπαιδευτικού προσωπικού, των φοιτητών και των αποφοίτων τους, συμβάλλοντας στην ευρωπαϊκή και διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα,
• Να συμβάλουν στη διαμόρφωση υπεύθυνων πολιτών, ικανών να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις όλων των πεδίων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων με επιστημονική, επαγγελματική και πολιτιστική επάρκεια και υπευθυνότητα και με σεβασμό στις αξίες της δικαιοσύνης, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της κοινωνικής αλληλεγγύης. της ειρήνης και της ισότητας και
• Να αναπτύσσουν κοινούς, ανοικτούς πόρους στην εκπαίδευση, την έρευνα, την τεχνολογία και τον πολιτισμό. 

Πηγή: Με προσαρμοσμένο υλικό από Wikipedia, Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα στην Ελλάδα, https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CF%8E%CF%84%CE%B1%CF%84%CE%B1_%CE%95%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC_%CE%99%CE%B4%CF%81%CF%8D%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1_%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1#%CE%94%CE%B9%CE%AC%CF%81%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B7_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%91%CE%95%CE%99 (Τελευταία πρόσβαση 08-12-2023).

Η ανάλυση των μεγάλων-μαζικών δεδομένων αναφέρεται στη χρήση τεχνικών, τεχνολογιών και εργαλείων λογισμικού για την ανάλυση μαζικών δεδομένων που προέρχονται από πηγές δεδομένων των επιχειρήσεων ή από άλλες πηγές δεδομένων. 

Πηγές: ΕΛΣΤΑΤ, Έρευνα για τη Χρήση τεχνολογιών πληροφόρησης, επικοινωνίας και ηλεκτρονικού εμπορίου στις επιχειρήσεις, έτους 2020 

και 

Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου, Η μέτρηση των δραστηριοτήτων Επιστήμης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, Εγχειρίδιο του Όσλο, 2018, Κατευθυντήριες Γραμμές για τη Συλλογή, την Παρουσίαση και την Χρήση Στατιστικών Δεδομένων για την Καινοτομία, 4η έκδοση της μεταφρασμένης έκδοσης, σελ. 280, Πρωτότυπη έκδοση των ΟΟΣΑ και Eurostat με ISBN 978-618-5557-20-1.

Το έργο «Βιομηχανικά Διδακτορικά» αποσκοπεί στη δημιουργία ισχυρών και γόνιμων δεσμών ανάμεσα στον ακαδημαϊκό και τον επιχειρηματικό/βιομηχανικό χώρο με πολλαπλασιαστικά οφέλη για όλους τους συνεργαζόμενους φορείς. Επίσης, στοχεύει στην επίλυση προβλημάτων στον παραγωγικό τομέα μέσα από την εστιασμένη βιομηχανική έρευνα καθώς και στην αντίστοιχη μεταφορά τεχνογνωσίας από τα ελληνικά Πανεπιστήμια στις επιχειρήσεις, με απώτερο στόχο την προώθηση της καινοτομίας και της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Η πρωτοβουλία για την υλοποίηση του έργου «Βιομηχανικά Διδακτορικά» ξεκίνησε από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης-NextGenerationEU και, ειδικότερα, της Δράσης «Στρατηγική για την αριστεία και την καινοτομία στα Πανεπιστήμια». Τα ΑΕΙ καλούνται, σε συνεργασία με επιχειρήσεις/βιομηχανίες, να υποβάλουν προτάσεις για την από κοινού με έναν/μία υποψήφιο/α Διδάκτορα/ισσα υλοποίηση ενός «Βιομηχανικού Διδακτορικού», που θα χρηματοδοτηθεί. Το πρόγραμμα αναμένεται να διαρκέσει έως τις 31 Οκτωβρίου 2025 με ελάχιστη επιλέξιμη διάρκεια τους 24 μήνες.

Πηγή: Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού Ταμείου Ανάκαμψης, Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0, Υπουργείο Οικονομικών,  https://greece20.gov.gr/?calls=26183 (Τελευταία πρόσβαση 04-12-2023).

Ως «βιομηχανικό σχέδιο» ορίζεται η εξωτερικά ορατή εικόνα του συνόλου ή μέρους ενός βιομηχανικού ή βιοτεχνικού προϊόντος, η οποία προκύπτει από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχει (π.χ. η γραμμή, το σχήμα, το χρώμα κλπ).

Πηγή: Με προσαρμοσμένο υλικό από το Gov.gr, Αίτηση για προστασία βιομηχανικού σχεδίου ή υποδείγματος, https://www.gov.gr/sdg/starting-running-and-closing-business/intellectual-property-rights/designs/applying-for-design-protection (Τελευταία πρόσβαση 05-12-2023).

Με τον όρο «δεδομένα» αναφερόμαστε στη δομημένη πληροφορία που μπορεί να αφορά τις διαδικασίες, τις υποδομές και τις παροχές της επιχείρησης, τη δραστηριότητα και τις προτιμήσεις των πελατών της, την εφοδιαστική αλυσίδα, τους προμηθευτές και τους συνεργάτες της, το περιβάλλον δραστηριοποίησής της  και γενικότερα κάθε σύνολο πληροφοριών που σχετίζεται με τη λειτουργία της επιχείρησης ή τη στρατηγική της καθώς και δομημένες πληροφορίες που ενδέχεται να αφορούν τρίτα μέρη.

Οι δεξιότητες αποτελούν την ικανότητα που έχουν οι άνθρωποι να διεκπεραιώνουν διαδικασίες και να χρησιμοποιούν τις γνώσεις τους με τέτοιο τρόπο, ώστε να επιτύχουν ένα στόχο. Πρακτικά οι δεξιότητες προϋποθέτουν και συμπεριλαμβάνουν την αξιοποίηση των γνώσεων, των ικανοτήτων, των συμπεριφορών και των αξιών τους, προκειμένου οι άνθρωποι να ανταποκριθούν σε σύνθετες απαιτήσεις και (αντίστοιχα) περιβάλλοντα. 

Πηγή: Προσαρμοσμένο υλικό από OECD, Future of Education and Skills, https://www.oecd.org/education/2030-project/teaching-and-learning/learning/skills/

Το Διαδίκτυο των πραγμάτων αναφέρεται σε διασυνδεδεμένες συσκευές ή συστήματα, συχνά αποκαλούμενες «έξυπνες» συσκευές ή συστήματα που συλλέγουν και ανταλλάσσουν δεδομένα και μπορούν να παρακολουθούνται ή να ελέγχονται από απόσταση μέσω του Διαδικτύου. Παραδείγματα χρήσης:

• «έξυπνοι» θερμοστάτες, «έξυπνοι» λαμπτήρες ή «έξυπνοι» μετρητές,
• ετικέτες ταυτοποίησης-εντοπισμού σημάτων ραδιοσυχνότητας (“RFID”) ή πρωτοκόλλου Internet (“IP”) που εφαρμόζονται ή ενσωματώνονται σε ένα προϊόν ή αντικείμενο με παραγγελία για τον εντοπισμό τους.
• αισθητήρες για την παρακολούθηση των αναγκών κίνησης ή συντήρησης οχημάτων που παρακολουθούνται μέσω του Διαδικτύου.

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Έρευνα για τη Χρήση τεχνολογιών πληροφόρησης, επικοινωνίας, επικοινωνίας και ηλεκτρονικού εμπορίου στις επιχειρήσεις, 2020. Ανακτήθηκε από: http://helpdesk.metrics.ekt.gr/index.php?/Knowledgebase/Article/View/59/11/-.

Ο Διεπιστημονικός Οργανισμός Αναγνώρισης Τίτλων Ακαδημαϊκών και Πληροφόρησης («ΔΟΑΤΑΠ») είναι ο επίσημος φορέας της Ελληνικής Δημοκρατίας για την ακαδημαϊκή αναγνώριση τίτλων, οι οποίοι απονέμονται από εκπαιδευτικά ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης της αλλοδαπής και για την έγκυρη πληροφόρηση για τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και τους τίτλους σπουδών στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ο ΔΟΑΤΑΠ είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου («ΝΠΔΔ») με έδρα την Αθήνα, εποπτευόμενο από τον Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού. Ο ΔΟΑΤΑΠ στις διεθνείς του σχέσεις χρησιμοποιεί την επωνυμία “Hellenic National Academic Recognition and Information Center” (“Hellenic NARIC”). Με την ονομασία αυτή είναι μέλος των δικτύων “ENIC” (“European Network of National Information Centers”) και “NARIC” (“National Academic Recognition Information Centers”). Αναφέρεται στο Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού για τη “Lisbon Recognition Convention” (“LRC”) και ενημερώνει την UNESCO, το Council of Europe και την LRC Committee για θέματα της αρμοδιότητάς του. 

Πηγή: Διεπιστημονικός Οργανισμός Αναγνώρισης Τίτλων Ακαδημαϊκών και Πληροφόρησης («ΔΟΑΤΑΠ»), https://www.doatap.gr/organismos/ (Τελευταία πρόσβαση 04-12-2023).

Μέσω ενός διπλώματος ευρεσιτεχνίας προστατεύονται οι τεχνικές εφευρέσεις, δηλαδή νέα προϊόντα ή υπηρεσίες που εμπεριέχουν εφευρετική διαδικασία και έχουν βιομηχανική εφαρμογή.

Πηγή: Ευρωπαϊκή Ένωση, Your Europe,  https://europa.eu/youreurope/business/running-business/intellectual-property/patents/index_el.htm.

Το Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών («ΕΑΔΔ») συγκροτείται, τηρείται και διατίθεται δια νόμου (Ν. 1566/1985) από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ). Στο Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών συγκεντρώνονται σε ψηφιακή μορφή οι διδακτορικές διατριβές, οι οποίες εκπονήθηκαν στα ελληνικά πανεπιστήμια, καθώς και αυτές που εκπονήθηκαν από Έλληνες σε πανεπιστήμια του εξωτερικού και αναγνωρίστηκαν από τον αρμόδιο εθνικό φορέα, τον ΔΟΑΤΑΠ. Η ταξινόμηση βάσει των επιστημονικών πεδίων του Εθνικού Αρχείου Διδακτορικών Διατριβών αποτελεί κριτήριο για ορισμένες διαδικασίες του Ανώτατου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού («ΑΣΕΠ»), σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Νόμο 4765/2021.

Πηγή: Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών, https://www.didaktorika.gr/eadd/ (Τελευταία πρόσβαση 05-12-2023).

Η εξόρυξη δεδομένων (“data mining”) μπορεί να οριστεί ως ένα σύνολο αυτοματοποιημένων τεχνικών, οι οποίες χρησιμοποιούνται, για να εξαχθούν σύνθετες ή μέχρι πρότινος άγνωστες πληροφορίες από μεγάλα σύνολα και βάσεις δεδομένων. Μέσα από την χρήση τεχνικών εξόρυξης δεδομένων ανάμεσα σε πολλά επιμέρους πεδία σχεσιακών βάσεων δεδομένων συσχετισμοί και μοτίβα μπορούν να ταυτοποιηθούν. Δύο προσεγγίσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην εξόρυξη δεδομένων: 1. Η επαγωγή ξεκινά με τον έλεγχο ενός μοτίβου / μίας θεωρίας / μίας υπόθεσης εργασίας. 2. Η επαγωγή ξεκινά με τη διαδικασία της παρατήρησης και των δεδομένων και επιχειρεί να βρει ένα μοτίβο μεταξύ τους, όπως επίσης και θεωρίες, οι οποίες προκύπτουν ως αποτέλεσμα της παρατήρησης. Η εξόρυξη δεδομένων περιγράφεται μέσα από τη συνεχή διαδικασία του προαναφερθέντα κύκλου τεχνικών και της «μετάφρασής» τους σε κειμενική πληροφορία. Μέσα από τη μέτρηση της λειτουργικότητας της τεχνικής ή του συνδυασμού τεχνικών εξόρυξης δεδομένων, η μοντελοποίηση μπορεί να βελτιωθεί και να επανεκκινηθεί.

Πηγή: European Platform Undeclared Work (2017)., Data Mining for More Efficient Enforcement – Learning Resource Paper, https://ec.europa.eu/social/BlobServlet?docId=18746&langId=en.

Μεταξύ των δεδομένων που παρέχουν οι βάσεις National Citation Report / In CitesTM - Greece (“NCR”) και National Science Indicators (“NSI”) είναι και η κατηγοριοποίηση των δημοσιεύσεων σε συγκεκριμένα επιστημονικά πεδία. Οι δημοσιεύσεις διαχωρίζονται θεματικά σε εξειδικευμένα επιστημονικά πεδία, που έχει υιοθετήσει το σύστημα Web of Science (“WoS”) και συνεχώς εμπλουτίζει σύμφωνα με τις διεθνείς εξελίξεις στον χώρο της επιστήμης. Ο διαχωρισμός των δημοσιεύσεων γίνεται με κριτήριο το περιοδικό στο οποίο δημοσιεύονται. Όπως αναλυτικά σημειώνεται και στη συνέχεια, μία δημοσίευση μπορεί να ανήκει σε περισσότερες από μία κατηγορίες.

Ο αναλυτικός διαχωρισμός των δημοσιεύσεων των ελληνικών φορέων σε επιστημονικά πεδία χρησιμοποιείται για την άντληση δεδομένων που εξασφαλίζουν την αξιοπιστία κατά τον υπολογισμό δεικτών, ιδιαίτερα αυτών που αφορούν την εκτίμηση της απήχησης των δημοσιεύσεων, αλλά και για τον λεπτομερή εντοπισμό συγκεκριμένων περιοχών αριστείας σε εξειδικευμένες επιστημονικές περιοχές.

Για την ανάδειξη των ευρύτερων επιστημονικών περιοχών στις οποίες δραστηριοποιούνται οι ελληνικοί φορείς και με στόχο την εξασφάλιση της συγκρισιμότητας των αποτελεσμάτων με αντίστοιχες διεθνείς μελέτες, οι δημοσιεύσεις των ελληνικών φορέων εντάσσονται σε 6 κύρια επιστημονικά πεδία και 42 υποκατηγορίες, σύμφωνα με το σχήμα ταξινόμησης επιστημονικών πεδίων που έχει καθιερώσει το ΕΚΤ και βασίζεται στη διεθνώς αναγνωρισμένη πρότυπη κατηγοριοποίηση που υιοθετεί ο ΟΟΣΑ στην αναθεωρημένη έκδοση του εγχειριδίου Frascati (2015).

Αναλυτικότερα, οι εξειδικευμένες θεματικές περιοχές των βάσεων δεδομένων “NSI” και “NCR” συσχετίστηκαν και εντάχθηκαν στα έξι επιστημονικά πεδία και τις υποκατηγορίες τους, τα οποία παρουσιάζονται ακολούθως:  

1. Φυσικές Επιστήμες (Μαθηματικά / Επιστήμες Υπολογιστών και Πληροφορικής / Φυσική / Χημεία / Γη και συναφείς περιβαλλοντικές επιστήμες / Βιολογία / Άλλες φυσικές επιστήμες).
2. Μηχανολογία και Επιστήμες Πληροφορικής (Επιστήμες Πολιτικού Μηχανικού / Επιστήμες Ηλεκτρολόγου Μηχανικού, Ηλεκτρονικού Μηχανικού και Μηχανικού Ηλεκτρονικών Υπολογιστών / Επιστήμες Μηχανολόγου Μηχανικού / Επιστήμες Χημικού Μηχανικού / Μηχανική Υλικών / Βιοϊατρική Μηχανική / Μηχανική Περιβάλλοντος / Περιβαλλοντική Βιοτεχνολογία / Βιομηχανική Βιοτεχνολογία / Νανοτεχνολογία / Άλλες Επιστήμες Μηχανικού και Τεχνολογίας).
3. Ιατρικές και Επιστήμες Υγείας (Βασική ιατρική / Κλινική ιατρική / Επιστήμες υγείας / Ιατρική βιοτεχνολογία / Άλλες ιατρικές επιστήμες).
4. Γεωργικές και Κτηνιατρικές Επιστήμες (Γεωπονία, δασοκομία και αλιεία / Επιστήμη ζωϊκής παραγωγής / Κτηνιατρική / Γεωργική βιοτεχνολογία / Άλλες γεωργικές επιστήμες).
5. Κοινωνικές Επιστήμες (Ψυχολογία και γνωστικές επιστήμες / Οικονομία και Διοίκηση Επιχειρήσεων / Εκπαίδευση / Κοινωνιολογία / Νομική Επιστήμη - Δίκαιο / Πολιτικές Επιστήμες / Κοινωνική και Οικονομική Γεωγραφία / Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και Επικοινωνίες / Άλλες κοινωνικές επιστήμες).
6. Ανθρωπιστικές Επιστήμες και Τέχνες (Ιστορία και Αρχαιολογία / Γλώσσες και Λογοτεχνία / Φιλοσοφία, Ηθική και Θρησκεία / Τέχνες, Ιστορία της Τέχνης, Ερμηνευτικές τέχνες, Μουσική / Άλλες ανθρωπιστικές επιστήμες).

Πηγή: ΕΚΤ, Επιστημονικές Δημοσιεύσεις Ελληνικών Φορέων 2006-2020. Web of Science – Βιβλιομετρική Ανάλυση Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά.    http://report09.metrics.ekt.gr/el/appendixI. Η αντίστοιχη κατηγοριοποίηση των πεδίων επιστημών απαντάται εδώ.

Οι Επιχειρήσεις είναι οργανισμοί που ασχολούνται με εμπορικές, βιομηχανικές ή άλλες κερδοσκοπικές δραστηριότητες. Αυτές περιλαμβάνουν μεγάλες εταιρείες, επιχειρηματίες, νεοσύστατες επιχειρήσεις, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ). Ο όρος δεν καλύπτει βιομηχανικές ή επιχειρηματικές ενώσεις.

Πηγή: OECD Survey on Open Government Data (Glossary of Terms), 2021.

Οι Εφαρμογές - Τεχνολογίες αυτοματισμών και ρομποτικής είναι τεχνολογίες που επιτρέπουν τον έλεγχο μηχανών, με αυτοματοποιημένο τρόπο, την χρήση τους για πολλαπλούς σκοπούς και τον επαναπρογραμματισμό τους. Εφαρμογές αυτών των τεχνολογιών απαντώνται και χρησιμοποιούνται σε αυτόματες επιχειρησιακές διαδικασίες κυρίως στη βιομηχανία.

Πηγή: International Federation of Robotics, Digital Economy Report 2019, United Nations Conference on Trade and Development, United Nations.

«Ιθαγένεια» ή «υπηκοότητα» (ταυτόσημοι όροι στην ελληνική νομική γλώσσα) ονομάζεται ο νομικός δεσμός δημοσίου δικαίου, που συνδέει το άτομο με την πολιτεία στο λαό της οποίας ανήκει δηλαδή η νομική και πολιτική ιδιότητα ενός ατόμου ως πολίτη ενός κράτους με το κράτος στο οποίο ανήκει, την οποία αποκτά τη στιγμή που γεννιέται, κατά κανόνα την ίδια με έναν από τους γονείς του (δίκαιο του αίματος) ή υπό προϋποθέσεις του τόπου γέννησής του (δίκαιο του εδάφους). Ο πολίτης έχει το δικαίωμα πολλαπλής ιθαγένειας σε περίπτωση που οικειοθελώς αποκτήσει νέα ιθαγένεια κατά τη διάρκεια της ζωής του («πολιτογράφηση») και επιθυμεί να διατηρήσει και την παλιά.

Πηγή: Recommendations for the 2000 censuses of population and housing in the Economic Commission for Europe (“ECE”) region and United Nations Recommendations on International Migration στο Ερωτηματολόγιο για την Εθική Στατιστική Έρευνα για τους Κατόχους Διδακτορικού Τίτλου, https://metrics.ekt.gr/sites/metrics-ekt/files/questionnares-pdf/2021/PhDStatistics_Questionnaire_2021.pdf 

Για την καταχώριση και κατοχύρωση βιομηχανικού σχεδίου ή υποδείγματος πρέπει να κατατεθούν στον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας τα εξής έγγραφα και δικαιολογητικά:

• Αίτηση,
• Σχέδια,
• Πληρωμή τέλους κατάθεσης και τέλους δημοσίευσης (τα οποία διαφοροποιούνται ανάλογα με τον αριθμό σχεδίων),
• Περιγραφή (προαιρετικά) και
• Ανάλογα με την περίπτωση διάφορα νομιμοποιητικά έγγραφα.

Τα βήματα για την υλοποίηση της διαδικασίας είναι διαθέσιμα εδώ. 

Πηγή: Με προσαρμοσμένο υλικό από το Gov.gr, Αίτηση για προστασία βιομηχανικού σχεδίου ή υποδείγματος, https://www.gov.gr/sdg/starting-running-and-closing-business/intellectual-property-rights/designs/applying-for-design-protection

Οι κώδικες προγραμματισμού περιλαμβάνουν την ανάπτυξη λογισμικού και υπολογιστικών προγραμμάτων. Ως δεδομένα ή κώδικες προγραμματισμού δεν θεωρούνται τα προσχέδια επιστημονικών άρθρων, τα πλάνα για μελλοντική έρευνα, η κριτική συναδέλφων ή η προσωπική επικοινωνία με συναδέλφους, όπως και διάφορα φυσικά (μη ψηφιακά) αντικείμενα (π.χ. εργαστηριακά δείγματα, στελέχη βακτηρίων ή δοκιμές σε ζώα, αρχαιολογικά ευρήματα, κ.ά.).

Πηγή: (στο) Ερωτηματολόγιο για την Εθική Στατιστική Έρευνα για τους Κατόχους Διδακτορικού Τίτλου, https://metrics.ekt.gr/sites/metrics-ekt/files/questionnares-pdf/2021/PhDStatistics_Questionnaire_2021.pdf

«Mεγάλα - μαζικά δεδομένα» καλούνται τα δεδομένα που είναι πολύ μεγάλα ή σύνθετα για να μπορούν να υποστούν επεξεργασία μέσω συμβατικών εργαλείων και τεχνικών επεξεργασίας δεδομένων. Αυτά δημιουργούνται από δραστηριότητες που διεξάγονται ηλεκτρονικά και από επικοινωνίες μεταξύ μηχανών (π.χ. δεδομένα που παράγονται από δραστηριότητες μέσων κοινωνικών δικτύωσης, από παραγωγικές διαδικασίες, κ.λπ.). Τα κύρια χαρακτηριστικά των μεγάλων - μαζικών δεδομένων (“big data”) είναι:

• Σημαντικός όγκος που αναφέρεται στις τεράστιες ποσότητες δεδομένων, οι οποίες παράγονται με την πάροδο του χρόνου,
• Ποικιλομορφία που αναφέρεται στον διαφορετικό μορφότυπο των σύνθετων δεδομένων, είτε αυτά είναι δομημένα είτε όχι (π.χ. κείμενα, βίντεο, εικόνες, φωνή, docs, δεδομένα των αισθητήρων, αρχεία καταγραφής δραστηριοτήτων, ροές δεδομένων, συντεταγμένες, κλπ) και
• Ιδιαίτερα μεγάλη ταχύτητα (“velocity”) με την οποία τα δεδομένα παράγονται, γίνονται διαθέσιμα και αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου.

Τα Μη Κερδοσκοπικά Ιδρύματα («ΜΚΙ») – οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις είναι νομικές ή κοινωνικές οντότητες που έχουν δημιουργηθεί με σκοπό την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών και η κατάσταση των οποίων δεν τους επιτρέπει να αποτελέσουν πηγή εισοδήματος, κέρδους ή άλλου οικονομικού οφέλους για τις μονάδες που τα ιδρύουν, ελέγχουν ή χρηματοδοτούν. Μπορεί να δραστηριοποιούνται στην παραγωγή που στοχεύει σε μια αγορά ή όχι.

Πηγή: Oslo Manual 2018, Guidelines for Collecting, Reporting and Using Data on Innovation, 4th Edition, Oslo Manual 2018: Guidelines for Collecting, Reporting and Using Data on Innovation, 4th Edition

«Nέοι διδάκτορες» είναι όλοι όσοι απέκτησαν το διδακτορικό τους δίπλωμα εντός του εξεταζόμενου έτους αναφοράς από ελληνικά Πανεπιστήμια στο Ερωτηματολόγιο για την Εθική Στατιστική Έρευνα για τους Κατόχους Διδακτορικού Τίτλου.

Πηγή: https://metrics.ekt.gr/sites/metrics-ekt/files/pages-pdf/EKT_SIMS_PHDstatistics_el.pdf 

Το Σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης είναι ένα λογισμικό που αναπτύσσεται με μια ή περισσότερες τεχνικές και προσεγγίσεις (αναφέρονται στο παράρτημα I της πρότασης νόμου για την Τεχνητή Νοημοσύνη, π.χ. μηχανική μάθηση, γνωσιακές προσεγγίσεις και προσεγγίσεις βασισμένες στα στατιστικά μοντέλα). Αυτό μπορεί να ισχύει για ένα δεδομένο σύνολο στόχων, οι οποίοι καθορίζονται από ανθρώπους να παράγουν αποτελέσματα, όπως περιεχόμενο, προβλέψεις, συστάσεις ή αποφάσεις, οι οποίες επηρεάζουν τα περιβάλλοντα με τα οποία αλληλεπιδρά. Πηγή: Πρόταση νόμου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Τεχνητή Νοημοσύνη (COM/2021/206 τελική-οριστικοποιημένη εκδοχή).

Το Σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης αναφέρεται σε ένα μηχανογραφικό σύστημα που μπορεί για ένα συγκεκριμένο σύνολο καθορισμένων από τον άνθρωπο στόχων να κάνει προβλέψεις, προτάσεις ή να λαμβάνει αποφάσεις που επηρεάζουν πραγματικά ή εικονικά περιβάλλοντα. Τα συστήματα αυτά έχουν σχεδιαστεί για να λειτουργούν με διαφορετικά και ποικίλα επίπεδα αυτονομίας.

Πηγή: OECD Recommendation on Artificial Intelligence (2019).

Η Τεχνητή Νοημοσύνη αναφέρεται στην ικανότητα μιας μηχανής να αναπαράγει τις γνωστικές λειτουργίες ενός ανθρώπου, όπως είναι η μάθηση, ο σχεδιασμός και η δημιουργικότητα. Η Τεχνητή Νοημοσύνη καθιστά τις μηχανές ικανές να «κατανοούν» το περιβάλλον τους, να επιλύουν προβλήματα και να δρουν προς την επίτευξη ενός συγκεκριμένου στόχου. Ο υπολογιστής λαμβάνει δεδομένα (τα οποία είναι ήδη έτοιμα ή συλλεγμένα μέσω αισθητήρων, π.χ. κάμερας), τα επεξεργάζεται και ανταποκρίνεται βάσει αυτών. Τα συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης είναι ικανά να προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους σε ένα ορισμένο βαθμό, αναλύοντας τις συνέπειες προηγούμενων δράσων και επιλύοντας προβλήματα με αυτόνομο τρόπο.

Πηγή: Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – Επικαιρότητα 2021. Τι είναι η τεχνητή νοημοσύνη και πώς χρησιμοποιείται; | Επικαιρότητα | Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (europa.eu).

Οι τεχνολογίες διασύνδεσης συσκευών και του Διαδικτύου των Πραγμάτων αναφέρονται σε διασυνδεδεμένες συσκευές ή συστήματα, συχνά αποκαλούμενες «έξυπνες» συσκευές ή συστήματα που συλλέγουν και ανταλλάσσουν δεδομένα και μπορούν να παρακολουθούνται ή να ελέγχονται από απόσταση μέσω του Διαδικτύου. Ενδεικτικά παραδείγματα χρήσης του Διαδικτύου των Πραγμάτων είναι:

• «έξυπνοι» θερμοστάτες, «έξυπνοι» λαμπτήρες ή «έξυπνοι» μετρητές,
• ετικέτες ταυτοποίησης-εντοπισμού σημάτων ραδιοσυχνότητας ή πρωτοκόλλου Internet που εφαρμόζονται ή ενσωματώνονται σε ένα προϊόν ή αντικείμενο με παραγγελία για τον εντοπισμό τους.
• αισθητήρες για την παρακολούθηση των αναγκών κίνησης ή συντήρησης οχημάτων που παρακολουθούνται μέσω του Διαδικτύου.

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Έρευνα για τη Χρήση τεχνολογιών πληροφόρησης, επικοινωνίας, επικοινωνίας και ηλεκτρονικού εμπορίου στις επιχειρήσεις, έτους 2020.

«Ψηφιακή τεχνολογία» καλείται και θεωρείται οποιοδήποτε προϊόν ή σύστημα, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί, για να δημιουργηθεί, ιδωθεί, διανεμηθεί, τροποποιηθεί, αποθηκευτεί, ανακληθεί, μεταφερθεί και παραληφθεί πληροφορία ηλεκτρονικά, όπως για παράδειγμα, οι προσωπικοί υπολογιστές, οι έξυπνες συσκευές ή σύνθετα συστήματα διαχείρισης πληροφορίας, όπως τα ERP.

Πηγή: (στο) European Commission and Joint Research Centre, DigComp 2.2, The Digital Competence Framework for Citizens With new examples of knowledge, skills and attitudes, σελ. 65.

Η ψηφιακοποίηση αφορά στην εφαρμογή ψηφιακών τεχνολογιών σε ένα ευρύ φάσμα εργασιών που ήδη εκτελούνται και καθιστά δυνατή την εκτέλεση νέων εργασιών. Η ψηφιακοποίηση έχει τη δυναμική να μετασχηματίσει τις επιχειρησιακές διαδικασίες, την οικονομία και την κοινωνία γενικότερα. Αν και στο εγχειρίδιο του Όσλο δίνονται ορισμένα μόνο απτά παραδείγματα διαδικασιών ψηφιακοποίησης για το λόγο ότι γρήγορα καθίστανται παρωχημένα και αντικαθίστανται, ωστόσο περιέχονται ορισμένα νέα στοιχεία που μπορούν να συμβάλουν στην καλύτερη κατανόηση της ψηφιακοποίησης, τόσο ως καινοτομικής διαδικασίας με τα δικά της διακριτά χαρακτηριστικά, όσο και ως κεντρικού παράγοντα προώθησης της καινοτομίας.

Πηγή: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου, Η μέτρηση των δραστηριοτήτων Επιστήμης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, Εγχειρίδιο του Όσλο, 2018, Κατευθυντήριες Γραμμές για τη Συλλογή, την Παρουσίαση και την Χρήση Στατιστικών Δεδομένων για την Καινοτομία, 4η έκδοση της μεταφρασμένης έκδοσης, σελ. 38-39, Πρωτότυπη έκδοση των ΟΟΣΑ και Eurostat με ISBN 978-618-5557-20-1.

Το Academia είναι μια πλατφόρμα για τον διαμοιρασμό της ακαδημαϊκής γνώσης και έρευνας. Εκπρόσωποι της ακαδημαϊκής κοινότητας έχουν αναρτήσει ήδη περισσότερα από 47.000.000 επιστημονικές δημοσιεύσεις και εκπρόσωποι της ερευνητικής και της φοιτητικής κοινότητας κοινότητας, όπως επίσης και άλλοι επαγγελματίες που ενοικούν στο περιβάλλον της ακαδημίας έχουν αναρτήσει περισσότερες από 82.000.000 δημοσιεύσεις στην πλατφόρμα του Academia. 

Πηγή: Academia, https://www.academia.edu/.

Το “crowdsourcing” μεταφράζεται στα ελληνικά ως «πληθοπορισμός». Ορίζεται ως ένας καινοτόμος τρόπος για τη συλλογή πολύτιμων πληροφοριών για στατιστικούς σκοπούς από μια μεγάλη κοινότητα χρηστών. Ο πληθοπορισμός στηρίζεται στην αρχή ότι μεμονωμένα άτομα έχουν ένα εξειδικευμένο σύνολο γνώσεων στα δικά τους τοπικά περιβάλλοντα.

Πηγή: Με προσαρμοσμένο υλικό από το Statistics Canada, Crowdsourcing, https://www.statcan.gc.ca/en/our-data/where/crowdsourcing.

Το “Google Scholar ID” είναι η ταυτότητα που δημιουργεί ένας χρήστης στη μηχανή αναζήτησης Google Scholar. Η δωρεάν μηχανή αναζήτησης Google Scholar περιλαµβάνει έναν απλό τρόπο ευρείας αναζήτησης επιστημονικής βιβλιογραφίας με τεράστιο αριθµό πηγών, πολλές από τις οποίες αφορούν δηµοσιεύµατα «γκρίζας βιβλιογραφίας» (π.χ. ακαδηµαϊκές εργασίες, διατριβές, τεχνικές εκθέσεις, παραδοτέα ερευνητικών έργων). Το Google Scholar στοχεύει στο να ταξινομήσει τα έγγραφα με τον τρόπο που κάνουν οι ερευνητές, σταθμίζοντας το πλήρες κείμενο κάθε εγγράφου, πού δημοσιεύτηκε, από ποιον συντάχθηκε, καθώς και πόσο συχνά και πόσο πρόσφατα αναφέρεται σε άλλη επιστημονική βιβλιογραφία. Παρά το µεγάλο εύρος σε περιεχόµενο, τα µεταδεδοµένα των εγγραφών είναι περιορισµένα και απουσιάζουν κρίσιµα στοιχεία για τη γεωγραφική προέλευση ή τη διεύθυνση των οργανισµών στους οποίους ανήκουν οι συγγραφείς. Επιπλέον, τα κριτήρια εισαγωγής των πηγών του περιεχοµένου είναι περιορισµένα, ενώ δεν διατίθενται ακριβή στοιχεία για τη γεωγραφική ή τη θεµατική κάλυψη που παρέχει το σύστηµα. 

Πηγές: Google Scholar, https://scholar.google.com/intl/el/scholar/about.html και ΕΚΤ, Επιστημονικές Δημοσιεύσεις Ελληνικών Φορέων 2006-2020. Web of Science – Βιβλιομετρική Ανάλυση Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά, http://report09.metrics.ekt.gr/el/appendixI.

Ως «μηχανική μάθηση» (“machine learning”) ορίζεται ένα υποσύνολο, το οποίο χρησιμοποιεί τη στατιστική προσέγγιση και το οποίο χρησιμοποιείται, για να βελτιώσει την ικανότητα των μηχανών να κάνει προβλέψεις με βάση μεγάλα σύνολα ιστορικών δεδομένων και στοιχείων. Η ωριμότητα και αρτιότητα της μοντελοποίησης της μηχανικής μάθησης εξαρτάται από τον μεγάλο όγκο δεδομένων και την υπολογιστική ισχύ. Αυτό το σύνολο καλείται «νευρωνικά δίκτυα» και βρίσκεται πίσω από την ανάπτυξη και ενίσχυση της Τεχνητής Νοημοσύνης. 

Πηγή: Προσαρμοσμένο υλικό από OECD (2019), Artificial Intelligence in Society, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/eedfee77-en.

Η διαδικτυακή πύλη ResearchGate είναι ελεύθερο κοινωνικό δίκτυο ερευνητών, που ιδρύθηκε το 2008 και το οποίο αποτελεί εργαλείο συνεργασίας που απευθύνεται σε ερευνητές από όλα τα πεδία της επιστημονικής κοινότητας. Ο σκοπός του Researchgate.com είναι η διασύνδεση των μελών της επιστημονικής και ερευνητικής κοινότητας. Οι 20.000.000 ερευνητές στη διαδικτυακή πύλη του Researchgate.com  χρησιμοποιούν αυτή την πύλη, προκειμένου να διασυνδεθούν, να συνεργαστούν και να μοιράσουν την επιστημονική και ερευνητική δουλειά τους.

Πηγή: Με προσαρμοσμένο υλικό από το Researchgate.com, https://www.researchgate.net/about.

Το “Scopus ID” είναι η ταυτότητα που δημιουργεί ένας χρήστης στη βάση πηγής δεδομένων Scopus. Το Scopus είναι μια ουδέτερη πηγή βάσης δεδομένων με ένα ευρύ σύνολο περιλήψεων και παραπομπών επιστημονικών άρθρων, βιβλίων και εγγράφων που παρουσιάστηκαν σε συνέδρια. Την εν λόγω βάση δεδομένων επιμελείται ανεξάρτητη ομάδα ειδικών επιστημόνων και εμπειρογνωμόνων στο εκάστοτε αντικείμενο της επιστημονικής θεματολογίας. Το Scopus δημιουργήθηκε τον Νοέμβριο του 2004 και έκτοτε προσφέρει στις κοινότητες των ερευνητών, των βιβλιοθηκονόμων, των θεσμικών διευθυντών και των χρηματοδοτών έρευνας ισχυρά εργαλεία ανακάλυψης και ανάλυσης με σκοπό την προώθηση και ενδυνάμωση ιδεών, ανθρώπων και φορέων. 

Πηγή: Με προσαρμοσμένο υλικό από Elsevier (2023). Scopus Content Coverage Guide. https://www.elsevier.com/__data/assets/pdf_file/0007/69451/ScopusContentCoverageGuideWEB.pdf (Τελευταίαπρόσβαση 11-09-2023).

Tα δεδομένα του Scopus περιλαμβάνουν περισσότερα από 71.000.000 ερευνητικά αποτελέσματα που καταγράφηκαν. Το Scopus σχετίζεται με περισσότερα από 70.000 θεσμικά προφίλ και 105 χώρες. Διαθέτει περισσότερα από 3,7 terabytes δεδομένων, τα οποία παρακολουθούνται συστηματικά ως προς την εγκαιρότητα, την ακρί  βεια και την πληρότητά τους. Μέσω του Scopus καθίσταται ευκολότερη και πιο γρήγορη η ευρετηρίαση συναφούς και εξουσιοδοτημένης έρευνας, ο προσδιορισμός και η ταυτοποίηση εμπειρογνωμόνων και η πρόσβαση σε έγκυρα και αξιόπιστα δεδομένα, μετρικές και εργαλεία ανάλυσης. 

Πηγές: Με προσαρμοσμένο υλικό από Elsevier, https://www.elsevier.com/solutions/scopus?dgcid=RN_AGCM_Sourced_300005030 και Elsevier (2023). Scopus Content Coverage Guide. https://www.elsevier.com/__data/assets/pdf_file/0007/69451/ScopusContentCoverageGuideWEB.pdf.

Στο σύστηµα Scopus ευρετηριάζονται 27.950 ενεργοί τίτλοι περιοδικών, πρακτικά συνεδρίων και βιβλία. Όπως και στο σύστηµα “Web of Science” (“WoS”), τα µεταδεδοµένα περιέχουν αναλυτικά στοιχεία για άρθρα, συγγραφείς και οργανισµούς, ενώ η εισαγωγή των εκδόσεων πραγµατοποιείται µετά από ποιοτική αξιολόγηση βάσει κριτηρίων. Το σύστηµα “Scopus” παρέχει, σε σχέση µε το σύστηµα “WoS”, πιο ισορροπηµένη γεωγραφική κάλυψη, υστερεί όµως χρονικά, καθώς οι παλαιότερες βιβλιογραφικές εγγραφές ξεκινούν το 1966, ενώ οι αναφορές σε δηµοσιεύσεις καταγράφονται µετά το 1995. Όσον αφορά τα συστήματα “Web of Science” και Scopus, και τα δύο διασφαλίζουν τη διάθεση αναλυτικών μεταδεδομένων και την ποιότητα των δημοσιεύσεων που περιλαμβάνουν και είναι αυτά που χρησιμοποιούνται διεθνώς για την υλοποίηση βιβλιομετρικών μελετών. Οι βάσεις δεδομένων των δύο αυτών συστημάτων επικαιροποιούνται σε συνεχή βάση, διευρύνουν τον αριθμό και το εύρος των επιστημονικών περιοδικών που ευρετηριάζουν ενώ εμπλουτίζουν τις πηγές δεδομένων συμπεριλαμβάνοντας πρακτικά συνεδρίων, βιβλία, μονογραφίες κ.λπ. Ωστόσο και οι δύο βάσεις δεν επιτυγχάνουν να παρέχουν πλήρη κάλυψη των επιστημονικών δημοσιεύσεων, τόσο γεωγραφικά (αναφέρεται ότι η “WoS” έχει καλύτερη κάλυψη των αγγλόφωνων περιοδικών και κυρίως των ΗΠΑ, ενώ το Scopus έχει καλύτερη κάλυψη των ευρωπαϊκών περιοδικών), όσο και θεματικά στα διάφορα επιστημονικά πεδία (αναφέρεται ότι το “WoS” υπερτερεί στην κάλυψη των επιστημονικών περιοχών της Φυσικής και των συναφών επιστημονικών πεδίων, ενώ η Scopus στην κάλυψη των Ιατρικών Επιστημών και των Επιστημών της Υγείας). 

Πηγή: Προσαρμοσμένο από ΕΚΤ, Επιστημονικές Δημοσιεύσεις Ελληνικών Φορέων 2006-2020. Web of Science – Βιβλιομετρική Ανάλυση Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά. http://report09.metrics.ekt.gr/el/appendixI.

Το “Web of Science ID” είναι η ταυτότητα που δημιουργεί ένας χρήστης στη βάση δεδομένων Web of Science. Στη βάση δεδομένων “Web of Science” (“WoS”) εντοπίζονται πάνω από 12.000 περιοδικά, τα οποία υπόκεινται σε αξιολόγηση ομότιμων κριτών (“peer-review”), ενώ από το 1990 προστέθηκε και η καταγραφή ορισµένων πρακτικών συνεδρίων. Είναι η παλαιότερη βάση δεδομένων επιστημονικών δημοσιεύσεων με βιβλιογραφικές εγγραφές και αναφορές που χρονολογούνται, για ορισµένους επιστηµονικούς κλάδους, από το 1900. Περιλαµβάνονται αναλυτικά µεταδεδοµένα για άρθρα, συγγραφείς και ερευνητικούς οργανισµούς.  Σηµαντικό πλεονέκτηµα του Web of Science θεωρείται η αξιοπιστία του, αποτέλεσµα της αυστηρής αξιολόγησης των εκδόσεων και κυρίως των περιοδικών που εισάγονται στο σύστηµα βάσει συγκεκριµένων κριτηρίων, µεταξύ των οποίων και η επιστηµονική τους απήχηση. Όσον αφορά τα συστήματα Web of Science και Scopus, και τα δύο διασφαλίζουν τη διάθεση αναλυτικών μεταδεδομένων και την ποιότητα των δημοσιεύσεων που περιλαμβάνουν και είναι αυτά που χρησιμοποιούνται διεθνώς για την υλοποίηση βιβλιομετρικών μελετών. Οι βάσεις δεδομένων των δύο αυτών συστημάτων επικαιροποιούνται σε συνεχή βάση και διευρύνουν τον αριθμό και το εύρος των επιστημονικών περιοδικών που ευρετηριάζουν. Επιπλέον, εμπλουτίζουν τις πηγές δεδομένων συμπεριλαμβάνοντας πρακτικά συνεδρίων, βιβλία, μονογραφίες κ.λπ. Ωστόσο και οι δύο βάσεις δεν επιτυγχάνουν να παρέχουν πλήρη κάλυψη των επιστημονικών δημοσιεύσεων, τόσο γεωγραφικά (αναφέρεται ότι το “WoS” έχει καλύτερη κάλυψη των αγγλόφωνων περιοδικών και κυρίως των ΗΠΑ ενώ το Scopus έχει καλύτερη κάλυψη των ευρωπαϊκών περιοδικών) όσο και θεματικά στα διάφορα επιστημονικά πεδία (αναφέρεται ότι το “WoS” υπερτερεί στην κάλυψη των επιστημονικών περιοχών της Φυσικής και των συναφών επιστημονικών πεδίων, ενώ η Scopus στην κάλυψη των Ιατρικών Επιστημών και των Επιστημών της Υγείας). Η έκδοση του ΕΚΤ με τίτλο: «Επιστημονικές Δημοσιεύσεις Ελληνικών Φορέων 2006-2020. Web of Science – Βιβλιομετρική Ανάλυση Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά» βασίζεται στα δεδομένα της βάσης δεδομένων “Web of Science” και συγκεκριμένα στις βάσεις που παράγονται ειδικά για το ΕΚΤ από την Clarivate:

• National Citation Report / InCites™ - Greece (“NCR”): Περιλαμβάνει αναλυτικά στοιχεία και πληροφορίες για τις επιστημονικές δημοσιεύσεις των ελληνικών φορέων και τις αναφορές σε αυτές. H βάση διαμορφώνεται από την Clarivate σύμφωνα με τις προδιαγραφές του ΕΚΤ ώστε τα δεδομένα να καλύπτουν τις ανάγκες στατιστικής επεξεργασίας και παραγωγής των βιβλιομετρικών δεικτών. Για την πληρέστερη καταγραφή της ελληνικής επιστημονικής δραστηριότητας, στην παρούσα έκδοση του ΕΚΤ με τίτλο: «Επιστημονικές Δημοσιεύσεις Ελληνικών Φορέων 2006-2020. Web of Science – Βιβλιομετρική Ανάλυση Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά» (και εφεξής) περιλαμβάνονται επιπλέον οι δημοσιεύσεις των ελληνικών φορέων στην ομάδα περιοδικών του Web of Science “Emerging Sources Citation Index” (https://clarivate.com/webofsciencegroup/solutions/webofscience-esci/).
• National Science Indicators (“NSI”): Περιλαμβάνει στατιστικά στοιχεία επιστημονικών δημοσιεύσεων και αναφορών για 194 χώρες και 7 γεωπολιτικές περιοχές. Τα στοιχεία που παρέχει είναι συγκεντρωτικά, δηλαδή αριθμοί δημοσιεύσεων και αναφορών ανά χώρα και έτος ενώ δεν υπάρχει ανάλυση ανά δημοσίευση.  

Πηγή: ΕΚΤ, Επιστημονικές Δημοσιεύσεις Ελληνικών Φορέων 2006-2020. Web of Science – Βιβλιομετρική Ανάλυση Δημοσιεύσεων σε Διεθνή Επιστημονικά Περιοδικά.   http://report09.metrics.ekt.gr/el/appendixI.

τεστ

τεστ

τεστ